مجله کتابخانه

یونانی‌‌ها به آن Bibliotheca و رومی‌ها libri می‌گفتند که از واژه liber به معنای کتاب مشتق شده بود. در انگلیسی قرون وسطی به آن librarie و در فرانسه قدیم به آن librairie می‌گفتند.

این واژه با تغییراتی که کرد در انگلیسی به library تبدیل شد و در بیشتر زبان‌های لاتینی و اروپایی از واژه‌هایی مثل bibliotheque، bibliothek و biblioteca برای آن استفاده می‌شود.

در ایران باستان از اصطلاح دژنبشت یا قلعه‌ کتاب‌ها برای رساندن مفهوم کتابخانه استفاده می‌شد.

در حوزه فرهنگ اسلامی و عربی از واژه‌هایی مثل بیت الحکمه، دارالحکمه، دارالعلم، خزانه الحکم، مخزن الکتب، دارالکتب، و مکتبه استفاده می‌شود که دو واژه مکتبه و دارالکتب در حال حاضر مصطلح است.

• مجله کتاب و نشر

برای ارائه تعریفی از کتابخانه باید آن را از نظر فیزیکی و کارکردی مدنظر قرار داد. از نظر فیزیکی می‌توان تعاریف زیر را برای کتابخانه در نظر گرفت:

• کتابخانه مکانی است برای حفظ و نگهداری آثار مکتوب و غیر مکتوب که طی تاریخ تمدن بشر به وجود آمده است.
• کتابخانه مخزنی است برای حفظ مواد و منابع هنری، علمی، ادبی، اجتماعی و غیره که روی رسانه‌های مختلف ثبت و ضبط شده‌اند.
• کتابخانه مکانی است که انواع منابع و مواد در آن به صورت سازماندهی شده حفظ و نگهداری می‌شود.
• کتابخانه مکان فیزیکی است که انواع رسانه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری و الکترونیکی در آن نگهداری می‌شود.

اما از نظر کارکردی و اجتماعی تعاریف زیر را می‌توان ارائه داد:

• کتابخانه نهادی است اجتماعی که سازوکار اصلی ذخیره سازی، حفاظت و اشاعه دانش و اطلاعات را فراهم می‌سازد.
• کتابخانه نهادی است زاده جامعه که در طول تاریخ تمدن در خدمت حفظ و نشر دانش بوده است.
• کتابخانه نهادی اجتماعی است که روح تمدن بشری را حفظ و نگهداری کرده است.
• کتابخانه نهادی است که کارکردهای اصلی حرفه کتابداری یعنی جمع‌آوری، سازماندهی، اشاعه و مدیریت منابع اطلاعاتی در آن انجام می شود.
• کتابخانه پلی است میان دانش مضبوط بشری بین نسل‌های گذشته، حال و آینده.

با تلفیق این تعاریف می‌توان کتابخانه را این گونه تعریف کرد: کتابخانه نهادی اجتماعی است که با ذخیره‌سازی، حفاظت و اشاعه پیشنه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری و الکترونیکی با استفاده از خدمات کارکنان آموزش دیده در خدمت تعلیم و تربیت و توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، علمی و فرهنگی است.

اما در تعریف کلی، کتابخانه به مجموعه‌ای از اطلاعات و منابع و خدمات اطلاعاتی گفته می‌شود که توسط یک نهاد عمومی، خصوصی یا یک شخص در مکانی خاص نگهداری و اداره می‌شود.

از نگاه سنتی، کتابخانه به طور معمول به مجموعه‌ای از کتاب‌ها گفته می‌شود که در مکانی ویژه نگهداری می‌شوند.

کتابخانه‌های بسیاری امروزه در اقصی نقاط جهان وجود دارند که حاوی ذخایر ارزنده‌ای از دانش و اندوخته‌های بشریت هستند.

در تعریفی دیگر، کتابخانه به مکانی گفته می‌شود که هم در آن کتاب نگهداری می‌شود، هم کتاب به امانت داده می‌شود و هم در آن مکان می‌توان کتاب را مطالعه کرد.

در مجله کتابخانه علاوه بر معرفی معروف‌ترین کتابخانه‌های جهان، به انواع کتابخانه‌ها و کتابخانه‌های ملی نیز پرداخته شده است: