سه‌شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۹۱ - ۱۰:۳۲
۰ نفر

همشهری آنلاین - نیما شایان: دکتری پژوهش‌محور رایج‌ترین شیوه تربیت دانشجوی دکتری در کشورهای برتر علمی دنیا است که در آن سعی می‌شود دانشجوی به جای وابستگی به دانش استاد راهنما؛ به دانشمندی مستقل با توانایی تولید علم تبدیل شود.

research

دو مدل رایج تربیت دانشجوی دکتری در دنیا شامل مدل درس‌محور (course based) و پژوهش‌محور (research based) می‌شود که البته تا کنون حرف اول و آخر در تربیت دانشجوی دکتری در ایران با مدل درس‌محور بوده است اما وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از آزمون نیمه متمرکز دکتری سال 90 به درج کد رشته‌هایی در دفترچه انتخاب رشته پذیرفته‌شدگان اولیه این آزمون اقدام کرد که حاکی از ورود مدل «دکتری پژوهش‌محور» به نظام تربیت دانشجوی دکتری در کشورمان بود.

در تربیت دانشجوی دکتری در مدل درس‌محور (course based) دانشجو موظف به گذراندن تعدادی واحد درسی بر مبنای برنامه آموزشی در هر نیمسال تحصیلی است. گرچه ممکن است دروس گذرانیده شده در دوره‌های قبل در این دوره تکرار شوند و یا دروسی که به آنها در آینده نیاز مبرمی داشته باشند هرگز ارائه نشوند و در پایان پس از قبولی در امتحان جامع، موضوع پایان‌نامه انتخاب می‌شود.

در دوره‌های دکتری پژوهش‌محور (research based) دانشجو پس از انتخاب استاد راهنما و موضوع رساله دوره‌ای سه تا 6 ساله را می‌گذراند. در این مدت به تشخیص استاد راهنما یا نیاز دانشجو، دروسی به صورت پراکنده و سازمان‌نیافته و در راستای عنوان رساله گذرانده می‌شود و در نهایت از رساله دفاع می‌شود.

اگرچه در برخی کشورها همچون هلند پیش‌شرط‌هایی برای دفاع از رساله وجود دارد که معمولاً مربوط به چاپ تعداد حداقلی از مقالات علمی با استفاده از رساله است. در این نظام، فراغت از تحصیل به معنای آن است که فرد از دانشجوی وابسته به علم استاد راهنما به دانشمندی مستقل با توانایی تولید علم مبدل می‌شود.

 جدول ذیل که برداشتی از مرور ساختاریافته مدل‌های مختلف آموزش دکترای تخصصی در 10 کشور برتر دنیا است برگرفته از مقاله «رویکرد تحول‌گرایانه به نظام آموزش دکترای تخصصی در کشور؛ مرور ساختاریافته مدل‌های آموزشی دانشگاه‌های برتر دنیا» نوشته بهنام صادقی‌راد، علی اکبر حق‌دوست، مجید فصیحی هرندی و آزاده روح‌الامینی از پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی کرمان است، شرایط پذیرش و نحوه ارزیابی دوره‌های دکتری «آموزش‌محور» و «پژوهش‌محور» در کشورهای برتر علمی دنیا را نشان می‌دهد. 

ردیف

کشور

مدل غالب

شرایط پذیرش

نحوه ارزیابی دوره

1

آلمان

پژوهش‌محور

تسلط به زبان انگلیسی و آلمانی، امتحان جامع

امتحانات شفاهی دوره‌ای، جلسات ارزیابی پیشرفت پایان‌نامه

2

آمریکا

درس‌محور

نمره بالا از امتحان GRE، تسلط به زبان انگلیسی، مصاحبه و امتحان شفاهی همراه با سوابق تحصیلی، حداقل دو توصیه‌نامه معتبر

امتحانات دوره‌ای کتبی، چاپ مقاله در مجلات معتبر، تدریس در مقاطع و دوره‌های پائین‌تر

3

بریتانیا

پژوهش‌محور

مدرک معتبر کارشناسی ارشد یا معادل آن، تسلط به زبان انگلیسی

مصاحبه و امتحانات شفاهی سالیانه، درخواست گزارشات دوره‌ای پیشرفت از دانشجو و استاد راهنما، گذراندن دوره‌ای یکساله مشابه کارشناسی ارشد به تشخیص کمیته تحصیلات تکمیلی یا به پیشنهاد استاد راهنما

