همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: هشدار این مدیر نفتی و قرار گرفتن در روزهای اوج گرما بهانه‌ای شد تا در مطلبی به دلایل و علائم گرمازدگی به همراه راهکارهای درمان آن بپردازیم. گرمازدگی معمولا به دلیل قرار گرفتن در فضای باز در هوای بسیار گرم و مرطوب تابستان ایجاد می‌شود، اما لزوما به فضای بیرون از محیط‌های بسته محدود نمی‌شود و همچنین می‌تواند در اثر گرمای بیش از حد در فضاهای داخلی ناشی از خرابی یا نبود سیستم‌های سرمایشی ایجاد شود. گرمازدگی جدی‌ترین نوع آسیب گرمایی است که می‌تواند رخ دهد. این پدیده در اثر گرم شدن بیش از حد بدن تا دمای ۴۰ درجه سانتیگراد یا بالاتر ایجاد می‌شود.
با توجه به افزایش دمای هوا هم برخی از دانشمندان نگرانند که موج گسترده گرما در مناطقی که از تهویه مطبوع برخوردار نیستند، باعث مرگ عده زیادی از افراد شود. تحقیقات اخیر حکایت از آن دارد که آستانه تحمل گرما در انسان بسیار پایین‌تر از آن چیزی است که پیش‌ازاین فکر می‌شد و این آستانه در آب‌وهوای خشک و برای افراد مسن، پایین‌تر است.
حداکثر دمای قابل تحمل
محققان در مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۰ انجام دادند، دریافتند که فرکانس گرمای بسیار مرطوب از سال ۱۹۷۹ (۱۳۵۸) دو برابر شده و در بخش‌هایی از جهان ازجمله سواحل هند پاکستان، خلیج‌فارس و خلیج مکزیک، دما به آستانه دمای حباب مرطوب نزدیک شده و در دو مکان برای مدت کوتاهی حتی فراتر از آن رفته است. طبق گفته دنینگ، محققان نگران وقوع مرگ‌ومیر دسته‌جمعی در آن مناطق هستند؛ چراکه دمای جهانی همچنان در حال افزایش است و در مناطق بزرگ شهری در دریای عرب (شرق شبه‌جزیره عربستان) و منطقه اقیانوس هند، صدها میلیون نفر در شرایطی زندگی می‌کنند که دسترسی به تهویه مطبوع ندارند.
مطالعه‌ای هم در سال ۲۰۲۲ که با استفاده از داده‌های آزمایش‌های محفظه حرارتی انجام شد، تخمین زد که آستانه دمای حباب مرطوب برای افراد جوان و سالم که بتوانند در آن به انجام وظایف اساسی زندگی‌شان بپردازند، احتمالاً نزدیک به ۳۰ تا ۳۱ درجه سانتیگراد است که خیلی پایین‌تر از معیار قبلی (۳۵ درجه) است.
جنیفر وانوس، دانشیار دانشگاه ایالتی آریزونا در این باره می‌گوید: حد بقای افراد باهم متفاوت است و شاخص‌هایی مثل سن و سال در آن تاثیر زیادی دارد.
تحقیقات او حکایت از آن دارد که آستانه فیزیولوژیکی برای گرمازدگی، به‌ویژه در گرمای خشک، به‌مراتب کمتر از چیزی است که تا پیش‌ازاین اعلام‌شده بود. در این تحقیق به این نکته اشاره‌شده که اکثر افراد مسن، نمی‌توانند به‌خوبی عرق کنند و درصورتی‌که به مدت ۶ ساعت در معرض دمای بالای ۴۶ درجه سانتیگراد قرار بگیرند، حتی در شرایطی که رطوبت هوا پائین و دسترسی به سایه وجود دارد، در معرض خطرات جدی قرار خواهند گرفت.
دو نوع گرمازدگی وجود دارد:
گرمازدگی ناشی از فعالیت: این نوع گرمازدگی اغلب در اثر فعالیت بدنی شدیدی که در هوای گرم در فضای باز رخ می دهد، ایجاد می‌شود.
گرمازدگی ناشی از عدم فعالیت (کلاسیک): این نوع گرمازدگی اغلب افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای مانند دیابت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گرمازدگی کلاسیک ممکن است به تدریج در طی چند ساعت یا چند روز رخ دهد.
اگر گرمازدگی به موقع درمان نشود، می‌تواند آسیب جدی به اندام های داخلی بدن از جمله مغز وارد کند. گرمازدگی درمان نشده نیز می‌تواند کشنده باشد. در این مطلب به علائم و علل گرمازدگی و همچنین راهکارهای پیشگیری و درمان آن پرداخته‌ایم.
