همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: از آنجا که فقط یک روانشناس در فضای استاندارد و با مشاهدات دقیق بالینی، صلاحیت انجام تست هوش را دارد، تست هایی که با این شرایط انجام می‌شود معتبر و قابل اعتماد است و نتیجه آن می‌تواند ملاک و معیار قضاوت و سنجش باشد و طبیعتا تست هایی که چنین شرایطی ندارد، مثل تست های اینترنتی، معتبر نیستند. نکته‌ای که دکتر سید احمد جلیلی، رئیس و مشاور سابق انجمن علمی روان پزشکان ایران هم تایید می‌کند.
جلیلی درباره تست‌های هوش در فضای مجازی به همشهری آنلاین گفت: تست‌های هوش تابع یک سری ضوابط و استانداردهای خاصی است که در هر کشور متفاوت است. این تست‌ها باید به دست کسی که درس مرتبط را خوانده و آگاهی دارد طراحی شوند، همه افرادی هم که رشته روانشناسی خوانده‌اند دارای صلاحیت تنظیم چنین تست‌هایی نیستند. افرادی که دوره‌های تکمیلی را پس از فارغ التحصیلی می‌گذرانند، دارای صلاحیت طراحی تست‌های هوش هستند. به هر حل همه چیز به صورت آنلاین از جمله تست‌های هوش در اینترنت موجود هستند که اکثر آن‌ها قابل اعتماد نیستد.
او در توضیح بیشتر گفت: اگر تست هوشی که در نگلیس و آمریکا به کار می‌رود را بخواهیم در ایران پیاده کنیم باید به وسیله متخصصان روی آن کار تحقیقاتی صورت گیرد، تا متوجه شویم که در فرهنگ ایرانی این تست هوش چقدر جواب می‌دهد و آن سؤال و جواب‌ها برای چه درجه از هوش طراحی شده‌اند. مشخص نیست افرادی که این تست‌ها را در اینترنت می‌گذارند از یک منبع معتبر خارجی ترجمع کرده باشند یا اینکه تست هوش من در آوردی درست کرده باشند که اعتبار علمی ندارد. این تست‌ها در واقع باید به دست افراد خبره و تحصیل کرده طراحی شوند.
او با اشاره به اینکه طراحی و ارائه تست‌های هوش به این سادگی‌ها نیست، مثالی در این باره زد و گفت: زمانی که کتابی نوشته می‌شود، این کتاب از صد فیلتر رد می‌شود تا به طور دقیق بررسی شود که مطالبی که در این کتاب نوشته شده اعتبار و ارزش داشته باشد. در صورت تائید، می‌توان این کتاب را به عنوان ریفرنس و ماخذ مورد استناد قرار داد. قضیه اما در مورد فضای مجازی متفاوت است، اگر تست‌های هوش در فضای اینترنت به گونه‌ای طراحی شوند که هر کسی پشت دستگاه کامپیوتر خود یک تست طراحی کند که این تست هوش از هیچ فیلتری رد نشود و معتبر بودن آن مورد بررسی قرار نگیرد و از هیچ کارشناسی هم در مورد صحت آن نظر خواهی نشود، هیچ ارزش و اعتبار علمی ندارد. مگر اینکه تست‌های هوش را از منابع معتبر برداشته باشند. به عنوان مثال بگویند ما این تست را از سایت دانشگاه هاروارد یا آکسفورد، برداشته‌ایم که در این صورت اعتبار خواهند داشت. امروز مردم اعتماد بیش از حد به اینترنت دارند و هرچه در آنجا ببینند برایشان اعتبار دارد.
این کارشناس درباره برگزاری آزمون‌های هوش توسط برخی از موسسات به ویژه در زمینه آزمون‌های تصویری، تستی و تشریحی نیز گفت: در سال‌های اخیر افرادی مجوز طراحی و برگزاری آزمون‌های هوش را دریافت کرده‌اند که واجد صلاحیت نبودند. اگر این تست‌ها توسط روانشناسی که دوره دکترا را گذرانده باشد و بعد در دوره طراحی تست‌های روانشناسی دوره تکمیلی گذرانده باشد، طراحی شده باشند معتبر هستند، اما افرادی که صرفا با داشتن یک لیسانس روانشناسی یا حتی دکترای روانشناسی بدون آموزش در زمینه طراحی تست‌های روانشناسی، مبادرت به طراحی و برگزاری آزمون‌های هوش می‌کنند، کارشان خیلی دارای اعتبار نیست.
او افزود: ضوابطی که باید برای این کارها در نظر گرفته شود رعایت نمی‌شود. فعلا وضعیت نابسامانی در این مورد وجود دارد و همه روانشناس، روان درمانگر و در مانگر شده‌اند و این چیزی نیست جز سوءمدیریت در این زمینه.
بیشتر بخوانید: