همشهری آنلاین_ سارا جعفرزاده: در گوشه‌ای از جنوب شرق تهران و در محدوده محله اتابک اقوام مختلفی زندگی می‌کنند که هر کدام از آنها چندین سال است با راه‌اندازی هیئت و حسینیه برای امام حسین(ع) به رسم خودشان عزاداری می‌کنند. این هیئت‌ها در میان مردم به اجرای برنامه‌های خاص معروفند از برگزاری تعزیه توسط مالواجردی‌ها گرفته، تا عزاداری خاص آذری به سبک غمیلویی‌ها و سینه‌زنی به سبک ورامینی‌ها و غربتی‌ها.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
نوای نوحه‌آذری در هیئت غمیلویی‌ها
بر کسی پوشیده نیست که عزاداری به سبک آذری‌های غمیلویی چقدر سوزناک و شنیدنی است. طایفه «غمیلیویی» از سال ۱۳۴۰ وارد محله اتابک شده‌اند و تقریبا ۲۵۰۰ خانوار هستند اصالت این طایفه به روستایی به نام «گلوجه غمی» در فاصله ۳۰ کیلومتری میانه و هشترود برمی‌گردد. این طایفه از ۳۷ سال پیش اولین هیئت را در مسجد حضرت ابوالفضل (ع) در خیابان درویش محله اتابک راه‌اندازی کردند. در سال ۱۳۶۵ هیئت جوانان علی اکبر (ع) هم توسط آنها دایر شد. غمیلیویی‌ها ارادات خاصی به حضرت ابوالفضل (ع) دارند و این موضوع را در اشعاری که توسط مداحان خوانده می‌شود می‌توان متوجه شد. یکی از نوحه‌های معروفی که در هیئت‌های این طایفه خوانده می‌شود مرثیه‌ای از مرحوم «سلیم موذن‌زاده اردبیلی» با نوای «ای منی آواره قویان ابالفضل» است. بیشتر اهالی محله اتابک هیئت غمیلیویی‌ها را به سبک عزاداری سوزناک به زبان آذری می‌شناسند.
یکی از شعرای بنام این طایفه مرحوم «حاج نورالدین غمیلویی» بوده و در حال‌حاضر هم مداحان از اشعار او استفاده می‌کنند.
پرورش مداح
غملیویی‌ها طایفه‌ای با جمعیت نسبتا زیادی هستند که در محله اتابک چند هیئت را اداره می‌کنند. البته هیئت‌های این طایفه به پرورش مداحان اهل بیت (ع) هم معروف هستند. «حسن غمیلویی» یکی از ساکنان محله اتابک و از طایفه غمیلویی‌ها است. او می‌گوید: «غمیلویی‌ها در محله اتابک چند هیئت از جمله هیئت‌های مسجد حضرت ابوالفضل (ع)، آل یاسین و مکتب الشهدا دارند. بسیاری از غمیلویی‌ها هم ایام محرم به روستای خود در گلوجه غمی می‌روند و هیئت عزاداری را آنجا برپا می‌کنند.»
او با بیان اینکه هیئت‌های غمیلویی‌ها مهد پرورش مداح است ادامه می‌دهد: «بیشتر مردم هیئت‌های غمیلیویی‌ها را مهد پرورش مداحان می‌دانند. مداحان بسیاری از دل این هیئت‌ها برخواسته‌اند مثل «علیرضا رضایی» و «حسن یوسفی» که در حال حاضر هر کدام برای خودشان هیئت و مستمع دارند.»
هیئت غمیلویی‌ها در محله اتابک در خیابان درویش دایر است.
تعزیه به‌سبک مالواجردی‌ها
انگار تعزیه‌خوانی در خون‌شان است هر یک وقتی پا روی جایگاه تعزیه می‌گذارند، چنان در نقش خود فرو می‌روند که موجب حیرت همگان می‌شوند. «مالوارجردی‌ها» یکی از اقوام ساکن در محله اتابک هستند و عزاداری با تعزیه در میان آنها مرسوم است. مالواجردی‌ها که به «مالوردی‌ها» هم در میان مردم شناخته شده‌اند، از اهالی روستایی به نام «جرقویه» در مالواجرد اصفهان هستند که در سال ۱۳۵۶ مالوردی‌های ساکن اتابک برای خود حسینیه‌ای خریدند و نام آن را «حسینیه مالواجردی‌های مقیم مرکز» گذاشتند.
مرحوم «حاج اسماعیل صادقی» از بزرگان این طایفه بوده که صدای بی‌نظیری داشته و در اجرای تعزیه کم‌نظیر بوده است. «اقدس صادقی» دختر حاج اسماعیل دراین‌باره می‌گوید: «پدرم در تعزیه نقش شمر را بازی می‌کرد و هنوز هم برخی از اقوام ادامه‌دهنده مسیرش هستند. مردم محله اتابک هیئت ما را با اجرای تعزیه می‌شناسند.»
حسینیه مالوردی‌ها فقط مختص عزاداری نیست، در طبقه پایین این حسینیه صندوق قرض الحسنه‌ای دایر است که شهروندان برای بازگشایی گره‌های مالی به آنجا مراجعه می‌کنند.
این حسینیه در محله اتابک، خیابان انورزاده قرار دارد و از ابتدای ماه محرم تا پایان این ماه، عزاداری و مراسم تعزیه در این هیئت برپا است.
حسینیه ورامینی‌ها
یکی از اقوام دیگری که در محله اتابک حضور دارند، ورامینی‌ها هستند. بزرگ خاندان ورامینی‌ها «محمد شاهسوند» بود که به دلیل اینکه در ورامین چند روستا و ده در اجاره داشت به او «ارباب» می‌گفتند. «یدالله شاهسوند» فرزند حاج محمد است و حالا حکم بزرگ خاندان ورامینی‌ها را دارد و می‌گوید: «وقتی پدرم از ورامین به تهران کوچ کرد سایر ورامینی‌ها هم به تبعیت از او به محله اتابک آمدند. هیئت ورامینی‌ها از سال ۱۳۳۶ در خیابان بیسیم روبه‌روی گاراژ پدرم «ارباب محمد» در یک فضای خالی راه‌اندازی شد. چند سال بعد این هیئت به مسجدالزهرا (س) در خیابان نفیس انتقال پیدا کرد و بنا به برخی دلایل در سال ۱۳۴۲ هیئت به دو قسمت تقسیم شد. بخشی از هیئتی‌ها در منزل «حاج امرالله تاجیک» و بخشی به داخل خود گاراژ «ارباب» منتقل شدند. بعدها منزل «حاج آقا مسترمی» برای تبدیل به هیئت خریداری شد و در نهایت هیئت ورامینی‌ها در اینجا با همکاری «حاج ایرج ابرقویی»، «سید جواد جلالی»، «حاج حسین تاجیک»، «حاج اسدالله تاجیک» به فعالیت خود ادامه داد.»
اهالی محله اتابک هیئت ورامینی‌های مقیم تهران را به سینه‌زنی منظم و خاص می‌شناسند. هنگام سینه زنی بزرگترهای مجلس به رسم ادب جلوتر می‌ایستند و جوانان و نوجوانان گرداگرد آنها سینه زنی می‌کنند و می‌چرخند.
۳۰ روز عزداری به سبک غریبان تهران
۶۰ سال پیش از مشهد به تهران کوچ کرده و در محله اتابک چادر زده و روزگار گذرانده‌اند. به خاطر اینکه از شهر امام رضا (ع) آمده بودند، به آنها لقب (غربتی) به معنای (غریب) داده‌اند. «محمد بلوچ» بزرگ خاندان غربتی‌ها دراین‌باره می‌گوید: «طایفه غربتی‌ها که اصالتشان به مشهد برمی‌گردد از ۴۰ سال پیش در محله اتابک با راه‌اندازی هیئت برای امام حسین (ع) عزاداری می‌کنند. به قدری با هم متحد هستیم که در هیئت هر شب یک نفر نذری می‌دهد و نمی‌گذاریم اجاق امام حسین (ع) خاموش شود. عزاداری ما به سینه‌زنی در داخل حسینیه محدود می‌شود و آنجا عزاداری می‌کنیم و معمولا بیرون نمی‌رویم.»
یکی از ویژگی‌های هیئت این طایفه، برپایی عزاداری از اول تا آخر ماه محرم است. بزرگان طایفه معتقدند عزاداری از روز عاشورا به بعد تازه آغاز می‌شود و باید از اینجا به بعد باید بر مصیبت اباعبدالله (ع) گریست.»
هیئت غربتی‌ها در محله اتابک خیابان ابراهیمی قرار دارد.