طبق این قانون پدر، مادر، عیال و اولاد و نوادگانی که تحت تکفل مستخدم متوفی بودند جمعاً از نصف حقوق ماهانه کارمند استفاده می‌کردند و سهم اناث از حقوق وظیفه معادل نصف سهم ذکور تعیین شده بود.
با توجه به اینکه در قانون مذکور برای زمان حیات کارمند و دوران سالخوردگی یا از کارافتادگی او فکری نشده بود بلکه فقط وراث وی از حمایت اجتماعی برخوردار می‌گردیدند لذا نمی‌توان آن را قانونی جامع در زمینه تامین کارکنان دولت دانست.
اما اولین قانونگذاری در زمینه تامین اجتماعی کارکنان دولت به عنوان قسمتی از حقوق استخدامی و به منظور حمایت از آنان و وارث آنان در مقابل پیری و فوت و ازکار افتادگی در سال 1301 بعمل آمد. در حقیقت می‌توان گفت 22 آذر سال 1301 روز پیدایش نظام بازنشستگی در ایران است.
در فصل چهارم قانون استخدام کشوری مصوب 22 آذر 1301 اصولی که در زمینه بازنشستگی پیش بینی شده بود عبارت بود از:
- کارمند بعد از مدت معینی انجام خدمت و رسیدن به سنی که قاعدتاً توانایی انجام کار خود را از دست میدهد بدون آنکه خدمتی انجام دهد از حقوق بهره مند شود
- هر کس که بعلت حادثه ای علیل و ازکار افتاده شود و قادر به ادامه خدمت نباشد بدون رعایت خدمت وسن از مقرری خاص استفاده کند
- هر مستخدم که فوت شود خانواده او در حمایت کارفرمایش که دولت است قرار گیرد
در قانون مذکور و قوانین بعدی که در زمینه بازنشستگی و وظیفه در کشور ما به تصویب رسید همیشه هدف اصلی (حمایت از کارمند و اعضاء خانواده بلافصل او در مقابل پیری ، فوت و از کارافتادگی) در نظر بوده است.
در قانون مذکور کارمند با داشتن 55 سال سن و 25 سال سابقه خدمت می توانست بازنشسته شود و امکان بازنشستگی برای کسانی که حداقل دو شرط مزبور را دارا نبودند ، وجود نداشت و سن بازنشستگی اجباری نیز 70 سال بوده است.
در سال 1309 شرط سنی حذف شد و کارمند می توانست با داشتن 20 سال سابقه خدمت متوالی و یا 25 سال خدمت متناوب مشروط به اینکه 20 سال آن را متصدی باشد بدون توجه به سن بازنشسته شود.
قانون فوق الذکر یک بار در سال 1308 و بار دیگر در سال 1324 و سپس در سال 1337 شمسی تغییرات بنیادی و اساسی نمود و بالاخره در تاریخ 31/3/1345 قانون استخدام کشوری فعلی جایگزین قانون گذشته شد و فصل هشتم قانون اخیر الذکر نیز که اختصاص به مقررات بازنشستگی و وظیفه دارد از سال 1345 تاکنون چند بار دچار تغییرات گوناگون شده است.
اصلاحات متعدد این قانون اکثر مواد آن را از صورت اولیه خارج ساخته و در جهت تامین آینده کارکنان دولت ارتقاء داده است.
در عین حال برخی ازدستگاههای دولتی نیز بنا بر شرایط خاص خود دارای مقررات خاصی در این زمینه جهت کارکنان خود گردیده‌اند.
در جهت تامین آینده کارکنان بخش خصوصی نیز صرف نظر از تسهیلاتی که در ابتدا در جهت خطرات ناشی از حوادث کار در نظر گرفته شد، به مرور برقراری مستمری‌های بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت غیر ناشی از کار نیز با مشارکت کارفرمایان مد نظر قرار گرفت.
به استناد اساسنامه سازمان بازنشستگی کشوری، این سازمان موسسه‌ای بیمه‌ای، دارای شخصیت حقوقی مستقل و وابسته به وزارت رفاه و تامین اجتماعی است که مسئولیت اداره امورصندوق بازنشستگی مستخدمان مشمول مقررات بازنشستگی کشوری را با رعایت مقررات استخدامی مربوط عهده دار است.
عمده مشمولین مقررات بازنشستگی کشوری عبارتند از:
- مستخدمین رسمی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری
- مستخدمین رسمی مشمول آئین نامه استخدامی اعضای هیات علمی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی
- قضات قوه قضائیه و دادگستری مشمول مقررات استخدامی قضات
- مستخدمین رسمی (کادر سیاسی ) وزارت امورخارجه مشمول مقررات استخدامی وزارت امورخارجه
- مستخدمین ثابت شهرداریهای سراسر کشور به استثناء شهرداری تهران
- مستخدمین پیمانی دستگاه‌های اجرائی (متقاضی استفاده از مقررات بازنشستگی و وظیفه صندوق بازنشستگی کشوری)
- خویش فرمایان (مستخدمین بازخریدی وزارت راه وترابری و ماده 147 قانون برنامه چهارم توسعه)
صندوق بازنشستگی کشوری
پس از تصویب قانون استخدام کشوری در تاریخ 31/3/1345 به موجب ماده 70 قانون مزبور اداره کل بازنشستگی با کلیه دارائی و موجودی صندوق بازنشستگی و اسناد و اوراق و بودجه وتعهدات خود از وزارت دارائی منتزع و تابع سازمان اموراداری واستخدامی کشور گردید و براساس اصلاحیه ماده مذکور از اول سال 1354 صندوق بازنشستگی کشوری به صورت موسسه‌ای مستقل وابسته به سازمان اموراداری و استخدامی کشور تشکیل گردید.
با ادغام سازمانهای اموراداری و استخدامی کشور و برنامه وبودجه در تاریخ 11/12/1378و تشکیل سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، صندوق بازنشستگی کشوری نیز یکی از موسسات تابعه این سازمان شد، با تصویب قانون نظام جامع رفاه وتامین اجتماعی در تاریخ 21/2/1383 و به موجب تبصره 2 ماده 17 این قانون، صندوق بازنشستگی کشوری از سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور منتزع و تابع وزارت رفاه وتامین اجتماعی گردید و توسط سازمان بازنشستگی کشوری اداره می‌گردد.
منبع مورد استفاده برای این مدخل
