اقدام درباره هر نوع آتش‌سوزی، محبوس شدن افراد زیر آوار، خودرو تصادفی، آسانسور و... همراه سقوط اجسام و درخت از ارتفاع و احتمال خطر برای شهروندان، آزار حیوانات وحشی و موذی، حوادث چرخ گوشت، حلقه‌های فلزی، تسمه نقاله، دستگاه‌های برش و کارخانه‌ای و سقوط در چاه، کانال آب، رودخانه، سد و استخر برعهده آتش‌نشانان در حقیقت هر خطری که جان و مال شهروندان را تهدید کند با اقدام سریع و تلاش فنی و تخصصی مأموران آتش‌نشانی مواجه می‌شود.[چطور با آتش مقابله کنیم؟] [چطور مانع آتش‌سوزی شویم؟]
علاوه بر آن، ارائه خدمات مشاوره‌ای و ایمنی و پاسخگویی به سؤالات شهروندان برای بهبود فرهنگ ایمنی از طریق روش‌های مختلف ارتباطی در دستور کار ناوگان آتش‌نشانی قرار دارد.
بی‌دقتی‌های کوچک، حوادث بزرگ
سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری،کلانشهر تهران را به 5 منطقه عملیاتی بزرگ تقسیم‌بندی کرده است. منطقه 2 عملیاتی، حوزه جنوب‌شرق تهران را پوشش می‌دهد و مناطق 14، 15، 16، 20 و قسمتی از منطقه 13 را در برمی‌گیرد. در منطقه 2 عملیاتی، 17 ایستگاه آتش‌نشانی فعالند که 7 ایستگاه آن در منطقه ما واقع شده‌اند:
ایستگاه 21 کیانشهر، 15 سه‌راه افسریه، 63 شهرک صنعتی خاوران، 66 قیامدشت، 78 مشیریه، 79 بلوار هاشمی و 37 میدان آقانور. بر این اساس، منطقه 15 در میان مناطق مجاور بیشترین تعداد ایستگاه را دارد و البته در میزان حوادث نیز رکورددار است. «احمد محمدثانی» معاون عملیات منطقه 2 آتش نشانی محله‌های نواحی 7 و 8 شهرداری را که در محدوده ایستگاه‌های 63 و 66 قرار دارند حادثه خیزترین قسمت‌های منطقه 15 معرفی می‌کند و در این‌باره توضیح می‌دهد:
«فعالیت واحدهای صنعتی نظیر درودگری، چوب‌فروشی، کارخانه‌های تولید و بسته‌بندی دستمال کاغذی و انبارهای صنایع چوب در شهرک صنعتی خاوران و قیامدشت آمار حوادث در این قسمت‌ها را بالا می‌برد. بیشتر حوادث نیز حریق در انبارهایی است که نکات ایمنی و اصول انبارداری در آنها رعایت نمی‌شود.
در منطقه ما بافت صنعتی در بافت مسکونی تداخل دارد و این مشکل عمومی، بستری برای بروز حوادث گوناگون پدید می‌آورد. در محله‌های مسعودیه و مسگرآباد هم انبارها و تولیدی‌های صنایع چوب بسیارند و حریق، حادثه غالب در آنهاست. بدتر آنکه در مسگرآباد، در ساعاتی از روز آب قطع می‌شود و گاهی یک حریق کوچک به دلیل عدم دسترسی افراد به آب یک حادثه بزرگ را رقم می‌زند.
از گردنه تنباکویی به سمت خاورشهر هم که می‌رویم، دیگر آب لوله‌کشی وجود ندارد. در محله‌های مشیریه، شهرک کاروان و مسعودیه، کارگاه‌های پرتعداد ابرسازی فعالیت می‌کنند و استفاده از المنت‌های حرارتی برای برش ابرها در صورتی که با دقت کافی و رعایت نکات ایمنی همراه نباشد حادثه‌ساز می‌شود.»
