همشهری آنلاین - محمد ملاحسینی: غار وراء در نزدیکی جاده جهرم - لار در استان فارس قرار دارد. وراء در فارسی میانه به معنای دژ، قلعه، بلندا، کنار، پهلو آمده است
پیشینه تاریخی این غار به چهار دوره تاریخی تقسیم می‌شود: دوران باستان تا زمان ساسانیان، ساسانیان تا اسلام، پس از اسلام و دوران معاصر.
از آنجایی که این غار در جهت برآمدن خورشید قرار دارد، می‌توان گفت در دوران باستان تا زمان ساسانیان مکان مناسبی برای نیایش بامدادی و مراسم قربانی کردن گاو بوده است. به همین دلیل از این غار در برخی منابع با نام معبد خورشید نیز معرفی شده است.
این غار در دوران پس از اسلام تا دوران معاصر به خاطر موقعیت سوق‌الجیشی مناسب و ایمنی کافی و همچنین آب گوارایی که از سقف آن می‌چکد، کاربری زیادی داشته است.
در دوران معاصر این غار بیشتر مورد استفاده شکارچیان بوده و به همین دلیل آسیب‌های جدی به غار وارد شده است.
در سال 1316 نخستین دوره مرمت غار وراء انجام شد. پس از انقلاب نیز با همیاری مردم نیکوکار جهرم، کار بازپیرایی غار و پیرامون آن توسط کوهنوردان صورت گرفت
