همشهری آنلاین- بهاره خسروی: جالب ایکه سازهای مورد استفاده در تعزیه اروپایی هستند و به خدمت گرفتن موسیقی در مراسم تعزیه از دوران قاجار رایج شده است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
چند و چون ورود موسیقی به نمایش تعزیه و درآمیختگی این هنرها حکایت جالبی دارد که اسماعیل مجللی، پژوهشگر تعزیه، درباره‌اش می‌گوید: «اسناد و مدارک به جای مانده از سده‌های قبل در مورد اینکه سازهای مرسوم در تعزیه چه سازهایی بودند، به ما می‌گوید سازهای کوبه‌ای مثل طبل و دهل و سنج سازهایی بودند که در تعزیه‌ها به کار برده می‌شدند؛ صدای برخاسته از این سازها بیشتر جنبه اعلام جنگ و... را داشتند اما این سازها به تنهایی پیش‌برنده موسیقی تعزیه به حساب نمی‌آمدند چون ریتم و ضرباهنگی که درخور تعزیه باشد در آنها دیده نمی‌شد.»
این پژوهشگر تعزیه در ادامه تاکید می‌کند که پیشینه سازهای موسیقایی شبیه‌خوانی به سازهای بادی نظیر ترومپت و قره‌نی گره خورده است که به مرور زمان تغییر کرده‌اند. باید گفت که در تمامی شبیه‌خوانی‌های دوره قاجار به صورت توامان از سازهای کوبه‌ای و بادی استفاده می‌شد.
بنا بر گفته مجللی، پای سازهای غربی به ایران در دوره قاجار باز شد. عباس میرزا در لشکرکشی‌های اولیه و جنگ‌هایی که ایران با روسیه داشت برای تنظیم قشون خودش از سازهای غربی استفاده می‌کرد و بعد از تأسیس دارالفنون و گنجاندن رشته موسیقی در این هنرستان به دستور ناصرالدین‌شاه، فردی به نام «موسیو لمر» از فرانسه به ایران آمد و معلم دارالفنون شد.
او حاضر نبود با سازهای ایرانی سه‌تار و تار کار کند و از این رو، برای آموزش موسیقی با خود سازهای بادی برنجی را به ایران آورد. کار با این سازها نسبت به سازهای ایرانی راحت‌تر بود و در هر حالی قابل نواختن بودند، همچنین کوک کردن آنها سهل‌الوصول‌تر بود و از طرف دیگر صدای رسایی داشتند و نت‌های موسیقی ایرانی را به راحتی می‌شد با آنها نواخت.
این موسیقی خوشایند ایرانی‌ها شد و برای اجرای بسیاری از مراسم‌های شادی و عزا، رسمی و غیررسمی درباری از آن استفاده می‌کردند که به مرور زمان تبدیل به ساز تخصصی تعزیه در کنار طبل‌ها و دهل‌ها و سنج‌ها شد.