همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: اضطراب، استرس و بلاتکلیفی همگی احساسات واقعی هستند که در زندگی روزمره بارها آن‌ها را تجربه می‌کنیم. سلامت روان به عنوان یک وضعیت روانی مثبت تعریف می‌شود که فرد را قادر به مقابله با استرس‌های عادی زندگی و همچنین توانایی بیشتر می‌کند.
جوامع مختلف می‌توانند سلامت را به روش‌های مختلف مانند بهداشت، کنترل آلودگی، ایمنی غذا و دارو، آموزش بهداشت، نظارت بر بیماری، برنامه ریزی شهری و بهداشت شغلی ارتقا دهند. اما توجه به سلامت روان چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت چون در غیر این صورت؛ جامعه متحمل عواقب غیر قابل جبرانی خواهد شد.
آیا ما بیمار شدن را انتخاب می‌کنیم؟
شبنم اسدی، متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در مورد شعار امسال هفته سلامت روان در ایران می‌گوید: در شعار امسال آمده است: «سلامت روان مسئولیت فردی و اجتماعی همه ماست». این شعار به خوبی مطرح می‌کند که هر انسانی در قبال سلامتی و رفاه خود مسئول است و وقتی درمورد سلامت روان صحبت می‌کنیم نمی‌توانیم نقش فرد را نادیده بگیریم. اگرچه ممکن است افراد در بیمار شدن خود نقش مستقیمی نداشته باشند؛ اما به قطع در بهبودی خود نقش دارند. اینجاست که موضوع اختیار مطرح می‌شود، آیا ما بیمار شدن را انتخاب می‌کنیم؟ به طور کلی جواب این سؤال منفی است ولی ما باید کارهایی برای حفظ سلامت روان خود انجام دهیم که متاسفانه از آن‌ها غافل می‌شویم.
طرح خودمراقبتی
به گفته این روانپزشک، طرح خودمراقبتی که در چند سال اخیر در کشور ما در حال اجراست، سعی دارد با افزایش سواد سلامت روان به پیشگیری، کاهش و بهبودی بیماری کمک کند. قدرت اختیار به ما کمک می‌کند بتوانیم شرایطی را که در آن هستیم بپذیریم و نقش خود را در بروز این شرایط ببینیم و وقتی آن را حاصل تصمیمات و رفتارهای خود بدانیم؛ نه عامل بیرونی می‌توانیم بر آن کنترل بیشتری داشته باشیم و برای برون‌رفت از آن شرایط اقدامات مفیدی انجام دهیم.
مسئولیت اجتماعی
بخش دیگر این شعار به مسئولیت اجتماعی می‌پردازد. همه ما وقتی برایمان مشکلی پیش می‌آید دیگران را مقصر می‌دانیم ولی وقتی برای یکی از اطرافیانمان شرایط دشواری ایجاد می‌شود خودش را مقصر آن شرایط می‌دانیم و نقش خود را فراموش می‌کنیم.
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، مسئولیت اجتماعی عاملی است که برای تأمین نیازهای متقابل افراد در جامعه و ایجاد همبستگی عمل می‌کند. تأثیر مؤلفه‌های اجتماعی در بروز مشکلات سلامت روان بر کسی پوشیده نیست؛ حال اگر خود را بخشی از اجتماع دیگران ببینیم متوجه مسئولیت خود می‌شویم.
سهم خود را در مشکلات پذیرا باشیم
اسدی می‌گوید: مسئولیت اجتماعی ما با نقش‌هایی که بر عهده داریم گره خورده است، ما به عنوان همسر، مادر، پدر، کارمند، شهروند و... بخشی از شبکه اجتماعی دیگران هستیم و اگر نقش و وظایف خود را به درستی انجام ندهیم؛ در برابر حال بد دیگران هم مسوول خواهیم بود و در ایجاد آن‌ها نقش خواهیم داشت.
نقش حمایتی جامعه
یکی از مهم‌ترین کارکردهای اجتماع، نقش حمایتی آن است که در پیشگیری و بهبود مشکلات سلامت روان تأثیر بسزایی دارد. هریک از ما با حمایت کردن می‌توانیم به رشد و رفاه روانی یکدیکر کمک کنیم.
جدای از مواردی که ذکر شد، ما در نقش اجتماعی خود باید بتوانیم از ایجاد فضاهایی که در آن یکدیگر را مورد قضاوت قرار می‌گیریم فاصله بگیریم تا افراد بتوانند بدون نگرانی درمورد انگ مشکلات روان پزشکی درمان شوند و بعد از کنترل بیماری به آغوش جامعه برگردند.
ضرورت پذیرش تفاوت‌ها
این روانپزشک می‌گوید: ما باید به عنوان بخشی از جامعه باید پذیرای همه افراد با شرایط متفاوت باشیم و فضا را برای حضور آن‌ها در جامعه فراهم کنیم. بنابراین همه ما نیازمند اجتماعی شدن سلامت هستیم، یعنی سلامت و مراقبت از خود و دیگران باید به یک پدیده جامعه شناختی تبدیل شود که افراد، نهادها و سیاست گذاران مجبور به تبعیت از آن باشند.