همشهری آنلاین - مریم قاسمی : بعدها میرزا آقاسی، تمام املاکش را در یافت‌آباد به محمدشاه بخشید، اما در دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه، بیشتر این آبادی‌ها به فروش رسید و روستاهای باقیمانده نیز در دوران مظفرالدین‌شاه، هبه و بین درباریان و اربابان حراج شد؛ یکی از آن روستاها، محله یافت‌آباد در جنوب تهران و محدوده کنونی منطقه۱۸ بود.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
میرزا فرمانفرمائیان روستا را مفت خرید
«یافت‌آباد» روستای وسیعی بود که در دوران مظفرالدین‌شاه به شاهزاده مقتدر آن زمان «عبدالحسین میرزا فرمانفرما» فروخته شد. کتاب خاطرات اعتمادالسلطنه، اینگونه یافت‌آباد را توصیف می‌کند: «... سال ١٣٠٦ قمری، یعنی آخرین سال سلطنت ناصرالدین شاه اجازه داده شد که اراضی خالصه که زمین‌های دولتی بودند به استثنای زمین‌های خالصه تهران فروخته شوند. در دوره مظفرالدین شاه، این کار به تهران هم سرایت کرد و بیشتر دهات اطراف تهران که خالصه دولتی بودند به اعیان و اشراف فروخته شد. «عبدالحسین میرزا فرمانفرمائیان» داماد مظفرالدین شاه هم یافت‌آباد را که آن زمان پشت یکی از دروازه‌های طهران قرار داشت به ١٠ تومان و ١٠ خروار اربابی خرید درحالی‌که آن زمان هزار تومان و هزار خروار اربابی قیمت داشت.»
برپایی چادرهایی به یمن ورود مظفرالدین شاه
بعد از اینکه اردبیهشت سال ١٢٧۵ شمسی، ناصرالدین شاه قاجار در حضرت عبدالعظیم (ع) ترور شد، مظفرالدین شاه که به سیاق خاندان قاجار، در تبریز سکونت داشت به عزم تخت‌نشینی روانه تهران شد و پیش از ورود به پایتخت در یافت‌آباد توقف کرد. در کتب تاریخی نوشته‌اند که به یمن ورود شاه قاجار به یافت‌آباد چادرهای بسیاری در آن برپا کردند و شیرینی و شربت گذاشتند تا شاه و همراهان استراحت کنند. یافت‌آباد بعد از فوت فرمانفرما در سال ١٣١٨، میان فرزندان و وارثانش که تعدادشان بیش از ٣٠نفر بود، تقسیم شد.
تصویری از یافت‌آباد در دهه ۵٠
محدوده آبادشده یافت‌آباد تا سال‌های ١٣۵٢ تا حوالی میدان معلم بود و بعد از آن تا چشم کار می‌کرد باغ‌های میوه و بیابان. میوه‌های بسیاری در باغ‌های محله یافت‌آباد تولید می‌شد که بیشترشان گیلاس، زردآلو، شلیل، آلبالو، توت و سیب قندک و گلاب بود. هنوز هم بعضی از درختان توت آن روزگار را می‌توان در حاشیه خیابان‌ها پیدا کرد. اگر در خیابان‌های آن سال‌های این محدوده پرسه بزنید، پس از عبور از سه‌راه آذری، به محل کنونی زیرگذر «پل ساوه» می‌رسید. بعد از خط آهن، ساختمان‌های کوتاه گلی و آجری سمت راست خیابان را قرق کرده بودند و سمت راست هم تک‌وتوک تعمیرگاه ماشین‌آلات سنگین بود. البته آن زمان پاتوق اصلی تعمیرکاران ماشین‌آلات سنگین در خیابان قزوین قرار داشت، اما کم‌کم دامنه فعالیتشان به محدوده سه‌راه آذری و پل ساوه نیز کشیده شد.
کارخانه‌هایی که یکی‌یکی قد علم کردند
نخستین کارخانه‌ای که در این محله ساخته شد کارخانه شیشه‌سازی (میرال) بود که ابتدای خیابان معلم قرار داشت و خیلی زود در غرب و جنوب آن خانه‌های یک‌طبقه بسیاری قد علم کرد. شیر پاستوریزه دومین کارخانه محله یافت‌آباد بود که در اراضی «حسینی فردوس» ساخته شد و سال‌ها شیر مصرفی خیلی از تهرانی‌ها در شیشه‌های نیم‌لیتری و یک‌لیتری، با نقش سر گاو، و با تاکید بر پاستوریزه و هموژنیزه بودن آن در همین کارخانه تولید می‌شد. قیمت هرشیشه نیم لیتری ۵ریال و یک لیتری ٨ریال بود. جالب اینکه بعدها، اولین شیر پاکتی سه‌گوش ایران در این کارخانه تولید و با قیمت ۵ ریال در اختیار مردم تهران قرار می‌گرفت. این شیر بسته‌بندی در همه مدارس مجانی توزیع می‌شد.