همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: در دوران قاجار در محله سلسبیل تا چشم کار می‌کرد زمین کشاورزی دیده می‌شد و باغ‌هایی درندشت که مثل حلقه‌ای سبز خانه‌های کاهگلی محله را در آغوش گرفته بودند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
موسفیدان محله هنوز چشمه‌های گوارا و آب زلالی که در دل کوچه‌باغ‌ها و کرت‌ها جریان داشت را به یاد دارند؛ همان چشمه‌های زلال که محله سلسبیل امروز با وجود اینکه نشانی از آن دوران ندارد، هنوز نام خود را وامدار آنهاست.
حسن توانا، یکی از اهالی قدیمی سلسبیل، در این‌باره می‌گوید: «سلسبیل نام چشمه‌ای است در بهشت و چون روزگاری نهری زلال در دل محله ما جاری بود، نام محله را سلسبیل گذاشتند. چند دهه پیش در سلسبیل خبری از انبوه آپارتمان‌های کوچک و بزرگ نبود، بلکه در حوالی آن نهر، زمین‌های کشاورزی وسیع وجود داشت و خیابان رودکی نیز مملو از باغ‌های سرسبز بود که در طول چند دهه توسط معمارانی چون معمار بکوبک، معمار شیرازی، اوستا موندی و... جای خود را به خانه‌ها دادند.»
بیراه نبود که قدیمی‌ها نام این محله را سلسبیل گذاشتند. چرا که سلسبیل روزگاری چنان خوش‌آب‌وهوا بود که از چشم شاهان خوشگذران قاجار پنهان نماند. توانا می‌گوید: «آب چشمه فرمانفرماییان از خیابان اسکندری در محدوده خیابان آذربایجان کنونی به باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی سلسبیل می‌ریخت. این آب گوارا ابتدا در مسیر خود به سوی یخچال سلسبیل جاری می‌شد و پس از آن باغ‌های انار خیابان شاهرخ (کمیل) را سیراب می‌کرد. وجود این آب گوارا در دل محله نه تنها زمینه‌ساز گسترش باغ‌های انار، انجیر، خرمالو، سیب و انگور شد، بلکه این گستره سرسبز را به تفرجگاه شاهان قاجار هم تبدیل کرد.»
اراضی کشاورزی و باغ‌های محله‌ای که به دلیل وجود چشمه‌های گوارا سلسبیل نام گرفته بود هم از گزند توسعه و گسترش پایتخت در امان نماندند. از اواخر دهه پنجاه ساخت‌وساز در محله سلسبیل سرعت بیشتری گرفت و خانه‌های قدیمی این محله که عمدتا به صورت خشت و گلی و با تیرچوبی ساخته شده بودند، جای خود را به خانه‌های نونوارتر دادند.
سید رسول امینی، از اهالی قدیمی محله، در باره نخستین ساکنان این محله می‌گوید: «اکنون دیگر بافت جمعیتی محله ما هم مانند دیگر محله‌های شهر تغییر کرده است، اما در گذشته بیشتر ساکنان سلسبیل ترک‌زبان و از کارمندان یا نظامیان ارتش بودند؛ همان روزها که محله شباهت چندانی به شمایل امروزش نداشت و سر هر کوچه شیر فشاری نصب کرده بودند که ساکنان اولیه محله برای شرب و شست‌وشو از آن استفاده می‌کردند.»