در گذشته نه‌چندان دور و پیش از به کار‌گیری اینترنت، دانشجویان و محققان جهت به‌دست‌آوردن منابع برای پروژ‌‌ه‌های دانشگاهی و تحقیقاتی به کتابخانه‌ها مراجعه می‌کردند و منابع خود را پس از ساعت‌ها ورق زدن کتب و مطالعه از چندین کتاب و نشریه و مجله گردآوری می‌کردند.
با ورود اینترنت اما تحولاتی به مرور در زمینه تحقیق و تتبع و کسب منابع به وقوع پیوست. این تحولات امروزه با ایجاد سایت‌های مرجعی نظیر ویکی‌پدیا و حتی وبلاگ‌های تخصصی در مورد موضوعات مختلف علمی و فناوری و انواع موضوعات دیگر به اوج خود رسیده است و اکنون دانشجویان و محققان می‌توانند در کنار شیوه کلاسیک مراجعه به کتابخانه‌ها از اینترنت نیز استفاده کنند.
لازم به ذکر است که بسیاری از اطلاعات قبل از چاپ در نشریات و کتب، روی صفحات وب و اینترنت وجود دارند.
بسیاری از مجلات، یک نسخه از مطالب خود را یا حداقل خلاصه‌ای از مقالات خود را روی اینترنت می‌گذارند و بعضی از مجلات معتبر، مقالات تایپ شده را به‌صورت کامل روی CD یا میکروفیش پیاده می‌کنند و در معرض فروش قرار می‌دهند. بدیهی است جستوجو در منابع الکترونیک به جای منابع چاپ شده، سرعت و کارایی بیشتری دارد.
پیش از این دانشجویان و محققان در مراجعه به کتابخانه‌ها و با مطالعه مطالب موجود در نشریات و مجلات به اطلاعاتی دسترسی پیدا می‌کردند که یک یا چند روز قبل گزارشگر یا مترجم و یا روزنامه‌نگار این روزنامه‌ها یا مجلات به آن دست یافته بود. در واقع محققان اطلاعات را با تاخیری چند روزه از منابع چاپی کسب می‌کردند اما اکنون دانشجویان و محققان می‌توانند با استفاده از اینترنت آخرین اطلاعات مورد نیاز خود را به تاریخ روز دریافت کنند که این خود می‌تواند گام بسیار مهمی در زمینه تحولات تکنولوژیک و علمی محسوب شود.
اکنون کاربران اینترنتی با مراجعه به هر یک از موتورهای جستوجو موجود در اینترنت می‌توانند با وارد کردن کلمه یا واژگان مورد نظر خود به باکس جستوجو یا حتی مراجعه به برخی سایت‌های معتبر تخصصی، منابع خود را از آنجا بیابند.
سهولت دسترسی، اصلی‌ترین دلیل افراد برای استفاده از اینترنت به‌عنوان نخستین منبع برای تحقیقات علمی است.
کاربران تنها جهت دسترسی به مطالب موجود در اینترنت نیاز به یک کامپیوتر خانگی (PC) یا یک لپ‌تاپ و یک خط اتصال به تلفن و یک مودم‌ای‌دی‌اس‌ال دارند تا پس از ورود به سایت مورد نظر با یک کلیک بتوانند خود را در معرض دنیایی از اطلاعات قرار دهند.
از دیگر دلایل استفاده از اینترنت، لینک‌های موجود در وب‌سایت‌هاست که سبب می‌شود افراد در هنگام استفاده‌های دیگر از اینترنت به اطلاعات و خبرهای علمی دسترسی پیدا کنند. در واقع ممکن است فرد در سایتی با لینک‌های متعدد از یک موضوع که خود این لینک‌ها حاوی لینک‌های متعدد‌تر و جزئی‌تری درباره موضوعات مورد جستوجو هستند مواجه شود.