4

دانمارک

پژوهش‌محور

مصاحبه همراه با کارنامه پژوهشی، خلاصه و روند انجام پایان‌نامه دکترای تخصصی، مدرک معتبر کارشناسی ارشد یا معادل آن، تسلط به زبان انگلیسی

مصاحبه و ارزیابی پیشرفت دانشجو (دو بار در سال)، ارزیابی کیفی و کمی دروس گذرانده شده، تدریس در مقاطع پائین‌تر به عنوان بخشی از واحدهای اجباری

5

ژاپن

پژوهش‌محور

امتحان جامع کتبی، امتحان شفاهی و کارنامه پژوهشی (ارائه خلاصه پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، تسلط به زبان انگلیسی یا ژاپنی

امتحانات دوره‌ای شفاهی یا کتبی، مصاحبه و ارزیابی سالیانه پیشرفت دانشجو

6

سوئد

پژوهش‌محور

مدرک معتبر کارشناسی ارشد یا معادل آن، تسلط به زبان انگلیسی، مصاحبه و ارزیابی دانشجو توسط کمیته تحصیلات تکمیلی

ارزیابی پیشرفت دانشجو، امتحانات شفاهی و کتبی در دروس گذرانده شده، چاپ مقاله در مجلات معتبر

7

سوئیس

پژوهش‌محور

مدرک معتبر کارشناسی ارشد یا معادل آن، مصاحبه همراه با کارنامه پژوهشی و توصیه‌نامه تسلط به زبان انگلیسی یا آلمانی یا فرانسوی

مصاحبه و امتحانات شفاهی دوره‌ای، ارزیابی سالانه پیشرفت تحصیلی، تدریس در مقاطع پائین‌تر به عنوان بخشی از واحدهای اجباری

8

فرانسه

پژوهش‌محور

تسلط به زبان فرانسوی، مدرک معتبر کارشناسی ارشد یا معادل آن، مصاحبه همراه با کارنامه پژوهشی و توصیه‌نامه

گذراندن دروس تئوری با نمره بالا، امتحان شفاهی در پایان دوره و قبل از دفاع

9

کانادا

درس‌محور

مدرک معتبر کارشناسی ارشد یا معادل آن، کارنامه پژوهشی و توصیه‌نامه معتبر، تسلط به زبان انگلیسی و نمره قابل قبول GRE یا آزمون‌های مشابه

مصاحبه و ارزیابی پیشرفت تحصیلی به صورت سالیانه، امتحانات کتبی و شفاهی از دروس گذرانده شده، تدریس در مقاطع و دوره‌های پائین‌تر

10

هلند

پژوهش‌محور

مدرک معتبر کارشناسی ارشد یا معادل آن، کارنامه پژوهشی و خلاصه پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تسلط به زبان انگلیسی

گزارشات دوره‌ای از پیشرفت دانشجو و موضوع پایان‌نامه، چاپ مقاله در مجلات معتبر، تدریس در مقاطع پائین، تدریس روش تحقیق و شرکت در کنفرانس‌های معتبر به عنوان بخشی از واحدهای اجباری

دوره های دکتری پژوهش‌محور در کشورمان به عنوان دوره‌هایی «تقاضامحور» شناخته می‌شوند که آموزش و تربیت دانشجوی دکتری و رساله دکتری دانشجو در آنها منطبق بر نیاز ملموس صنعت صورت می‌گیرد.

دوره‌های دکتری پژوهش‌محور از این جهت باعث تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه می‌شوند که دانشجوی دکتری پژوهش‌محور، تحصیل خود را با پروژه‌ای شروع می‌کند که مربوط به نیاز یکی از صنایع یا یکی از دستگاه‌ها است و این نیاز به عنوان موضوع رساله دانشجو قرار می‌گیرد. بنابراین دوره دکتری پژوهش‌محور یک دوره تحصیلی تقاضامحور می‌شود که دانشجو در آن با یک موضوع جدی و واقعی درگیر شده و علاوه بر بالا رفتن سطح علمی کشور نیازی نیز از جامعه برطرف می‌شود.

 

 

 

کد خبر 174454
منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز