همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: اینجا متفاوت‌ترین کتاب‌فروشی شمیران است. جایی که درآمدهای حاصل از فروش کتاب‌ها، خرج ترویج علم و کتابخوانی در مناطق محروم کشور می‌شود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
از روزی که «فرزانه اخوت» یک دانش آموز دبیرستانی بود و اولین کتابخانه را با کمک همکلاسی‌هایش در مدرسه خوارزمی تاسیس کرد، سال‌ها می‌گذرد. او امروز با درآمدهای حاصل از این کتاب‌فروشی و کمک حامیان کتاب، علاوه بر راه‌اندازی کتابخانه در چند زندان و کانون و اصلاح و تربیت، ۹۵ کتابخانه در روستاهای محروم کشور تاسیس کرده و ۴ کتابخانه دیگر نیز در دست راه‌اندازی دارد.
خودش می‌گوید: «از سال ۱۳۷۳ تا کنون در روستاهای کم‌برخوردار استان‌های مختلف کشور کتابخانه دایر کردم. به عنوان مثال، در خراسان جنوبی ۴ کتابخانه، خراسان شمالی ۶ کتابخانه، کردستان ۱۰ کتابخانه و بیش از همه در سیستان و بلوچستان ۱۴ کتابخانه راه‌اندازی کردم. همچنین دیگر کتابخانه‌ها هم در استان‌های آذربایجان شرقی، البرز، مرکزی و به ویژه استان های مرزی کشور راه‌اندازی شده است. هدفم این است که کودکان، نوجوانان و کتاب‌خوان‌های مناطق محروم کشور هم مثل ساکنان پایتخت امکان مطالعه آن کتاب‌ها را داشته باشند.»
اگرچه کودکان در کتابخانه‌ای که اخوت راه‌اندازی کرده سهم بیشتری از کتاب‌ها دارند، اما دیگر اقشار جامعه هم از این کتابخانه‌ها بی‌بهره نیستند. او می‌گوید: «در همه کتابخانه‌های عمومی که راه‌اندازی کردم حدود ۶۰ درصد از کتاب‌ها ویژه کودکان، ۳۰ درصد ویژه زنان و مادران و ۱۰ درصد هم از کتاب‌های مرجع است.»
سفره کتاب؛ از نمایش عروسکی تا آموزش کتابداری
اگرچه تمام درآمدهای حاصل از فروش کتاب‌ها در کتاب‌فروشی قصه برای تاسیس کتابخانه در مناطق محروم هزینه می‌شود، اما اخوت در انجام این کار نیک تنها نیست. او از همراهی حامیان کتاب و اهالی محله برای تامین کتاب‌ها و راه‌اندازی کتابخانه در مناطق محروم می‌گوید: «بیش از ۹۰ درصد کتاب‌ها با درآمد حاصل از فروش کتاب در کتاب‌فروشی قصه و با کمک‌های نقدی حامیان کتاب انتخاب و خریداری می‌شود. ۱۰ درصد دیگر اما نتیجه مهربانی اهالی محله و نیکوکاران است؛ افرادی که کتاب‌های کتابخانه شخصی خود را به ما اهدا می‌کنند تا پس از انتخاب کتاب‌های مناسب به دست علاقه‌مندان به کتابخوانی در مناطق محروم کشور برسد.»
افتتاح کتابخانه در روستاهای کم‌برخوردار اما با برنامه جالبی همراه است. اخوت از برنامه «سفره کتاب» می‌گوید: «وقتی برای تاسیس کتابخانه به مناطق کم‌برخوردار می‌رویم، ابتدا همه کتاب‌ها را در حضور اهالی روستا و کودکان علاقه‌مند به کتاب روی زمین می‌چینیم و همه دور تا دور کتاب‌ها حلقه می‌زنند. سفره‌ای از کتاب‌ها ایجاد می‌شود تا همه با کمک هم کتاب‌ها را برای طبقه‌بندی در کتابخانه تفکیک کنیم. در برنامه سفره کتاب، یک نمایش متفاوت هم اجرا می‌شود. کتابی پارچه‌ای با مضمون قصه‌های شاهنامه تهیه کرده‌ایم و چند عروسک که همراه با روایت قصه شاهنامه نمایشی متفاوت و جذاب برای کودکان خلق می‌کند. در این برنامه، آموزش استفاده از فرهنگنامه کودک و نوجوان و آموزش کتابداری هم داریم.»
کودکان مهاجر افغانستانی مهمان ما هستند
اخوت برای سوادآموزی به اتباع و مهاجران لواسان هم دغدغه دارد. اکنون حدود یک دهه است که کتاب‌فروشی او در روزهای مختلف سال به کلاس سوادآموزی به اتباع تبدیل می‌شود و تا کنون به ۸۰ نفر نیز سواد خواندن و نوشتن یاد داده است. او جزوه ویژه‌ای هم برای سوادآموزی تهیه کرده تا در مدت زمان کمتری سواد خواندن و نوشتن را به این قشر آموزش دهد. خودش می‌گوید: «ما ایرانی‌ها به مهمان‌نوازی شهره‌ایم. پس رسم مهمان نوازی این بود که اگر توان سوادآموزی به این گروه را دارم برای آنها قدمی بردارم. از آنجایی که شمار زیادی از آنها کارگر ساختمانی هستند و ممکن است مدت کوتاهی مهمان محله ما باشند، جزوه‌ای طراحی کردم تا به صورت فشرده‌تر و در زمان کوتاه‌تری سواد خواندن و نوشتن یاد بگیرند.» اخوت این روش سوادآموزی را به همسرش نیز آموزش داده و اکنون او مسئولیت سوادآموزی به اتباع را در این کتاب‌فروشی برعهده دارد.
بانوی مروج علم در ایران
یکی دیگر از فعالیت‌های فرزانه اخوت، برگزاری جلسات شاهنامه‌خوانی و تفسیر شاهنامه با رویکرد روانشناسی است که بسیاری از بانوان علاقه‌مند به ادبیات را از نقاط مختلف لواسان جذب کرده است. می‌گوید: «ما در این دورهمی‌ها تک تک ابیات شاهنامه را می‌خوانیم و آن را با هم معنی می‌کنیم و نشانه‌های آن را در زندگی خودمان جست‌وجو می‌کنیم و درباره آن با هم حرف می‌زنیم. اکنون این جلسات در ساختمانی مجاور کتاب‌فروشی و در همان محلی که کتاب‌ها برای ارسال به کتابخانه‌ها دسته‌بندی و طبقه‌بندی می‌شوند برگزار می‌شود و مشارکت در آن برای همه بانوان علاقه‌مند به ادبیات آزاد است.»
اسفند سال ۱۴۰۱ فرزانه اخوت به پاس همه خدماتی که در حوزه ترویج علم و کتابخوانی انجام داد، جایزه ترویج علم در ایران را دریافت کرد. می‌گوید: «انجمن ترویج علم ایران که با نظارت یونسکو و زیر نظر وزارت علوم فعالیت می‌کند، هر سال جایزه‌ای با عنوان مروج علم به افراد برگزیده در این حوزه اهدا می‌کند. اسفند سال گذشته من هم به عنوان یکی از افراد برگزیده در حوزه ترویج علم در ایران موفق به کسب این جایزه و عنوان مروج علم در ایران شدم.»