همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: اگرچه آبادی‌های شمیران در مسیر توسعه شهر جای خود را به محله‌های شمال شهر داده و باغ‌های انبوه‌شان قافیه را به آپارتمان‌ها و برج‌ها باخته‌اند اما هنوز هم می‌شود در کوچه‌های جماران و نیاوران از درختان جوز سراغ گرفت؛ درختانی که آخرین یادگارهای انبوه درختان جوز در این محدوده از شمال پایتخت به شمار می‌روند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
پیشینه وجود درخت جوز در شمیران به قرن‌ها پیش برمی‌گردد. این را می‌شود از نام‌هایی چون جوزستان که هنوز میان اهالی شمیران رایج است استنباط کرد. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، در این‌باره می‌گوید: «خیابان‌ها و کوچه‌های جنوب محله جماران، چند دهه پیش، به جوزستان معروف بود. همان معابری که اکنون با ردیف آپارتمان‌ها محاصره شده، سال‌ها پیش ردیفی طولانی از درختان جوز داشت. این درختان سربه‌آسمان‌ساییده در محله نیاوران هم به وفور یافت می‌شد. یکی دیگر از نشانه‌های قدمت این درخت در نیاوران، نامگذاری مسجد قدیمی این محله به مسجد مهدیه جوزستان است که خود نشان از وجود درختان جوز فراوان در نزدیکی مسجد دارد.»
کیفیت محصول جوز شمیران هم زبانزد بود. سید علی صالحی، یکی از اهالی قدیمی شمیران، دراین‌باره می‌گوید: «گردوی شمیران بسیار باکیفیت بود. معروف بود که می‌گفتند گردوی این گستره بسیار پرروغن است. نشانه فراوانی گردو در شمیران هم این بود که شمیرانی‌ها غذایی به اسم خورش جوز یا همان فسنجان و نیز کالجوش بسیار می‌پختند. درخت جوز روزگاری از شرق تا غرب شمیران یافت می‌شد. علاوه بر آبادی‌های نیاوران، دارآباد، جماران، اوین و درکه در غرب این گستره، یعنی در فرحزاد و کن، نیز باغ گردو فراوان وجود داشت. می‌گفتند گردوی فرحزاد نیز بسیار پرروغن و مرغوب است. هنوز هم در این محله و نیز آبادی کن باغ گردو دیده می‌شود.»
در آبادی‌ها شرق شمیران نیز هنوز درخت گردو در باغ‌های به‌جامانده از گذشته وجود دارد. صالحی ادامه می‌دهد: «هنوز در برخی نقاط این گستره که به جوزستان معروف است، درخت گردو بسیار وجود دارد. به عنوان مثال، باغ جوز درختک که اکنون در محاصره ساختمان‌ها و آپارتمان‌های محله نیاوران قرار گرفته، درختان گردوی فراوان دارد. در محله جماران و در باغ تیمسار ضرغام نیز شماری درخت جوز قدیمی یافت می‌شود. همچنین در روستاهای لواسان از افجه تا کند علیا نیز هنوز درخت گردو و باغ گردو وجود دارد. هرچند محصول اصلی این آبادی‌ها اکنون گیلاس است.»