وی بی‌دقتی افراد و برخی نارسایی‌های رفتاری را دلیل بروز اغلب حوادث حریق می‌داند و می‌افزاید: «اتصالی سیم‌های برق و افتادن آتش کبریت یا سیگار در ماده قابل اشتعال مهم‌ترین دلایل بروز حریق در منازل محسوب می‌شوند. اتصالی سیم‌های برق اغلب به علت وجود سیم‌کشی روکار در منازل یا اقدام به برقکاری توسط افراد ناوارد بوجود می‌آید.
برای مثال یکی از اعضای خانواده تصمیم می‌گیرد برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها خودش بخشی از سیم‌کشی برق را انجام بدهد ولی به دلیل انتخاب نکردن قطر سیم متناسب با شدت جریان پس از مدتی روکش سیم ذوب می‌شود و حادثه می‌آفریند. گاهی هم فیوز برق را بصورت غیرمجاز سیم‌پیچی می‌کنند تا تقویت شود ولی با افزایش درجه حرارت جرقه‌ای برای آتش‌سوزی پدید می‌آید.»
از گفته‌های وی معلوم می‌شود تصادفات جاده‌ای و بزرگراهی نیز یکی از حوزه‌های اصلی حادثه‌زا در منطقه محسوب می‌شود که این موضوع با وجود بزرگراه‌های متعدد و خروجی‌های شریانی جنوب شرق تهران دور از انتظار نیست. در این میان، جاده خاوران به دلیل کمبود روشنایی رکوردار است و جاده ورامین، اتوبان صالح‌آباد و جاده قم در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.
آمارهای منطقه 2 عملیاتی آتش‌نشانی برای 7 ایستگاه واقع در منطقه، در 6 ماهه اول سال حدود 412 حریق و 207 حادثه را نشان می‌دهد که ایستگاه 21 کیانشهر با 93 حریق و ایستگاه 15 سه‌راه افسریه با 58 حادثه رکوردار هستند. احتساب عملیات احتیاط ¨رفع مشکل پیش از رسیدن نیروهای امدادی، کمکی ¨امدادی به سایر ایستگاه‌ها، بین راهی¨بازگشت نیروهای آتش‌نشانی به دلیل رفع مشکل و سایر اقدامات تعداد عملیات ناوگان آتش‌نشانی در منطقه 15 به حدود هزار و 800 می‌رسد که رقم بالایی است.
در این بازه زمانی حدود 93 نفر نیز از میان خطرهای حوادث مختلف نجات یافته‌اند. با توجه به حادثه‌خیز بودن منطقه، ناوگان آتش‌نشانی ساخت ایستگاه‌های جدید را در دستور کار دارد. ضلع جنوب جاده خاوران محل پیش‌بینی احداث یک ایستگاه جدید است که مسئولان آتش‌نشانی مراحل مقدماتی آن را پیگیری می‌کنند.
در این مسیر نیز مشکلی ندارند و معاون منطقه 2 عملیاتی آتش‌نشانی شهرداری منطقه 15 را از نظر همکاری با مسئولان آتش‌نشانی و تعامل در بهبود فرهنگ ایمنی از طریق آموزش، شهرداری نمونه تلقی می‌کند.
ارتقای فرهنگ ایمنی
«جمشید ترکاشوند» مسئول آموزش و پیشگیری منطقه 2 عملیاتی آتش‌نشانی تلاش برای فرهنگسازی در حوزه ایمنی اماکن، فضاهای عمومی و خصوصی و رفتارهای شهروندی را از اولویت‌های اقدامات سازمان آتش‌نشانی معرفی می‌کند و در این‌باره توضیح می‌دهد:
«ارائه خدمات آموزشی از یکی دو سال پیش بصورت جدی پیگیری می‌شود و اقشار مختلف شهروندان را در برمی‌گیرد. از 3 ماه پیش اجرای طرح آتش‌نشان داوطلب را شروع کردیم و براین اساس تا به حال حدود 300 نفر در دوره‌های 80 ساعتی این طرح شرکت کرده‌اند. پس از اتمام آموزش‌ها در حوزه اطفای حریق و امداد و نجات به آتش‌نشانان داوطلب گواهینامه و تجهیزات نظیر کلاه ایمنی، کاور، کپسول اطفای حریق و ... می‌دهیم تا در شرایط ضروری به یاری نیروهای ناوگان آتش‌نشانی بشتابند.
منطقه ما در این طرح بیش از 150 داوطلب دارد و تعداد بانوان نیز بیشتر از آقایان است. ارائه آموزش‌های مقطعی برای دانش‌آموزان در مدارس طرح دیگری است که 10 سال قدمت دارد و بطور دایمی پیگیری می‌شود. با این حال مسئولان برخی مدارس در این باره همکاری مناسبی ندارند و برای مثال فقط یک جلسه برای ارائه آموزش به کل دانش‌آموزان مدرسه در اختیار کارشناسان آتش‌نشانی می‌گذارند. در حالی که آمادگی داریم آموزش‌ها را بصورت کلاس به کلاس برگزار کنیم.
باید فرهنگ ایمنی به شرایطی برسد که یادگیری اصول اطفای حریق و امداد و نجات که با جان و مال شهروندان سر و کار دارد ارزشی بیش از دروس ریاضی و فیزیک داشته باشند و این کار جز با تعامل مسئولان ممکن نیست.» به گفته وی، ارائه آموزش‌های ایمنی به شاغلان و پرسنل مراکز دولتی، بیمارستان‌ها، واحدهای نظامی، صنفی، صنعتی و... در دستور کار آتش‌نشانی قرار دارد و مسئولان می‌توانند با تعامل بیشتر به فرهنگسازی و گسترش آگاهی‌ها در این حوزه کمک کنند.
در 2 سال اخیر برخی نهادهای منطقه نظیر مدارس، ساختمان‌های شهرداری، مساجد و....کپسول آتش‌نشانی دریافت کرده‌اند و مسئولان آتش‌نشانی اخیراً در اقدامی ارزشمند ضمن ارائه آموزش به رانندگان تاکسی کپسول‌های اطفای حریق ویژه خودرو در اختیار آنان گذاشته‌اند تا به محض وقوع حادثه حریق برای مهار آن اقدام کنند.
هر راننده‌ای هم که حریقی را خاموش کند 30 هزار تومان پاداش می‌گیرد. «ترکاشوند» درباره ایمن‌سازی اماکن به تهیه دستورالعمل‌های ایمنی متناسب با شرایط محیطی و نوع فعالیت اماکن اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در منطقه 15، از طریق بازدید، کارشناسی و نیازسنجی اماکن حدود 250 دستورالعمل ایمنی تهیه و به مراکز و واحدهای صنفی، تجاری، مذهبی، آموزشی، نظامی، ساختمان‌های بلند و... ابلاغ کرده‌ایم.
نظارت بر اجرای مفاد آنها نیز بر عهده شهرداری است. متأسفانه بسیاری از افراد خود را موظف به اجرای این اصول ایمنی نمی‌دانند و به هر نحو ممکن از اجرای آنها سرباز می‌زنند. البته درباره ساختمان‌های بلند و برخی اماکن عمومی شهرداری برای صدور پروانه پایان کار متولیان اماکن را موظف می‌کند که شرایط ایمنی را رعایت کنند. در این حوزه برخی مشکلات ساختاری و قدیمی نیز وجود دارد که رفع آنها زمان بیشتری می‌طلبد.
برای مثال در شهرک سعیدیه و حمیدیه برخی ساختمان‌ها که بیش از 15 سال از ساختشان می‌گذرد به دلیل نداشتن پله فرار هنوز پایان کار دریافت نکرده‌اند. در چنین شرایطی اگر یک ساختمان 10 طبقه آتش بگیرد ساکنان آن چگونه باید از طبقات خارج شوند آن هم در حالی که آسانسور در هنگام حریق مانند دودکش عمل می‌کند و دالان آن پر از گازهای سمی است.
همشهری محله - 15