- تاریخچه ثبت اسناد و املاک
اکتشافات انجام شده در تمدن های قدیم نشان داده است که هم زمان با ثبت سند و شاید قبل از آن به صورت دیگری این عمل در کلده و آشور و عیلام ( ایران قدیم ) معمول بوده است و کلیه ملل متمدن دنیای قدیم، اصول و قواعدی برای تحکم و تثبیت معاملات و عقود داشته اند.
معروف است که آغاز تاریخ ثبت املاک را به زمان تهیه « لوح تلو» نسبت می دهند.این لوح که گفته می شود قدمتی حدود شش هزار سال دارد شامل تقسیم و نقشه برداری اراضی شهر «دونگی» از شهرهای تمدن کلده می باشد.کشف این لوح و سایر کشفیات باستان شناسی از تمدن های قدیم مصر، یونان و روم بیانگر این نکته است که ثبت املاک ابتکاری جدید نبوده است.
با ورود آریایی ها به ایران، امور زمین داری و کشاورزی دستخوش تحولات و پیشرفت های بسیاری قرار گرفت و با گسترش تمدن آریایی در ایران، قوانین و مقرراتی راجع به نظام حقوقی- اجتماعی آن روزگار وضع گردید. یکی از دیرین ترین اسناد نظام اجتماعی آنروز ایران « اوستا » کتاب دینی زرتشتیان است که در قسمتی از آن به نام «وندیداد» مقرراتی راجع به معاهدات و عقود مذکور می باشد.
با ورود اسلام به ایران، لیکن دین مبین اسلام با تاکید بر اهمیت ثبت اسناد و وقایع به این مهم اعتبار لازم را بخشید. بدین گونه دستور شرع مبین اسلام، جنبه شرعی ثبت اسناد را به جنبه فرعی و قانونی آن پیوند می زند.
در ادوار جدید و معاصر و به تدریج پس از انقلاب مشروطه، نخست به صورت غیر رسمی و سپس با وضع قوانین جدید به تدریج ثبت اسناد و املاک به شیوه نوین در ایران پا گرفته و برقرار شد.
نخستین دستورالعمل ثبت را «میرزا حسین خان سپهسالار» صدراعظم متجدد و ترقی خواه به فرمان پادشاه قاجار صادر کرد. «ناصرالدین شاه» در این فرمان به سپهسالار دستور داد مجموعه یا کتابچه ای راجع به مواد قانون ثبت اسناد و املاک نوشته و به اجرا گذارند.
با اعلام مشروطیت در سال ۱۳۲۴ هجری قمری و تشکیل اولین دوره مجلس شورای ملی در سال ۱۳۲۵ هجری قمری، دگرگونی اساسی در وضع مالکیت در ایران و به تبع آن در نحوه ثبت اسناد و املاک صورت گرفت. به هنگام تصویب اولین قانون ثبت اسناد در مجلس شورای ملی ترتیب ایجاد «اداره ثبت اسناد» شامل دایره ثبت اسناد و دفتر راکد کل در حوزه های محاکم قضایی وزارت عدلیه پیش بینی گردید.در سوم اردیبهشت سال ۱۳۵۲ تشکیلات ثبت به موجب ماده واحده از اداره کل به سازمان تغییر نام پیدا کرد اما پس از تغییر ساختار تشکیلاتی قوه قضائیه، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با عنوان «معاونت رئیس قوه قضائیه» دارای تشکیلات مستقل گردید.
- بیانیه چشم انداز سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در افق ۱۴۰۴
سازمان ثبت اسناد و املاک کشور سازمانی است حاکمیتی و وابسته به قوه قضائیه، توسعه یافته، کاآمد و اثربخش که با برخورداری از مدیریت دانش محور، منابع انسانی کارآمد، ساختاری فراگیر و تحول گرا، با ظرفیت های غنی نرم افزاری و سخت افزاری، ضمن اجرای صحیح ماموریت و برنامه های خود با بهره گیری حداکثری از منابع دراختیار و فناوری های نوین و فرصت های محیطی، امکان ثبت و صدور اسناد رسمی، مالکیت های معنوی، شرکت های تجاری و موسسات غیرتجاری به صورت الکترونیک و برخط در محیط مجازی امن، سنددار نمودن تمام عرصه کشور در سیستم کاداستر در چارچوب قوانین و مقررات روزآمد، ساماندهی و با توسعه ثبت رسمی ضامن و حامی حقوق مالکیت مشروع و قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی خواهد بود.
- بیانیه ماموریت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
ماموریت و اهداف بنیادین سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری، چشم انداز بیست ساله برنامه های توسعه قوه قضائیه، مصوبات ریاست محترم قوه قضائیه و قوانین و مقررات مجلس شورای اسلامی مبتنی بر توسعه ثبت رسمی در کشور و تثبیت و حمایت از حقوق و مالکیت مشروع و قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی به منظور ارتقاء نظم حقوقی و کاهش دعاوی و استفاده حداکثری از فناوری های نوین جهت افزایش ارائه خدمات ثبتی به نحو غیر حضوری است.
سیاست ها و راهبردهای کلی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
۱- ایجاد تسهیل و تسریع در ارائه خدمات ثبتی به ذینفعان و کاهش مراجعات حضوری
۲- شفاف سازی و تثبیت حدود و اطلاعات مالکیت ها
۳- شفاف سازی نقل و انتقالات و معاملات رسمی
۴- توسعه کیفی و ارتقاء سطح برخورداری های منابع انسانی
۵- ارتقاء نظارت، بازرسی و پاسخگویی
۶- بازنگری و اصلاح قوانین، مقررات و استاندارد سازی رویه ها
۷- اطلاع رسانی و ارتقاء سطح آگاهی های عمومی
- اهداف و وظایف اصلی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به عنوان یکی از قدیمی ترین و گسترده ترین دستگاه های حاکمیتی، ماموریت تثبیت و حمایت از حقوق مالکیت مشروع و قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی جامعه را بر عهده داشته و نقش موثری در روابط و مناسبت های اقتصادی و اجتماعی و استقرار و تثبیت مالکیت ایفا می نماید.
این سازمان همچنین وظیفه تثبیت و مستند سازی مالکیت ها، ثبت شرکت های تجاری و موسسات غیر تجاری، تنظیم اسناد رسمی و وقایع ازدواج و طلاق، ثبت اختراعات، طرح های صنعتی، علائم تجاری و نشانه های جغرافیایی و نیز اجرای مفاد اسناد رسمی را بر عهده داشته و دفاتر اسناد رسمی و دفاتر رسمی ازدواج و طلاق به عنوان نهادهای تخصصی تحت نظارت این سازمان فعالیت دارند.
