آرزوهای این آدمها مربوط به خوشبختی خود و خانواده، سلامتی، خرید مسکن، بهبود وضعیت اقتصادی، پیدا کردن شغل و... میشود. در تحقیقی که توسط مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی انجام شده است وضعیت امید به آینده در بین شهروندان تهرانی مورد بررسی قرار گرفته است.
در این تحقیق از 463 زن و 280 مرد ساکن در مناطق 22گانه سؤالاتی در مورد چشماندازشان راجع به آینده و میزان تأثیرگذاریشان در آن و همچنین اهداف هنری، ورزشی و تحصیلیشان پرسیده شده است.در میان پاسخگویان این تحقیق 69درصد متولد تهران وجود دارد. سایرین نیز با میانگین 5/22 سال سکونت به سؤالات پاسخ دادهاند. 7/43 درصد آنها شاغل و 1/43 درصد خانهدار بودند.
در تحقیق وضعیت امید به آینده در بین شهروندان تهرانی برای سنجش میزان سرزندگی و احساس امید از مقیاس حیات اجتماعی شوسلر استفاده شد.
براساس نتایج تحقیق، 58درصد پاسخگویان از پیشامدها و روند زندگیشان راضی هستند. 3/54درصد آنها نیز احساس میکنند زندگیشان سال بهسال بهتر میشود. 5/42درصد آینده روشنی را برای جامعه پیشبینی میکنند. 3/76درصد نسبت به آینده خانوادهشان خوشبین هستند.
67 درصد پاسخگویان از توانایی روحی خود در مقابله با مشکلات، ارزیابی مثبتی داشتهاند. 1/40درصد پاسخگویان اظهار کردهاند که بیحوصله نیستند، هرچند 6/54درصد پاسخگویان اذعان داشتهاند، بیشتر وقتها بدون آنکه دلیلی داشته باشد، نگران هستند. 9/51درصد پاسخگویان زندگیشان را پربار و مفید میدانند. نزدیک به نیمی از پاسخگویان یعنی 2/48درصد، از توان خود در رویارویی با مشکلات ارزیابی مثبتی داشتهاند. اکثریت پاسخگویان یعنی 1/67درصد، به آینده خود امیدوار هستند.
هرچه سطح تحصیلات پاسخگویان بالاتر است، امید به آینده و احساس سرزندگی (متغیرهای شاخص ویژگیهای شخصیتی) در آنها بیشتر است. هر چه میزان درآمد پاسخگویان بیشتر است امید به آینده و احساس سرزندگی نیز در آنها بیشتر است. 8/49درصد پاسخگویان اظهار داشتهاند در مقایسه با همردههایشان موفقتر و کاملاً موفقترند، درحالی که 5/15درصد اظهار داشتهاند ناموفقتر و کاملاً ناموفقتر هستند. پاسخگویانی که تحصیلات بالاتر و درآمد بیشتری دارند، خود را در مقایسه با همردههایشان موفقتر ارزیابی کردهاند.
اهداف کلی
آرزوها و اهداف بیانشده از جانب پاسخگویان نشان میدهد، موفقیت و خوشبختی فرزندان و آینده روشن آنها با فراوانی 6/11درصد، سلامتی خود و خانواده با فراوانی 5/11درصد، خرید مسکن و حل مشکل مسکن با فراوانی 10درصد، بهبود وضع اقتصادی، درآمد بالا و رفاه خود و خانواده با فراوانی 5/9درصد، پیدا کردن شغل مناسب با فراوانی 1/7درصد و موفقیت و خوشبختی خود با فراوانی 3/5درصد، در صدر آرزوها و اهداف مطرحشده است.
از نشانههای عدمامید به زندگی، عدمبرنامهریزی و نداشتن نقشه برای 10سال آینده است اما براساس این تحقیق 7/53درصد پاسخگویان اظهار کردهاند زیاد و خیلی زیاد برای آیندهشان برنامه دارند.
2/39درصد پاسخگویان نیز امکان رسیدن به اهدافشان را در آینده زیاد و خیلی زیاد و 6/18درصد کم و خیلی کم اظهار کردهاند.
بسیاری بر این عقیدهاند که وجود امید در جامعه به برنامهریزیها و قوانین موجود در سطح کلان جامعه بستگی دارد اما 7/43درصد پاسخگویان اذعان دارند که خودشان بیشترین نقش را در تحقق اهدافشان دارند، 1/33درصد نیز نقش خانواده و 1/22درصد نقش مسئولان را در تحقق اهدافشان مؤثرتر میدانند.
در این تحقیق در مورد برنامههای شهروندان تهرانی برای تحصیل و ورزش و انجام امور هنری نیز سؤالاتی پرسیده شده است که براساس آن 4/45درصد پاسخگویان قصد ادامه تحصیل دارند. 5/60درصد پاسخگویانی که در آینده قصد ادامه تحصیل دارند، نسبت به موفقیت درسی خود امیدوار هستند. 7/47درصد پاسخگویان قصد دارند در آینده مهارت یا هنری را آموزش ببینند یا اگر به آن مشغول هستند، آن را ارتقا دهند.
