همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: پذیرایی با نوشیدنی‌های مختلف از عزاداران و زائران مسلمیه در فصول سال مرسوم و متفاوت بود. هرچند که مزه چای حرم، تابستان و زمستان نداشت و خستگی راه را از تن عزداران و زائران می‌زدود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
در این میان سیدمحسن ماجدی، ری‌پژوه، مدرس و ساکن قدیمی شهری ری، روایتی خواندنی برای نوشیدنی‌های این ایام دارد: «بهشتی، علائین، تکیه، میدان، بی‌بی‌زبیده، پل سیمان و ... از جمله یخچال‌های قدیمی شهرری محسوب می‌شوند. دیوار یخچال‌ها بسیار بلند و از جنس چینه گلی بود که استحکام بالایی داشت. برخی از این یخچال‌ها جزو موقوفات حرم بود و برخی هم شخصی، که افراد آنها را اجاره می‌کردند. من در میان اسناد و مدارک آستان مقدس شاه‌عبدالعظیم حسنی(ع) قراردادی را دیدم که حضرت عبدالعظیم از چند ماه قبل برای پذیرایی از عزاداران در ایام مسلمیه و محرم، یخ‌های این یخچال‌ها را پیشخرید می‌کرد.
در فصول گرم سال این یخ‌ها را به حرم می‌آوردند تا زوّار آب یخ بنوشند. صاحبان یخچال‌ها در اواخر پاییز حوضچه‌ها را از آب لبریز می‌کردند و منتظر می‌ماندند تا زمستان از راه برسد. وقتی سرمای استخوان‌سوز قدیم فرامی‌رسید، آب داخل حوضچه یخ می‌بست. سپس اوایل بهار کارگران یخچال با وسایل مخصوص مشغول جمع‌آوری یخ‌ها می‌شدند و آنها را به قطعات کوچک تقسیم می‌کردند تا در فصل گرما آنها را عرضه کنند.»
اما داستان برطرف کردن تشنگی عزاداران به این موضع ختم نمی‌شود و ماجدی برایمان از سقاهایی می‌گوید که مشک بر دوش انداخته در مسیر حرکت عزادران ایستاده‌اند تا به یاد سقای دشت کربلا، لب‌های تشنه زائران را تر کنند. او روایت می‌کند: «در دوره قاجار امکانات در شهرری محدود و دسترسی عزاداران به آب آشامیدنی در مسیر حرکت به سمت شهرری و حرم دشوار بود. به همین خاطر عده‌ای نیت و نذر می‌کردند که برای برآورده شدن حاجاتشان با مشک سر راه عزاداران مسلمیه قرار بگیرند و سقا شوند. آنها لنگی به کمر بسته، مشکی به دوش انداخته و پیاله‌ای مسی به دست در بازار و اطراف حرم راه می‌فتند و می‌گشتند. سقاها مشک‌هایشان را از آب قنات‌های المیون و فیروزه پر می‌کردند.»