همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: نمای آجری مسجد و سردر کاشی‌کاری فیروزه‌ای‌اش در خیابان شهید کچویی در حافظه مشترک اوینی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد و علاوه بر نمازهای یومیه، شبستان این مسجد میزبان بسیاری از مراسم آئینی از مولودی‌ها و مراسم سوگواری تا مراسم شب‌های ماه مبارک رمضان و ... بوده است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
تاریخچه مسجد جامع اوین به دوران قاجار برمی‌گردد روی کاشی‌کاری‌های محراب مسجد درج شده است که این مکان مذهبی توسط حاج حیدر شیرازی در سال ۱۲۷۸ هجری شمسی بنا شده و ۴۲ سال بعد در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی نیز به دست نوه حاج حیدر یعنی حاج علیرضا حیدریان بازسازی شد.
«سید مهدی اعرابی» شمیران‌پژوه در این‌باره می‌گوید: «حاج حیدر ریختگر شیرازی یک صنعتگر و کارآفرین موفق بود که پس از مهاجرت به اوین در دوره ناصرالدین‌شاه مسجد جامع اوین را بنا کرد. او در حوزه ریختگری از ساخت ظروف تا قطعات نظامی و... که در آن روزگار کاربرد داشت فعال بود. حاج حیدر پس از ورود به اوین در این آبادی خانه و باغی خرید و سپس مسجد را بنا کرد. اولاد ذکور او از آن زمان تا کنون همچنان متولی مسجد جامع اوین هستند.»
اگرچه قدمت مسجد جامع اوین به دوران قاجار برمی‌گردد اما بنای امروز مسجد در دهه ۴۰ نوسازی شده است. بازسازی مسجد را هم یکی از اعضای خانواده حیدریان برعهده داشت. دکتر ابوالقاسم گرام، فرزند حاج علیرضا مسجد رلا بین سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ از نو بنا کرد تا این یادگاری ارزشمند هنوز هم میزبان مراسم مذهبی اوینی‌ها باشد. از خیابان شهید کچویی که به مسجد جامع اوین می‌رسیم، نمای آجری و گلدسته برافراشته مسجد در همسایگی حسینیه خاطره‌انگیز اوین خودنمایی می‌کند.
بنای مسجد دوطبقه است که شبستان طبقه اول در اختیار آقایان و طبقه بالا نیز در اختیار بانوان قرار می‌گیرد. در این سال‌ها چهره‌های مذهبی بسیاری امامت جماعت مسجد جامع اوین را برعهده داشته‌اند؛ از جمله شیخ حسین محمودی گلپایگانی که از سوی آیت‌الله گلپایگانی از مراجع قم در دهه ۲۰ به عنوان امام جماعت مسجد انتخاب و از قم راهی آبادی اوین شد. شیخ حسین محمودی گلپایگانی حدود ۴۰ دهه مسئولیت امامت جماعت مسجد جامع را برعهده داشت و از چهره‌های مذهبی ماندگار اوین به شمار می‌رفت.
احمد محمودی گلپایگانی و شیخ سلمان متدین نیز از دیگر امامان جماعت مسجد جامع اوین بوده‌اند. یکی از ویژگی‌های بارز مسجد جامع اوین که از گذشته در آن رسم بوده این است که هر سال در شب تولد امام حسن (ع) و در شب‌های قدر با حضور اهالی مراسم اطعام در مسجد برگذار می‌شود.