همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: اگرچه اکنون از آن آسیاب مشهور که روزگاری برای خود برو بیا داشت جز بنایی کاهگلی در حصار آپارتمان‌ها باقی نمانده، اما چند دهه پیش که کشاورزی در طرشت رونق داشت نقطه کانونی آبادی بود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
پره‌های آسیاب کهک سال‌هاست که از حرکت ایستاده و به بنایی متروکه در خیابان شقایق تبدیل شده است، اما موسفیدان طرشت روزگاری را به یاد دارند که این آسیاب نه تنها حاصل دسترنج کشاورزان طرشتی، بلکه محصولات کشاورزان آبادی‌های اطراف را نیز آرد می‌کرد.
علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، درباره قدمت این آسیاب مشهور غرب پایتخت می‌گوید: «به لطف وقف‌نامه آسیاب کهک، تاریخ تقریبی ساخت و شروع به کار آن مشخص است. قدمت این آسیاب به سال ۱۲۲۳ شمسی و یا آنطور که در وقف‌نامه آن درج شده به سال ۱۲۶۰ قمری برمی‌گردد. نوش‌آفرین‌خانم، از نوادگان کریم‌خان زند و خواهر لطفعلی‌خان فراش‌باشی، بانی و واقف این آسیاب بود که بعدها به یکی از معروف‌ترین آسیاب‌های غرب تهران آن روزگار تبدیل شد. نوش‌آفرین‌خانم پس از ساخت آسیاب کهک آن را وقف کمک به محرومان و برگزاری مراسم تعزیه کرده بود.»
آسیاب کهک از آسیاب‌های آبی تهران قدیم بود که پره‌های آن با آب قنات جاری بالادست به گردش در می‌آمد. زمانی ادامه می‌دهد: «آب قنات‌های طرشت و پونک از بالادست در حوضچه آسیاب کهک می‌ریخت و جریان آب پره‌های آسیاب را می‌چرخاند تا گندم کشاورزان را با گردش گردانه آسیاب به آرد تبدیل کند. فعالیت آسیاب کهک هم مانند دیگر آسیاب‌های تهران با ساخت کارخانه‌های آرد و صنعتی شدن فرایند تبدیل گندم به آرد حوالی دهه ۴۰ متوقف شد. هر چند تغییر مسیر قنات‌های بالادست به دلیل توسعه ساخت‌وسازها در تعطیلی فعالیت این آسیاب تاثیر بسیاری داشت.»