6/56درصد پاسخگویانی که تمایل دارند در آینده هنر یا مهارتی را کسب کنند یا ارتقا دهند، زیاد و خیلی زیاد به موفقیت خود در این زمینه خوشبین هستند. 4/56درصد پاسخگویان قصد پرداختن به ورزش یا اگر ورزشکارند، قصد ادامه آن را دارند.2/53درصد پاسخگویانی که طالب ورزش هستند، نسبت به موفقیت خود در این زمینه ابراز امیدواری کردهاند.
از بررسی روابط بین متغیرها مشخص شد که هر چه سن پاسخگویان بیشتر است، امید به موفقیت تحصیلیشان کمتر است، ولی هرچه سطح تحصیلات بالاتر و میزان درآمد بیشتر است و همچنین هرچه نسبت به آینده مثبت اندیشترند، به موفقیت تحصیلیشان در آینده بیشتر امیدوارند.
امید به موفقیت تحصیلی در میان مردان بیشتر از زنان است بهطوری که 2/54درصد زنانی که قصد ادامه تحصیل دارند، زیاد و خیلی زیاد به موفقیت تحصیلی خود در آینده امیدوارند، در حالی که این نسبت در مردان 8/69درصد است.
ارزیابی شرایط شغلی
مقایسه میانگینهای میزان رضایت پاسخگویان شاغل از شرایط شغلیشان نشان داد، پاسخگویان شاغل، از روابط با همکاران و منزلت اجتماعی شغلشان بیشتر از موارد دیگر رضایت دارند، در مقابل از درآمد و مزایای شغلی و نیز از امنیت شغلیشان کمتر از موارد دیگر ابراز رضایت کردهاند.
با مقایسه میانگینهای رتبهای متغیرهایی که میزان امید پاسخگویان شاغل به بهبود شرایط شغلیشان را میسنجند مشخص شد، پاسخگویان بیشتر از موارد دیگر نسبت به بهبود روابط با همکاران و همچنین منزلت اجتماعی شغلشان در آینده خوشبین هستند. همچنین احساس امنیت شغلی، امکانات رفاهی محل کار، درآمد و مزایای شغلی مواردی هستند که پاسخگویان شاغل امید کمتری به بهبود آنها در آینده دارند.
بررسی روابط بین این متغیرها نشان داد که با افزایش سطح تحصیلات، میزان امید به بهبود روابط با همکاران، منزلت شغلی، امکانات فیزیکی محل کار، امکانات رفاهی محل کار و در مجموع شاخص امید به بهبود شرایط شغلی افزایش مییابد. با افزایش درآمد، امید به بهبود شرایط شغلی نیز افزایش مییابد.
هرچه احساس سرزندگی و امید به زندگی در افراد بیشتر باشد، امید بیشتری به بهتر شدن شرایط شغلیشان در آینده دارند.
نتایج پرسش از 133پاسخگوی دانشآموز، دانشجو، سرباز و بیکار در جستوجوی کار این تحقیق، در پاسخ به این سؤال که «آیا امیدوارید در آینده یک شغل مناسب پیدا کنید؟» نشان داد: 3/33درصد زیاد و خیلی زیاد، 5/36درصد در حد متوسط و 7/27درصد کم و خیلی کم به یافتن یک شغل مناسب در آینده امیدوارند.
از بین متغیرهای فردی، تنها ویژگیهای شخصیتی با میزان امید به یافتن شغل مناسب رابطه مستقیم و معنیدار نشان داد، یعنی هرچه امید به آینده و احساس سرزندگی در پاسخگویان بیشتر است، امید بیشتری به یافتن شغل مناسب دارند. پاسخگویان غیرشاغل با جنس، سن، تحصیلات و درآمد خانوار متفاوت نگرش تقریبا یکسانی به آینده شغلیشان دارند.
ارزیابی روابط خانوادگی
با مقایسه میانگینهای رتبهای ابعاد رضایت از روابط خانوادگی مشاهده میشود پاسخگویان در همه موارد (همدلی و همکاری اعضای خانواده، احترام اعضای خانواده به یکدیگر، اعتماد اعضای خانواده به یکدیگر و زندگی خانوادگی بهطور کلی) ارزیابی مثبتی از روابط خانوادگیشان داشتهاند، هرچند اعتماد اعضای خانواده به یکدیگر بیشتر از ابعاد دیگر مورد رضایت پاسخگویان است.
پاسخگویان امید زیادی به بهبود روابط اعضای خانواده به یکدیگر در همه ابعاد مطرح شده دارند، هرچند نسبت به بهبود روند اعتماد اعضای خانواده به یکدیگر خوشبینتر از ابعاد دیگر هستند.