همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: لوطی‌ها نقش مهمی در برپایی تکایا و دسته‌جات عزاداری در تهران قدیم داشتند. آنها در همین هیئات عزاداری و روضه‌ها بود که دل‌شان می‌شکست و مسیر زندگی‌شان تغییر می‌کرد. در تهران قدیم هیئت‌ها و جلسات روضه بسیاری به پاتوق لوطی‌ها تبدیل شده بود و گاهی بانی برخی از هیئات و دسته‌جات عزاداری هم لوطی‌هایی بودند که پیشتر توبه کرده و با راه‌اندازی هیئت بستر توبه دیگران را هم فراهم می‌کردند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
در گذشته، مسجد مظفری در محله باغ‌فردوس مولوی حیاطی وسیع داشت که دهه اول محرم محل برگزاری هیئت حسین رمضان یخی بود. روزهای تاسوعا و عاشورا با حضور طیب حاج رضایی دسته‌ای از مسجد راهی خیابان می‌شد که بیشتر سینه‌زنان آن از جرگه لوطی‌ها بودند؛ برخی از این لوطی‌ها پای مراسم سخنرانی مرحوم «سیدابوالقاسم شجاعی» از وعاظ مشهور پایتخت توبه کردند.
هیئت ابالفضلی‌های باغ فردوس که به هفت‌براداران یا هفت‌کچلون، از لوطی‌های معروف تهران، تعلق داشت هم یکی دیگر از پاتوق‌های لوطی‌ها بود. هیئتی که هنوز پابرجاست و سه‌شنبه‌ها در حوالی مسجد مظفری برگزار می‌شود. در یکی از جلسات عزاداری این هیئت بود که مسیر زندگی لوطی‌های بسیاری چون «محمود صده‌ای» که اکنون کلیددار مسجد مظفری است تغییر کرد.
«علیرضا زمانی» تهران‌شناس، می‌گوید: «در میان لوطی‌هایی که هیئت‌داری کرده و به نوعی باب توبه دیگر لوطی‌ها را باز کردند، طیب حاج رضایی جایگاه ویژه‌ای دارد. او یکی از معروف‌ترین لوطی‌های تهران بود که هیئت‌داری می‌کرد. طیب وقتی از زیارت کربلا برگشت مسئولیت اداره هیئتی در محله صابون‌پزخانه در حوالی محله باغ‌فردوس را به دست گرفت که به پاتوق لوطی‌ها و منشاء تغییر و تحول بسیاری از آنها تبدیل شد. او بعدها مکان هیئتش را تغییر داد و ماه محرم تکیه مفصلی در محدود انبارگندم برگزار می‌کرد.»
هیئت عاشقان حسینی متعلق به احمد جاوید که خود در جرگه لوطی‌ها بود و پس از توبه در مسجد مظفری محله باغ‌فردوس مولوی این هیئت را راه‌اندازی کرد، یکی دیگر پاتوق‌های لوطی‌ها و محل تحول برخی از آنها به شمار می‌رفت. هیئت جواد خان‌بابا در محله قدیم بی‌سیم در حوالی میدان خراسان کنونی نیز یکی دیگر از آن پاتوق‌های تغییر و تحول لوطی‌ها بود. جواد خان‌بابا از همراهان طیب بود که پس از تحول هیئت‌دار شد و هنوز هیئتش در محدوده میدان خراسان پابرجاست.
اگر از هیئت محبان‌الزهرا(س) که توسط مصطفی پادگان معروف به مصطفی دیوونه راه‌اندازی و به یکی از پاتوق‌های لوطی‌های اهل هیئت تبدیل شد بگذریم، اشاره به زیارت شاه‌عبدالعظیم حسنی ضروری است. برخی از لوطی‌ها نیز ارادت خاصی به زیارت شاه‌عبدالعظیم داشتند. «محمود صدیه» از لوطی‌های قدیم تهران می‌گوید: «آستان شاه‌عبدالعظیم حسنی هم پاتوق برخی از لوطی‌ها برای زیارت بود. مانند حسین رمضان یخی که چنان شیفته زیارت شاه عبدالعظیم بود که حتی در دوران حبس از زندان مرخصی می‌گرفت تا آخر هفته به زیارت شاه‌عبدالعظیم برود.»