یکی از مرگبارترین این موج‌های گرما در تابستان سال ۲۰۰۳ در فرانسه رخ داد. موج گرمای ۹ روزه در آن زمان باعث مرگ ۱۴۸۰۰ نفر بیشتر نسبت به آمار معمول هر سال شد. بالابودن میزان اوزون در هوای سطح زمین،عدم خنک‌شدن هوا در شب‌ها و کمبود کارکنان و تجهیزات در بیمارستان‌ها به عنوان علل تلفات بالا در آن تابستان داغ در فرانسه ذکر شدند. اما فقدان دستگاه‌های خنک کننده و تهویه مطبوع به خصوص در پاریس نیز نقش مهمی در بالا رفتن مرگ و میر داشت.
چنین موج‌های گرمایی ممکن است شیوع بیشتری هم پیدا کنند. پدیده "گرمایش جهانی" نه تنها میانگین درجه حرارت کره زمین را بالا می‌برد، بلکه باعث شدت‌یافتن تغییرات آب و هوایی هم را باعث می‌شود.
در زمانی که موج گرما نیمکره شمالی را در برمیگیرد، کشورهای نیمکره جنوبی مثلا در آمریکای جنوبی و استرالیا زمستان‌هایی بی‌سابقه را تجربه می‌کنند یا میزان و شدت بروز توفان حاره‌ای شدید که باعث ایجاد گردباد و سیلاب می‌شوند در مناطق نزدیک به خط استوا بالا رفته است.
گرمای بدن
گرمای بدن محصول فرعی همه فرآینده‌ای سوخت و ساز است. عضلات هنگامی که حرکت می‌کنند، حرارت هم تولید می کنند. به طور طبیعی بدن های ما به خوبی از عهده دفع این حرارت اضافی بر می آید.
حدود دوسوم این حرارت به سادگی از طریق پوست به درون هوای سردتر بیرون بدن تشعشع پیدا می‌کند. اغلب باقیمانده این حرارت با عرقی که از روی پوست تبخیر می‌شود یا در رطوبت موجود در هوای بازدمی ریه دفع می‌شود.
همچنان که درجه حرارت هوا بالا می‌رود، میزان حرارت تشعشع‌یافته از پوست سقوط می‌کند، و ما مجبوریم برای دفع حرارت اضافی بیشتر به تعریق تکیه کنیم. اما در صورتی که هوا مرطوب هم باشد، عرق به آسانی تبخیر نمی‌شود، چرا هوا از قبل مملو از رطوبت است.
سالمندی ممکن است وضع را بدتر هم بکند. غدد عرقی در افراد مسن‌تر فیبری می‌شود و به همان اندازه سابق عرق تولید نمی‌کند. با افزایش سن احساس تشنگی هم تضعیف می‌شود، بنابراین افراد در معرض کم‌آبی بدن قرار می‌گیرند، که خود میزان عرق را بیشتر کاهش می‌دهد.
عرقی در چنین وضعی تولید می‌شود، میزان نمک بیش تری دارد، بنابراین ممکن است فرد دچار عدم تعادل الکترولیت‌ها (یا املاح) بدن هم بشود. فقدان نمک در بدن به همان اندازه کمبود آب در بدن وخیم است، زیرا ممکن است به سقوط ناگهانی فشار خون در بدن منجر شود.
افراد مسن همچنین با احتمال بیشتری در نسبت به جوانترها داروهایی را مصرف می‌کنند که ممکن است مایعات بدن را کاهش دهند از جمله برخی از داروهای ملین، فورسماید یا لازیکس، داروی ادرارآوری که برای درمان تجمع مایعات در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، و سایر داروهای ادرارآوری که برای درمان فشار خون بالا تجویز می شوند.
آسیب‌پذیری سالمندان به گرما در آمار مرگ و میر در موج گرمای فرانسه بازتاب پیدا می‌کند: کمی بیش از دوسوم افرادی که در این حادثه مردند ۷۵ ساله یا بالاتر بودند.
توصیه‌ها برای مقابله با موج گرما
عمل به این توصیه‌ها می تواند در پیشگیری از عوارض ناشی از گرما به شما کمک کند:
۱- به بدنتان گوش فرادهید: گرفتگی عضلانی، خستگی، ضعف، اختلال تمرکز، سردرگمی، سرگیجه، تهوع، تنفس با تقلا، ضربان نبض سریع یا غیرطبیعی ممکن است علائم بروز مشکل باشند. این علائم هشداردهنده را جدی بگیرید. اگر احساس ناخوشی می کنید- حتی به مقدار کم- به مکان خنکی بروید، مقدار زیادی اب خنک بنوشید، و اگر حالتان بهتر نشد از دیگران درخواست کمک کنید.
۲- تهویه مطبوع در جریان یک موج گرما می‌تواند نجات‌بخش باشد: حتی گذراندن چند ساعت در یک اتاق دارای تهویه مطبوع به شما کمک می‌کند.شهرداری‌ها باید در جریان موج‌های گرما مراکزی برای خنک‌شدن افراد به راه بیندازند.
۳- درست لباس بپوشید: لباس‌های گشاد و به رنگ روشن که نور منعکس می‌کنند، خنک‌شدن پوست و تبخیر عرق را راحت‌تر می‌کنند.
۴- زیر نور خورشید قرار نگیرید: شاید تعجب کنید که هر تابستان چه تعداد افراد به علت عمل نکردن به همین توصیه ساده دچار گرمازدگی می‌شوند.
۵- به همسایه‌هایتان سر بزنید: انزوای اجتماعی یک عامل خطرساز عمده در بیماری‌های ناشی از گرما و مرگ و میر حاصل از آن است. اگر شخص سالمندی را می‌شناسید که به تنهایی زندگی می‌کند، و خانه‌اش دارای دستگاه‌های خنک‌کننده مناسب نیست، به او سر بزنید و به او کمک کنید.
۶- داروهای‌تان را مرور کنید:برخی ار داروها هیپوتالاموس- بخشی از مغز که به عنوان ترموستات بدن عمل می کند- را دچار اختلال می‌کنند. در نتیجه افرادی که این داروها را می خورند ممکن است آن چنان که باید عرق نکنند. داروهای مسکن ممکن است از این لحاظ که اگاهی فرد را نسبت به گرما کم می‌کنند، خطرناک باشند.
از دست دادن مایع از راه ادرار به علت مصرف داروهای مدر مانند لازیکس و برخی داروهای ضدفشارخون ممکن است در شرایط معمول مشکلی ایجاد نکند، اما در آب و هوای گرم ممکن است فرد را در معرض خطر کم‌آبی بدن قرار دهد.برخی از کارشناسان معتقدند داروهای مسدودکننده گیرنده بتا مانند پروپرانولول یا ایندرال با کاستن از سرعت ضربان قلب خطر گرمازدگی را افزایش می‌دهند.
البته صرفا به خاطر گرم بودن هوا نباید داروی‌تان را قطع کنید، بلکه هنگام بالارفتن درجه حرارت محیط به خصوص اگر به تهویه مطبوع دسترسی ندارید، در این مورد با پزشکتان مشورت کنید.
Harvard Health Letter, July ۲۰۰۵
