همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: اودلاجان که روزگاری بخشی از روستای تهران بود، همزمان با پایتخت شدن تهران جامه اعیانی به تن کرد و شد گل سرسبد محله‌های تهران قدیم که هنوز هم از پس سالیان، بسیاری از نمادهای فرهنگی و نشانه‌های روزگار طلایی خود را حفظ کرده است.
محله اودلاجان بخشی از محدوده صفوی تهران بود که در دوره قاجار و همزمان با پایتخت شدن این شهر با برخورداری از باغستان‌های شمال‌شرقی تهران و توسعه ساخت و ساز در زمین‌های بایر، به یکی از پنج کلان‌محله تهران تبدیل شد. رد پای اودلاجان حتی در دوره‌ای که تهران شهری کوچک و نوپا بود در این گستره وجود دارد. به عنوان مثال، در نقشه‌های جغرافیایی برزین و کرشیش که به ترتیب در سال‌های ۱۸۵۲ و ۱۸۵۸ میلادی از تهران ترسیم شده، اودلاجان در بخش شمال‌شرقی تهران دیده می‌شود که حدود یک‌سوم از مساحت آن را به خود اختصاص داده است. در دور قاجار با انتخاب تهران به عنوان پایتخت، زمینه برای توسعه اودلاجان نیز فراهم شد و طولی نکشید که اودلاجان جامه اعیانی به تن کرد. اودلاجان در این دوره به عنوان یکی از پنج کلان‌محله تهران، به محل سکونت رجال سیاسی، فرهنگی، تجار و اعیان و اشراف دوران قاجار تبدیل شد و زندگی در کوچه‌های اعیانی آن رویای هر تهرانی بود.
از دوره قاجار و گسترش تهران صفوی، نام محله اودلاجان و نوشتار آن به غلط میان مردم رواج پیدا کرد؛ به گونه‌ای که هنوز بسیاری اودلاجان را «عودلاجان» می‌نویسند. بر اساس شواهد، اهالی تهران در دوره قاجار و پیش از آن اودلاجان را اولاجان نیز تلفظ می‌کردند؛ واژه‌ای مرکب از «او» و واژه «دلاجیدن» یا «دراجیدن». «او» به معنای آب، «دلاج» یا «دراج» به معنای پخش کردن و تقسیم کردن آب و «الف و نون» در انتهای واژه اودلاجان هم نشانه نام مکان است. با این بیان، اودلاجان مکان پخش و تقسیم آب است.