بسیاری از شهروندان فروشگاه‌های بزرگ و کوچک به حضور مهمانی کوچک عادت کرده‌اند؛ مهمانی که ابتدا با استقبال گرمی از سوی میزبانان خود مواجه نشد ولی رفته رفته جای خود را پیدا کرده و در حال حاضر حتی در سوپرمارکت‌های کوچک محلی هم شاهد حضور این میهمان کوچک هستیم؛ میهمانی که به واسطه آن شهروندان می‌توانند فارغ از دغدغه‌های حمل پول و اسکناس خرید کرده و وجه آن را با کارت بانکی خود به صورت الکترونیک پرداخت کنند. این میهمانان کوچک اما توانمند همان دستگاه‌های پرداخت الکترونیک یا POS هستند.
- پوز چیست؟
دستگاه پایانه فروش یا کارتخوان (POS) دستگاهی است که از طریق ارتباط تلفنی یا شبکه‌ای به سیستم بانکی امکان انتقال خودکار مبلغ خرید از حساب فروشنده را فراهم می‌سازد. دستگاه‌های پایانه فروش علاوه بر امکان پرداخت دارای عملکردهای مختلفی از جمله پرداخت قبوض، شارژ سیم‌کارت، اعلام موجودی، دریافت صورتحساب، امکان انصراف از خرید و گزارش روزانه است که صاحبان آن را از مزایای شعبه کوچک بانکی برخوردار می‌کند.
- مزایای استفاده از پایانه فروش الکترونیکی
پوزها از ابزارهای مهم در نظام اقتصادی مدرن محسوب می‌شوند؛ ابزاری که در بازار سنتی ما با کم‌توجهی مواجه شده و کاربرد قابل توجه آنها مورد استقبال عموم قرار نگرفته است. البته بخشی از این کم‌توجهی ناشی از ضعف فرهنگ‌سازی و کم‌اطلاعی شهروندان از کاربرد و مزایای این دستگاه است اما بخش دیگر به دلیل ناهماهنگی‌های سیستم اقتصادی کشور در استفاده از فناوری‌های نوین اقتصادی و شیوه‌های بهره‌برداری از آن است. بعضی از مزایای استفاده از این دستگاه‌ها به شرح زیر است:
1- کاهش اتلاف زمان و سفرهای غیرضروری .
2- ضریب امنیتی بسیار بالا.
3- استفاده از پایانه فروش هیچ هزینه‌ای برای دارنده کارت ندارد.
4- اسکناس یکی از عوامل انتقال آلودگی‌ها و بیماری‌هاست.
- دلایل عدم گسترش دستگاه‌های کارتخوان
آمارهای اعلام شده از سوی منابع بانکی کشور نشان می‌دهد باوجود سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، POSها از اقبال عمومی مورد انتظار برخودار نشده و بخش بزرگی از شهروندان ترجیح می‌دهند که در مبادلات مالی خود از شیوه‌های سنتی استفاده کنند. در حال حاضر نسبت استفاده از ابزارهای پرداخت الکترونیک 20 به 80 است؛ به این معنا که دارندگان کارت‌های بانکی 20 درصد از POS و 80 درصد از خودپردازها استفاده می‌کنند. این در حالی است که استاندارد این نسبت 80 به 20 است. چندی پیش کارگروه تخصصی در بانک مرکزی به منظور دلایل عدم گسترش دستگاه‌های کارتخوان تشکیل شد که عمده‌ترین علت‌های این امر را نگرانی از شفافیت مالی و عدم اعتماد شهروندان به سیستم پرداخت الکترونیک عنوان کردند.
استفاده از کارت خوان
استفاده از کارت خوان بسیار ساده است؛ کافی است این مراحل را طی کنید:
مرحله اول:
1-کارت خود را در شیار مخصوص بکشید.
2-طبق منوی ظاهر شده، گزینه خرید کالا را انتخاب کنید.
3-مبلغ خرید را وارد کنید.
4-رمز ورودی خود را وارد کرده و سپس تایید کنید.
مرحله دوم:
دستگاه مخابراتی از طریق یک بستر ارتباطی که عمدتا خط تلفن معمولی است به شبکه متصل می‌شود.
مرحله سوم:
خطوط ارتباطی به صورت منطقه‌ای یا استانی در این محل متمرکز می‌شوند.
مرحله چهارم:
براساس صلاحدید مقامات بانکی کشور مدتی پیش مقرر شد نصب و اداره پایانه‌های فروش به شرکت‌های خصوصی واگذار شود که این مراکز، واسطی برای اتصال به بانک‌های سرویس‌دهنده هستند.
مرحله پنجم:
در صورتی که کارت مشتری با بانک سرویس‌دهنده منطبق باشد مبلغ وجه از حساب مشتری کسر شده و به حساب فروشنده واریز می‌شود و پیغامی به دستگاه مبنی بر انجام موفقیت‌آمیز عملیات تراکنش صادر می‌کند و در صورت عدم انطباق درخواست وارد شبکه شتاب می‌شود.
مرحله ششم:
سرور شتاب پس از تشخیص بانک مشتری، درخواست را به بانک مورد نظر ارجاع می‌دهد.
مرحله هفتم:
در بانک مشتری وجه از حساب برداشته شده و با بازگشت به سرور شتاب به بانک فروشنده واریز می‌شود.
در این میان در صورتی که هر یک از مراحل شرح داده شده به علتی از جمله قطعی یا کندی شبکه موفق به انجام عملیات نشود، شما روی POS با پیغام تراکنش ناموفق روبه‌رو می‌شوید. (در حال حاضر با اقداماتی که در جهت بهبود شبکه شتاب و همین طور درصد تراکنش‌های ناموفق بسیار کمتر از گذشته شده است.)
- با خیال آسوده خرید کنید
تمام نقل و انتقالات موفق و ناموفق توسط دستگاه‌های POS ثبت می‌شوند و این اطمینان وجود دارد که هرگونه مغایرت در پرداخت و مانده حساب بانکی قابل پیگیری و بازگشت است و پرسنل بانک موظف هستند مغایرت‌ها را بررسی و در صورت صحت رسیدگی کنند.
لازم به ذکر است مطابق با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته هرگونه مغایرت پس از چند دقیقه و در نهایت در نیمه شب همان روز به صورت خودکار به حساب بازمی‌گردد. پس جای هیچ‌گونه نگرانی نیست و می‌توانید با خیال راحت خرید الکترونیکی کنید.
- موارد امنیتی در استفاده از کارت‌های بانکی
1- کارت بانکی خود را در اختیار کسی قرار ندهید
2- هنگام وارد کردن رمز عبور مراقب باشید که رمز عبورتان توسط افراد کنار یا دوربین فروشگاه یا بانک دیده نشود.
3- به هیچ عنوان برای خرید از فروشگاه کارت خود را به مغازه‌دار ندهید تا وارد دستگاه پوز که در پشت پیشخوان است، کند. همین زمان کافی است تا اطلاعات کار شما را یادداشت کند.
4- رمز کارت بانکی خود را حفظ کنید و هیچ‌وقت آن را به صورت یادداشت در کیف کارت اعتباری خود نگه ندارید.
5- رمز عبور پیش فرضی را که بانک برای شما در نظر گرفته تعویض کنید.
6- در انتخاب رمز عبور از عددهای رند، شماره شناسنامه، تاریخ تولد و... استفاده نکنید.
7- رمز دوم و تلفن بانک خود را فعال کرده تا در مواقع اضطرار بتوانید استفاده از حساب را متوقف کنید.
8- به صورت دوره‌ای رمز عبور خود را تغییر دهید.
