همشهری آنلاین _ مریم قاسمی: هنوز هم، پس از گذشت ۱۰۰ سال از زمان سکونت اولین خانوارهایی که در این محدوده تهران ساکن شدند، مردم محل و بومی‌ها اینجا را به نام «شهرک اوقافی‌ها» می‌شناسند؛ جایی که سال‌های سال پیش، تا چشم کار می‌کرد، در سیطره زمین‌های کشاورزی بود و «تاکستان‌ها» نمای زیبایی به این قسمت از منطقه۱۸ داده بودند. به گفته قدیمی‌ها، در این محله زمین‌های وسیعی وجود داشت که خاندان «احدی‌ها» در آنجا ساکن و به دامداری مشغول بودند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
عاقبت قهوه‌خانه‌ای که‌پاتوق خلافکاران بود
در اوایل دهه ۴۰ که قانون اصلاحات اراضی به اجرا درآمد و زمین‌های کشاورزی در اختیار زارعان و کشاورزان قرار گرفت، به مرور، مهاجرت به نقاط حاشیه شهر تهران از جمله محله اوقافی‌ها قوت گرفت و طولی نکشید که دیوارآجری خانه‌ها یکی‌یکی بالا رفت تا محله‌ای شکل بگیرد و خرده‌فرهنگ‌هایی از نقاط مختلف کشور را در دل خود جای دهد. خب پس از به وجود آمدن محله، نیازهایی هم مطرح شد که مهم‌ترین آن گرمابه عمومی و چند دکان برای عرضه و فروش کالا و اجناس ضروری و مختلف مردم بود.
در این مرور نباید از اشاره به قهوه‌خانه‌ای هم غافل شدکه در همان دوران طاغوت به محلی برای آمد و رفت خلافکارن تبدیل شده بود؛ نامش قهوه‌خانه عزت بود و گرداننده‌اش را «عزت‌قهوه‌چی» صدا می‌زدند. جالب اینکه این قهوه‌خانه میزبان خلافکاران از نقاط مختلف تهران حتی از محله‌هایی مثل دروازه غار و شوش بود. این آدم‌ها فقط برای نوشیدن یک فنجان چای داغ قندپهلو به اینجا نمی‌آمدند و هدفشان قماربازی بود. افراد بومی که ۸۰ بهار از زندگی را گذرانده اند به خاطر دارند که چه دعوا و درگیری‌های خونینی برای برد و باخت در این قهوه‌خانه روی می‌داد. اما این قهوه‌خانه نیز با پیروزی انقلاب اسلامی برچیده شد و به درخواست مردم، زمین اطراف آن خریداری و به کمک اهل محل به حسینیه تبدیل شد.
ناگفته نماند که اهالی این محل تا دهه ۵۰ و ۶۰ برای استحمام، به گرمابه «حاج‌عباس» می‌رفتند تا اینکه وضعیت رفاهی مردم بهتر شد و خانه‌هایی ساخته شد که داخلش حمام بود و دیگر خانواده‌ها ناچار نبودند از گرمابه‌های عمومی استفاده کنند. اما این اتفاق روند کندی داشت و شاید بتوان گفت که در سال ۶۰ شاید تنها ۳ الی ۴ خانه مجهز به حمام بود و در سال ۷۰ بیش از ۸۰ درصد از خانه‌ها چنین امکاناتی داشتند.
مردم نام شهرک پهلوی را تغییر دادند
زمین‌های این محدوده در دوران طاغوت در اختیار درباریان بانفوذ بود و به همین دلیل آن اوایل به اینجا «شهرک پهلوی» می‌گفتند، اما بعد از انقلاب که درباریان فرار کردند، اداره اوقاف این اراضی را به محلی برای خدمت به مستضعفان مبدل کرد. از سال ۵۸ «زکایی»ها و «شاهمرادی»ها که اصلیتی قزوینی و زنجانی داشتند، با ایل و طایفه به این محله آمدند. آنها در اولین قدم، نام شهرک «پهلوی» را تغییر دادند و به دلیل وجود ملک‌های اوقافی، آنجا را شهرک اوقافی‌ها نام گذاشتند. رفته‌رفته تعداد افرادی که در این محله ساکن شدند بیشتر شد. چون زمین‌ها سند منگوله‌دار نداشتند و با قیمتی ناچیز به مردم فروخته می‌شدند، افراد کم‌درآمد توانستند این زمین‌ها را خریداری و آنجا ساکن شوند. مالک زمین‌های شهرک اوقافی‌ها، فردی به نام فرمانفرماییان بود. با گذشت مدت زیادی از آن دوران هنوز تکلیف این زمین‌ها روشن نشده است.