همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: روستای زایگان به «نگین قصران» معروف است. چه در فصل پاییز، چه بهار و تابستان گذرتان به این روستا بیافتد، در همان بدو ورود به روستا دلیل این نامگذاری دستگیرتان می‌شود. لقب «نگین قصران» واقعا برازنده این روستاست. زایگان یا به قول اهالی شمیران و رودبار قصران «زاگون» در تابستان چون نگینی سبز در دل کوه‌های شمیران و در کنار رودخانه‌های پرآب جا خوش کرده است. در پاییز باغ‌های میوه و درختان هزاررنگ این روستا، آن را به نگینی رنگارنگ و بی‌همتا تبدیل می‌کنند.
اگرچه روستای زایگان در فصل تابستان به دلیل آب هوای خنک و دلپذیرش جمعیت بیشتری از گردشگران را به خود جلب می‌کند، اما درختان رنگارنگ این روستا در پاییز تصاویر چنان زیبایی خلق می‌کند که به مقصد پاییزی بسیاری از گردشگران تبدیل می‌شود. شرایط جوی مناسب و رودخانه پرآب جاجرود، زمینه تنوع پوشش گیاهی و رویش گیاهان درمانی و دارویی و وجود باغستان‌های میوه را در این روستا فراهم کرده است که به زیبایی زایگان در فصول مختلف سال می‌افزاید.
قدم زدن در کوچه‌باغ‌های روستای چند هزارساله
اگر از زیبایی منحصربه‌فرد زایگان که این روستا را به نگین قصران مشهور کرده است بگذریم، تاریخ کهن این روستا یکی دیگر از دلایلی است که آن را به مقصد گردشگران تهرانی تبدیل می‌کند. روستای «زایگان» یا آنطور که ساکنان این روستا و اهالی قصران و شمیران آن را «زاگون» می‌نامند، روستایی چندهزارساله است. دکتر حسن کریمان در کتاب قصران نوشته است زندگی در قصران و رودبار قصران به اندازه تاریخ ری باستان قدمت دارد. بنابراین اگر ری باستان حدود ۶ تا ۷ هزار سال تاریخ مدنیت و شهرنشینی دارد، قدمت قصران نیز با ری باستان برابری خواهد کرد. چرا که قصران به بخش کوهستانی ری باستان اطلاق می‌شد و روستای زاگون نیز به عنوان یکی از روستاهای منطقه قصران عضوی از پیکره ری باستان به شمار می‌رود. «غلامرضا کسرائی» یکی از اهالی روستای زایگان در این‌باره گفته است: «آثار باستانی که قدمت تاریخی منطقه رودبار قصران را نشان می‌دهد در روستای ایگل و روستاهای اطراف آن پیدا شده که بر قدمت تاریخی این منطقه دلالت دارد. همچنین اسنادی که از قدمت این روستا به دست ما رسیده است ثابت می‌کند که دست کم از ۵۰۰ سال پیش در زایگان زندگی جریان داشته و اگر بپذیریم که زایگان قسمتی از رودبار قصران است پس به عنوان بخش کوهستانی ری باستان هویت و قدمتی چند هزار ساله دارد.»
اینجا آفتاب دیرتر غروب می‌کند!
روستای زایگان به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش یک ویژگی منحصربه‌فرد دارد. اهالی زاگون می‌گویند انگار آفتاب در روستای آنها دیرتر غروب می‌کند. کشاورزان و باغ‌داران زایگان معتقدند یکی از دلایلی که زمینه پربارتر شدن مزارع و باغ‌های روستا را فراهم کرده این است که زایگان از تابش آفتاب خالی نیست. آنها می‌گویند به دلیل موقعیت مکانی روستا، آفتاب از نخستین ساعات صبح تا آخرین لحظات روز بر زاگون می‌تابد و گویی در زاگون دیرتر از روستاهای اطراف غروب می‌کند.
روستایی به نام یک ماده معدنی یا یک واژه پهلوی
اگر قصد دارید در این روزهای پاییزی از دود و دم تهران فاصله بگیرید و به روستای زایگان سفر کنید، بد نیست ریشه نام «زایگان» که به برگ‌هایی از تاریخ و طبیعت زیبای این روستا اشاره دارد را بدانید. برخی در توضیح نام زایگان به ماده معدنی به نام «زاج» اشاره کرده‌اند. زاج که نوعی ماده معدنی در رنگ‌ها و انواع گوناگون است در دیگر نقاط کشور نیز یافت می‌شود و مصارف طبی دارد. این گروه می‌گویند به مکان‌هایی که در آن زاج یافت می‌شود زاجکلان یا زاچکلان می‌گویند و نام روستای زایگان هم اشاره به وجود این ماده معدنی در روستا دارد. همچناکه در قزوین نیز روستایی به نام «زاکان» وجود دارد و به نظر می‌رسد روستای زایگان نیز مانند روستای زاکان قزوین نامش ر از ماده معدنی زاج وام گرفته باشد. برخی دیگر نیز معتقدند نام زایگان به رنگ سبز درختان این روستای سرسبز اشاره دارد. چرا که در زبان پهلوی به رنگ سبز، «زرگون» یا «زریون» می‌گفتند و سرزمین‌هایی که سبز و آباد بودند را زرگون یا زرگان می‌نامیدند. این گروه معقتدند نام روستای زایگان یا به گویش محلی همان زاگون از واژه زرگون می‌آید.
چطور به روستای زایگان برویم؟
برای تماشای روستای زیبای زایگان که این روزها به فرشی هزاررنگ از درختان و باغستان‌های میوه شبیه است، راه دوری پیش رو ندارید. زایگان در بخش شمالی منطقه حفاظت شده ورجین و در میان روستاهای زیبای لالان، روته و گرمابدر قرار دارد. برای سفر به این روستا که حدودا در ۳۰ کیلومتری تهران واقع است، باید از طریق جاده لشکرک به جاده اوشان – فشم بروید. سپس در امتداد رودخانه جاجرود، مسیر جاده زایگان را در پیش بگیرید.