اتا مخفف اسم یک گروه مارکسیستی مسلح باسکی است که هدف آن، جدایی منطقه باسک از اسپانیا و فرانسه و تاسیس یک کشور مستقل در تمام مناطق باسک از جمله استانناوارا اسپانیا است.
نام کامل این گروه ائوسکادی تا آسکاتاسونا (EUSKADI TA ASKATASUNA) به معنی سرزمین باسک و آزادی است و در رسانه‌ها این گروه با نام جدایی طلبان باسک نیز شناخته می‌شوند.
گروه اتا توسط جوانان ملی گرایی که زمانی وابسته به حزب ملی گرای باسک بودند تشکیل شد. این جوانان در سال ۱۹۵۲فعالیت‌های خود را به صورت بحث های دانشجویی در دانشگاه داوستو در شهر بیلبائو اسپانیا آغاز کردند.
این ملی‌گرایان که پیشتر جزو عوامل حزب ملی‌گرای باسک بودند، درسال ۱۹۵۹خود را به نام اتا معرفی کردند. اتا در سال ۱۹۶۵یک موضع مارکسیستی- لنینیستی را در دوران فعالیت‌های خود تصویب کرد.
سرزمین باسک یکی از بخش‌های ۱۷ گانه خودمختار کشور اسپانیا است که در شمال این کشور و جنوب غربی فرانسه قرار دارد.
مردم این سرزمین با هجوم اقوام و ملت‌های دیگر نژادشان مختلط شد اما به طور کلی تسلیم هیچ قومی نشده و همیشه کوشش کردند خود را مستقل و تا حدی آزاد نگهدارند.
با وجود اعمال اصلاحات در قانون اساسی جدید اسپانیا (پس از مرگ فرانسیسیکو فرانکو در سال ۱۹۷۵) که امکان خودمختاری محلی در آن قید شده، جدایی طلبان باسک خواستار رد هرگونه ارتباط با دولت اسپانیا هستند.
اتا از اواخر دهه ۱۹۶۰ برای آزادی باسک با دولت مرکزی اسپانیا مبارزه می‌کند. از این گروه از طرف اتحادیه اروپا، امریکا و سازمان ملل به عنوان یک گروه تروریستی یاد شده است.
این گروه جدایی طلب، در ماه مارچ سال ۲۰۰۶ با دولت مرکزی اسپانیا اعلام آتش بس کرد اما پس از شکست گفتگوهای مقدماتی با دولت و کشته شدن دو شهروند اکوادوری در میدان هوایی مادرید، پیمان آتش بس رسماً در ماه جون ۲۰۰۷ لغو شد.
فرانسه زمانی محل امنی برای جنگ‌جویان باسک بود، اما این کشور پس از لغو آتش بس ۱۵ ماهه دستگیری مظنونان جدایی‌طلبان اتا را آغاز کرد.
اتا پس از چهار دهه مبارزه و کشتن بیش از ۸۵۰ تن سرانجام در سال ۲۰۱۱ اعلام آتش بس کرد.
