همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: تاثیر سفرهای متعدد شاهان قاجار و هیئت همراه آنها به ممالک اروپایی، در معماری عمارت دبیرالملک به‌وضوح قابل مشاهده است. در ساخت این خانه هم مانند بسیاری از عمارت‌های آن دوره از معماری اروپایی الهام گرفته شده است. حوض زیبایی که در مرکز حیاط و در آغوش درختان بلندقامت اطرافش قرار گرفته است، شور و هیجانی خاص به بازدیدکنندگان می‌دهد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
ساختمان متقارن
بنای اصلی خانه، راه‌پله‌هایی از دو سمت دارد که بازدیدکنندگان را به ورودی عمارت می‌رساند. معماری خانه دبیرالملک هم مانند پنجره‌ها و پلکان ورودی ساختمان کاملا متقارن است. حتی گچ‌بری‌ها و تزیینات داخلی ساختمان هم متقارن ساخته شده‌اند. همین اصل تقارن در معماری این عمارت است که بازدیدکنندگان را در بدو ورود به محوطه عمارت به تماشای زیبایی آن میخکوب می‌کند.
خانه دبیرالملک ۱۴۰ سال قدمت دارد و پس از آنکه در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ثبت شد، از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷ توسط امرالله سلیمی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این عمارت، پیش از بازسازی، لوکیشن فیلم «روزگار قریب» بود و نمای اصلی آن به همین دلیل برای علاقمندان به این مجموعه تلویزیونی آشناست.
اینجا خانه منشی امیرکبیر بود
عمارت زیبای دبیرالمک از آنجا که متعلق به «میرزا محمدحسین خان فراهانی» منشی امیرکبیر بود به عمارت دبیرالملک معروف شد. میرزا محمدحسین خان فراهانی پس از آنکه ۴ سال منشی امیر کبیر بود مدتی به سمت وزیر داخله و نیز حاکم اراک رسید. دبیرالملک در دستگاه حکومت قاجار مدتی نیز به عنوان مسئول رسیدگی به آستان قدس رضوی مشغول به فعالیت شد. او پس از نوشتن رساله‌ای انتقادی در سال ۱۲۷۸ در مورد اصلاح حکومت، مورد بی‌مهری شاه قرار قاجار قرار گرفت.
با وجود این، عمارت زیبای او در محله عودلاجان و منطقه‌ای به نام محله باغ امین از نظر معماری زبانزد بود و پس از اینکه دبیرالملک عمارت خود را در این محله بنا کرد، نام کوچه، به کوچه میرزا نصیرالدوله خان دبیرالملک تغییر یافت.
خانه فراغت
عمارت دبیرالملک اما در ۱۴۰ سال عمر خود کاربری‌ها متفاوتی داشته است. این عمارت زیبا، برای مدتی خانه اسباب‌بازی و سلامت دبیرالملک نام داشت و در حوزه کودکان کار فعالیت می‌کرد. خانه دبیرالملک چند سالی هم به انجمن فراغت تهران سپرده شد و مدتی نام آن به خانه فراغت تغییر کرد. اکنون عمارت دبیرالملک زیر نظر شهرداری تهران است و بازدید از آن در ساعت‌های اداری امکان‌پذیر است.
خانه دبیرالملک در میدان بهارستان، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه، کوچه قوام‌الحضور، خیابان جاویدی، کوچه فخرالملک واقع است.