محمد ملاحسینی: تنگه واشی یا (سو واشی یا ساواشی) به معنی سر و سرآب، در نزدیکی فیروزکوه قراردارد و یکی از مناطق زیبا و گردشگری نزدیک تهران به حساب می‌آید
تنگه واشی علاوه بر دارا بودن پوشش صخره‌ای بلند و زیبا، آبشار و پوشش گیاهی، دارای رودخانه‌ای زیبا نیز هست.
این تنگه به طول حدود ۳۰۰ متر و با دیواره‌های صخره‌ای بلند به ارتفاع حدود ۱۰۰ متر محل عبور رودخانه‌ای است که از کوه‌های ساواشی سرچشمه می‌گیرد و از میان دشت می‌گذرد.
در این تنگه بسیاری از جانوران و حیواناتی زندگی می‌کنند که حیات و زندگی‌شان با ورود گردشگران، رو به نابودی گذاشته است.
تنگه واشی علاوه بر برخورداری از منابع زیبای طبیعت دارای چند اثر تاریخی نیز هست. در این تنگه باریک یک کتیبه از 3 کتیبه معروف دوران قاجار به یادگار مانده است.
یکی از این کتیبه‌ها در جلیل‌جند تنگه واشی قرار دارد و 2 کتیبه دیگر در چشمه علی شهرری و تونل وانه در جاده هراز قرار دارند. هر 3 کتیبه به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده‌اند.
فتحعلی شاه با دیدن نقش برجسته‌های دوره ساسانی 3 نفر به نام‌های حجارباشی، نقاش‌باشی و معمارباشی را مسئول ساخت 3 کتیبه در تهران کرد که نام هر سه تن در گوشه‌های کتیبه‌ها نمایان است.
کتیبه‌ی جلیل جند دارای طول و عرض 6 در 7 متر است و وقایع زمان فتحعلی شاه، دور تا دور کتیبه روایت شده است که بزرگترین نقش برجسته این کتیبه‌ها با مضمون شکارگاه و با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در اطراف او می‌توان عباس میرزا، علی‌قلی میرزا و علی‌نقی میرزا و نوادگانش را در حال شکار دید.
اشکال پرندگان و حیواناتی چون بزکوهی، آهو و گوزن نیز در این نقش برجسته به عنوان شکار دیده می‌شوند کماکان از این نوع حیوانات امروز نیز در تنگه‌ی واشی کم و بیش می‌توان یافت.
ساخت کتیبه جلیل جند 3 سال به طول انجامید و دارای قدمتی 185 ساله است. این کتیبه به گونه‌ای در دل کوه حک شده است که از بارش باران و تابش آفتاب در امان است.
در تنگه واشی نوعی از گیاهان کمیباب به نام باریجه روییده می‌شود که گیاهی محلی است و از سوی سازمان حفاظت محیط زیست حفاظت و نگهداری می‌شود.
تا قبل از حضور گردشگران در تنگه واشی، مردم این منطقه به دام پروری و سیفی‌کار مشغول بودند و عمده‌ترین معاش خود را از همین طریق به خصوص کاشت سیب‌زمینی تامین می‌کردند.
