بر اساس این تعریف،کاریکاتور وسیله‌ای است که برای طعن و هجو اجتماعی و سیاسی، به کار برده می‌شود.
این تعریف در فرهنگ عمید به این ترتیب است: "کاریکاتور Caricatore: تصویر خنده‌آور، شکل مضحک، نوعی نقاشی که نقاش، تصویری از کسی بکشد که با وجود شباهت، مضحک باشد".
دکتر محمد معین نیز، در این باره نوشته است : کاریکاتور،شکل و تصویری مضحک که نقاش در ترسیم آن از نکات و دقایق مشخص موضوع استفاده کند و آن نکات و دقایق را بارزتر و بزرگتر نشان دهد و در عین حال، تصویر باید با اصل موضوع شبیه باشد.
از سوی دیگر، واژه کاریکاتور از فعل کاریکاره (ایتالیایی)، به معنی بار کردن گرفته شده‌است.
کاریکاره جریمه کردن و توبیخ کردن نیز معنی می‌دهد و به نظر می‌رسد که نخستین بار توسط شخصی به نام موسینی در سال ۱۶۴۶ میلادی به کار رفته باشد و او نیز به نوبه خود این واژه را کاراچی یعنی نقاشی‌های خیابانی بلونیایی هم عصر خویش گرفته باشد.
چرا که این نقاشی‌ها همواره دارای عناصری اغراق آمیز بودند که سوژه‌ها را مضحکه می‌کردند. همچنین ممکن است که کاریکاتور از واژهٔ کاراتره (caracter) و یا کارا( اسپانیایی) به معنای صورت اخذ شده باشد.
عمده‌ترین بخش هر کاریکاتور صورت آن است.
برای مثال در صورت‌های کاریکاتوری که آلبرشت دورر و لئوناردو داوینچی هر دو به طور مستقل حدود سال ۱۵۰۰ میلادی ترسیم کرده‌اند،صورت هایی با دماغ دراز و چانهٔ دراز مشاهده می‌کردند.
همچنین کاریکاتور انواع زیادی دارد مثل کاریکاتور سیاه،کاریکاتور روزنامه ای،کاریکاتور بدون شرح و ... .
اما به طور کلی 2 دسته کاریکاتور اکنون معمول است که عبارتند از:کاریکاتور نمایشگاهی و کاریکاتور مطبوعاتی.
مهمترین تفاوت این دو نوع کاریکاتور، تاریخ مصرف آنها است. کاریکاتورهای مطبوعاتی برای یک محدوده خاص زمانی کشیده می شوند؛در حالی که کاریکاتورهای نمایشگاهی چنین نیستند.
اما صرف‌نظر از تعریف کاریکاتور و نقصانی که در تعاریف فوق ممکن است وجود داشته باشد، آنچه بیشتر مدنظر هنرمندان و فعالان این عرصه است،کارتون ادیتورال (Editorial Cartoon) یا کاریکاتور روزنامه‌ای است که برخی آن را از پدیده‌های هنری دوران رنسانس می‌دانند.
و برخی دیگر، معتقدند؛هنر کاریکاتور خیلی پیش از پیدایش روزنامه‌نگاری و حتی اختراع صنعت چاپ در دنیا رواج داشته و در واقع عمری به درازای تاریخ مکتوب انسان دارد.
قرن‌ها پیش از این که اصطلاحات کاریکاتور،کارتون (یا هر عنوانی که در زبان‌های مختلف به آن داده شده) ابداع شود، این هنر در عصر باستان شناخته شده و رواج داشته است.
