همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: دروازه دولاب یکی از دروازه‌های حصار طهماسبی بود که در بخش شرقی تهران قرار داشت. مکان این دروازه در تقاطع بازارچه حاج نایب‌السلطنه و خیابان ری و مدخل ورودی این بازارچه بود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
«علیرضا زمانی» تهران‌شناس درباره هویت تاریخی این دروازه می‌گوید: «در واقع دروازه دولاب به سمت روستای تاریخی بزرگ دولاب که بزرگ‌ترین روستای اطراف تهران به شمار می‌آمد، باز می‌شد. این روستا در گذشته از تهران هم نامی‌تر و بزرگ‌تر بود. البته در ری باستان هم یک دروازه به نام دولاب وجود داشت و این موضوع اهمیت این روستا را در آن دوران نشان می‌داد. بعدها که ری به سمت ویرانی می‌رود و دروازه‌های آن خراب می‌شوند، نام جدید دروازه شرقی تهران را «دولاب» می‌گذارند.
تاریخ دولاب در منابع مکتوب، قدیمی‌تر از تهران است شاید به هزار و ۲۰۰ سال پیش برسد و دانشمندانی مثل ابوبشر دولابی، ۱۲۰۰ سال پیش در آنجا زندگی می‌کردند. تهرانی‌ها برای ورود و خروج به شرق کشور مانند مشهد و جاهای دیگر از این دروازه راهی می‌شدند. این دروازه در زمان توسعه تهران در دوره ناصرالدین شاه و ساخت حصار ناصری از بین رفته است.
دروازه دولاب، حصار طهماسبی وقتی خراب می‌شود کمی جلوتر محدوده خیابان ۱۷شهریور امروزی ساخته می‌شود و همان کارکرد را داشته و ورود و خروج به سمت دروازه دولاب بوده است. دروازه دولاب از این لحاظ هم مهم بوده که تقریباً صیفی‌جات مردم تهران را تأمین می‌کرده و مردم تهران هم در ایام تابستان و ایام بهار مخصوصاً برای خوشگذرانی و گذراندن اوقات فراغت‌شان بین صحرا و دشت‌ها و زمین‌های سرسبز دولاب می‌رفتند و رفت و آمد داشتند، برای همان دروازه پرکاربردی برای مردم بود.»