این لینک‌ها فرد را در مقابل گستره وسیعی از اطلاعات در باره موضوع مورد نظر خود قرار می‌دهد. همچنین یک رابطه دو طرفه بین دسترسی به منابع علمی از طریق اینترنت و مکان‌های علمی وجود دارد؛ یعنی کسانی که به موزه‌هایا سایر مکان‌های علمی مراجعه می‌کنند در اینترنت به‌دنبال اطلاعات جامع‌تری از آن علوم می‌گردند و برعکس کسانی که از اینترنت اطلاعات علمی خاصی را جستوجو می‌کنند به مکان‌های مورد نظر برای آشنایی بیشتر مراجعه می‌کنند.
اینترنت در واقع به‌دلیل نامحدود بودن فضا، زمان و مکان در آن، به‌طور همزمان سهولت در جستوجو و سرعت در یافتن مطالب و به‌روز بودن مطالب را در اختیار کاربران خود می‌گذارد.
معایب استفاده از اینترنت به‌عنوان منبع
تا این مرحله یعنی جستوجو، یافتن و ذخیره کردن اطلاعات، اینترنت به نحو بسیار کارآمدی در خدمت محققان است اما از این مرحله نحوه مدیریت بر اطلاعات، چگونگی استفاده از آنها و میزان تعمق در مقالات، به نحوه رفتار محقق بستگی خواهد داشت. به بیان دیگر اگرچه یافتن اطلاعات مورد نیاز در اینترنت به سهولت قابل انجام است ولی نحوه استفاده از آنها در مسیر پژوهشی از برخی ظرافت‌ها برخوردار است. همچنین ساختار اینترنت و امکان دسترسی به انواع سایت‌های متنوع باعث می‌شود که بعضا، افراد از تمرکز کافی حین فعالیت برخوردار نباشند و نتوانند با تعمق در منابعی که وجود دارد به‌خوبی اهداف تحقیق خود را برآورده کنند.در جهت ارتقای توانمندی استفاده از منابع اینترنتی و مدیریت داده‌ها، استفاده از برخی از نرم‌افزارهای موجود (مانند Reference Manager، Endnote) یا امکانات مدیریت منابع آنلاین (RSS، Bookmarking) می‌تواند در استفاده حداکثری از منابع مرتبط مفید واقع شود.
یکی از پیامدهای منفی که اینترنت می‌تواند بر دانشجویان و محققان داشته باشد ایجاد یک رفتار راحت‌طلبانه در آنهاست. در واقع ساختار اینترنت، کثرت منابع موجود در آن و نحوه استفاده کاربران به نوعی است که اکثرا افراد ترجیح می‌دهند به سمت منابعی بروند که آنها را با زحمت کمتری به هدف تحقیقشان نزدیک کند. البته یافتن کوتاه‌ترین مسیر برای نزدیک شدن به هدف تحقیق خود نمی‌تواند اشکالی داشته باشد ولی مشکل اصلی در این واقعیت است که رفتاری که به مرور زمان در فضای اینترنت شکل می‌گیرد، یافتن اطلاعاتی است که منجر به کاهش نیاز به تعمق و تحلیل عمیق در موضوع اصلی تحقیق می‌شود و به بیان دیگر اکثر افراد یافتن داده‌های آماده را به خلق ایده‌های جدید و تعمق در مسئله ترجیح می‌دهند.در واقع می‌توان گفت که گسترش روزافزون اینترنت به مرور زمان در حال تغییر روش‌های شناخت بشری است.
ذهن‌ها به همان‌گونه‌ای در حال شکل‌گیری هستند که منابع اطلاعاتی در اینترنت توزیع می‌شود. به بیان دیگر فرایندهای شناخت ذهنی در اثر این تحول بنیادین می‌تواند دستخوش تغییر قرار گیرد. نوع اندیشیدن افراد تابعی خواهد بود از برایند اطلاعاتی که در آن سیر می‌کنند. از این جهت است که تا حدی می‌توان گفت استفاده صرف و بیش از حد از اینترنت باعث سطحی کردن محقق می‌شود.
در واقع چیزی که در اغلب فرایندهای تحقیقاتی مغفول باقی می‌ماند رجوع به منابع مرجع و به‌خصوص کتاب‌های پایه در زمینه تحقیق مورد نظر است. این امر باعث می‌شود از امکان ایجاد نوآوری‌های بنیادین در زمینه‌های علمی مختلف تا حد زیادی کاسته شود.