علائم
علائم گرمازدگی ممکن است به سرعت یا آهسته ظاهر شوند. گرمازدگی همیشه یک فوریت پزشکی (یعنی به این وضعیت باید به طور اورژانسی رسیدگی شود) است. بزرگسالان بالای ۶۵ سال و نوزادان به ویژه در برابر گرمازدگی آسیب پذیر هستند. گرما همچنین افرادی که ورزش یا کارهای سخت بدنی در هوای گرم و مرطوب در فضای باز انجام می‌دهند را نیز به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته گرمازدگی صرفا محدود به افراد یا گروه‌های خاصی نمی‌شود، هر کسی ممکن است دچار گرمازدگی شود، بنابراین دانستن علائم آن مهم است.
علائم گرمازدگی عبارتند از:
- تب شدید (گرمای پوست بر اثر لمس احساس می‌شود)
- تعریق بیش از حد یا پوست خشکی که عرق نمی‌کند
- گرفتگی عضلات
- نبض سریع و ضربان قلب
- فشار خون پایین
- تنفس سریع و پی در پی
- از دست دادن تعادل
- سرگردانی
- رفتار غیر منطقی یا نامنظم
- سرگیجه
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- کم آبی (خشکی دهان و تشنگی شدید)
- خروجی ادرار کم یا ادرار تیره
- ضعف تا حد فروپاشی فیزیکی
- کما
علائم گرمازدگی در نوزادان و کودکان
نوزادان کوچک توانایی تنظیم دمای بدن خود را ندارند. گرمازدگی می‌تواند به سرعت در نوزادان و کودکان خردسال به یک فوریت پزشکی تبدیل شود. علائم در کودکان و نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب ۳۹.۴ درجه سانتیگراد یا بالاتر
- از دست دادن هوشیاری
- پوست گرم، خشک یا عرق کرده
- پوست قرمز و برافروخته
- نبض سریع یا ضربان قلب
- تنفس کم عمق
- بی حالی یا سستی
- گیجی
اگر در کودک خود مشکوک به گرمازدگی هستید، به ویژه اگر در محیطی با گرمای زیاد بوده، فورا وی را به پزشک یا اورژانس برسانید.
کمک‌های اولیه برای گرمازدگی
اگر شما یا شخص دیگری علائم گرمازدگی را تجربه می‌کنید، هر کاری که می توانید برای پایین آوردن دمای بدن در حالی که منتظر کمک های پزشکی اضطراری هستید، انجام دهید. چیزهایی که باید امتحان کنید عبارتند از:
- خارج شدن از گرما و رفتن یک اتاق با تهویه مطبوع یا منطقه سایه دار
- درآوردن لباس‌های اضافی
- بدن خود را در حمام یخ یا حمام آب سرد غوطه ور کنید
- اگر غوطه ور شدن در آب سرد امکان‌پذیر نیست، از کمپرس سرد روی کشاله ران، پشت گردن، پیشانی و زیر بغل استفاده کنید.
- اگر هوشیار هستید و می‌توانید مایعات را نگه دارید، آب خنک یا سرد بنوشید یا تکه‌های کوچک یخ را بمکید
حتی اگر بعد از انجام این مراحل احساس بهتری داشته باشید، همچنان باید به دنبال ارزیابی پزشکی و درمان باشید.
تشخیص و درمان پزشکی
گرمازدگی معمولا از طریق معاینه فیزیکی و ارزیابی علائم تشخیص داده می شود. اگر به گرمازدگی مشکوک یا تشخیص داده شود، آن‌ها احتمالا دمای شما را با استفاده از دماسنج در سوند فولی، که نوعی سوند ادراری است، کنترل خواهند کرد. این امکان نظارت مستمر را فراهم می‌کند. پس از تشخیص، درمان پزشکی متناسب با کاهش دمای مرکزی بدن شما، انجام خواهد شد. یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است از تکنیک‌های مختلفی برای کاهش دمای بدن شما استفاده کند:
- غوطه ور کردن در آب سرد
- پتوهای خنک‌کننده
- بسته‌های یخ
- مایعات داخل وریدی سرد شده (IV).
- شستشو با آب سرد (سوندهای حاوی آب سرد داخل رکتوم یا گلو قرار می‌گیرند)
پیشگیری
رعایت این نکات ممکن است به کاهش خطر گرمازدگی و سایر بیماری های مرتبط با گرما کمک کند:
با نوشیدن آب زیاد یا نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت هیدراته بمانید.
مدت زمانی را که در هوای بسیار گرم در فضای باز می گذرانید، کاهش دهید.
وقتی در هوای گرم بیرون هستید، لباس‌های سبک و گشاد دارای رنگ روشن بپوشید.
در هوای گرم در داخل خانه، کولر گازی نصب کنید یا از پنکه استفاده کنید.
از ورزش و سایر انواع فعالیت بدنی شدید در خارج از منزل زمانی که هوا گرم و مرطوب است خودداری کنید.
همچنین باید از گذاشتن کودک، حیوان یا بزرگسال در یک فضای گرم سرپوشیده مانند ماشین یا اتاق بدون پنجره که تهویه مطبوع نیست، خودداری کنید.
بیشتر بخوانید: