آشنایی با مبطلات روزه

خوردن و آشامیدن، دروغ بستن به خدا و پیغمبر(ص) و جانشینان پیغمبر(ع)، رساندن غبار غلیظ به حلق، فرو بردن تمام سر در آب، باقى ماندن بر جنابت و حیض تا اذان صبح، اماله کردن با چیزهاى روان و قى کردن از جمله مواردی هستند که باعث باطل شدن روزه می‌گردند.

 خوردن و آشامیدن

اگر روزه‌دار عمدا چیزى بخورد یا بیاشامد، روزه او باطل می‌شود، چه خوردن و آشامیدن آن چیز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاک و شیره درخت، چه کم باشد یا زیاد. حتى اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد، روزه او باطل می‌شود مگر آنکه رطوبت مسواک در آب دهان طورى از بین برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود.

پرونده‌ها:

  دعاهای ماه مبارک رمضان / سنت‌های ماه مبارک رمضان / ماه‌ رمضان /

  روزه و روزه‌داری از نگاه اهل بیت (ع) / روزه و مسجد در بیان نمازگزاران / رمضان؛ تحویل دوباره سال / چه ‌مبارک ‌سحری‌ بود‌ و ‌چه‌ فرخنده شبی / سفره سبز رمضان در چهارگوشه ایران / فتوحات رمضانی / باصفا در همه جای دنیا / حال‌و‌هوای‌ زندگی ‌عوض‌ می‌شود / اینک درهای آسمان گشوده است / روزه در میزان /

اگر موقعى که مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده باید لقمه را از دهان بیرون آورد و چنانچه عمدا فرو برد روزه‌اش باطل است و به دستورى که بعدا گفته خواهد شد کفاره هم بر او واجب می‌شود.

اگر روزه‌دار سهوا (غیرعمدی) چیزى بخورد یا بیاشامد، روزه‌اش باطل نمی‌شود.

احتیاط واجب آن است که روزه‏دار از استعمال آمپولى که به جاى غذا به کار مى رود خوددارى کند ولى تزریق آمپولى که عضو را بى حس می‌کند یا به جاى دوا استعمال می‌شود اشکال ندارد.

اگر روزه‏دار چیزى را که لاى دندان مانده است عمدا فرو ببرد، روزه‌اش باطل می‌شود.

کسى که می‌خواهد روزه بگیرد، لازم نیست پیش از اذان دندانهایش را خلال کند، ولى اگر بداند غذایى که لاى دندان مانده در روز فرو مى رود، چنانچه خلال نکند و چیزى از آن فرو رود روزه‌اش باطل می‌شود، بلکه اگر فرو هم نرود، بنابر احتیاط واجب باید قضاى آن روز را بگیرد.

فرو بردن آب دهان، اگر چه به‌ واسطه‌ی خیال کردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمی‌کند.

فرو بردن اخلاط سر و سینه، تا به فضاى دهان نرسیده اشکال ندارد ولى اگر داخل فضاى دهان شود، احتیاط واجب آن است که آن را فرو نبرد.

اگر روزه دار به قدرى تشنه شود که بترسد از تشنگى بمیرد، می‌تواند به اندازه‌اى که از مردن نجات پیدا کند آب بیاشامد، ولى روزه او باطل می‌شود و اگر ماه رمضان باشد باید در بقیه روز از انجام دادن کارى که روزه را باطل می‌کند خوددارى نماید.

جویدن غذا براى بچه یا پرنده و چشیدن غذا و مانند اینها که معمولا به حلق نمی‌رسد، اگر چه اتفاقا به حلق برسد روزه را باطل نمی‌کند ولى اگر انسان از اول بداند که به حلق مى رسد چنانچه فرو رود روزه‌اش باطل می‌شود و باید قضاى آن را بگیرد و کفاره هم بر او واجب است.

انسان نمی‌تواند براى ضعف روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او به قدرى است که معمولا نمی‌شود آن را تحمل کرد خوردن روزه اشکال ندارد.

دروغ بستن به خدا و پیغمبر(ص):

اگر روز‏ه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها، به خدا و پیغمبر(ص) و جانشینان آن حضرت(ع) عمدا نسبت دروغ بدهد اگر چه فورا بگوید دروغ گفتم یا توبه کند روزه او باطل است و احتیاط واجب آن است که حضرت زهرا(سلام الله علیها) و سایر پیغمبران و جانشینان آنان هم در این حکم فرقى ندارند.

اگر بخواهد خبرى را که نمی‌داند راست است یا دروغ، نقل کند، بنابر احتیاط واجب باید از کسى که آن خبر را گفته یا از کتابى که آن خبر در آن نوشته شده، نقل نماید لیکن اگر خودش هم خبر بدهد روزه‏اش باطل نمی‌شود.

اگر چیزى را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر(ص) نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه اش باطل نمی‌شود.

اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر(ص) روزه را باطل می‌کند و چیزى را که می‌داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعدا بفهمد آن چه را که گفته راست ‏بوده، روزه اش صحیح است.

اگر دروغى را که دیگرى ساخته عمدا به خدا و پیغمبر(ص) و جانشینان پیغمبر(ع) نسبت دهد، روزه اش باطل می‌شود، ولى اگر از قول کسى که آن دروغ را ساخته نقل کند، اشکال ندارد.

اگر از روزه ‏دار بپرسند که آیا پیغمبر(صلى الله علیه و آله و سلم) چنین مطلبى فرموده اند و او جایى که در جواب باید بگوید نه، عمدا بگوید بلى، یا جایى که باید بگوید بلى، عمدا بگوید نه، روزه اش باطل می‌شود.

اگر از قول خدا یا پیغمبر(ص) حرف راستى را بگوید، بعد بگوید دروغ گفتم یا در شب دروغى را به آنان نسبت دهد و فرداى آن روز که روزه می‌باشد بگوید آنچه دیشب گفتم راست است، روزه اش باطل می‌شود.

رساندن غبار غلیظ به حلق:

رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می‌کند، چه غبار چیزى باشد که خوردن آن حلال است، مثل آرد، یا غبار چیزى باشد که خوردن آن حرام است.

اگر به واسطه باد، غبار غلیظی پیدا شود و انسان با این که متوجه است مواظبت نکند و به حلق برسد، روزه اش باطل می‌شود.

اگر روزه دار مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین داشته که به حلق نمی‌رسیده روزه‏اش صحیح است.

اگر به واسطه باد، غبار غلیظی پیدا شود و انسان با این که متوجه است مواظبت نکند و به حلق برسد، روزه اش باطل می‌شود.

اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند یا بی‌اختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد روزه‏اش باطل نمی‌شود و چنانچه ممکن است باید آن را بیرون آورد.

فرو بردن سر در آب:

اگر روزه‌دار عمدا تمام سر را در آب فرو ببرد، اگرچه باقى بدن او از آب بیرون باشد، بنا بر احتیاط واجب باید قضاى آن روزه را بگیرد ولى اگر تمام بدن را آب بگیرد و مقدارى از سر بیرون باشد روزه او باطل نمی‌شود.

اگر نصف سر را یک دفعه و نصف دیگر آن را دفعه دیگر در آب فرو برد روزه‏اش باطل نمی‌شود.

اگر شک کند که تمام سر زیر آب رفته یا نه، روزه‏اش صحیح است.

اگر سر زیر آب برود ولى مقدارى از موها بیرون بماند روزه باطل می‌شود.

احتیاط واجب آن است که سر را در گلاب هم فرو نبرد ولى در آبهاى مضاف دیگر یا چیزهاى دیگر که روان است، اشکال ندارد.

اگر روزه‌دار بی‌اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد یا فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی‌شود.

اگر برحسب عادت، با افتادن در آب، سرش زیر آب مى رود؛ چنانچه با توجه به این مطلب خود را در آب بیندازد و سرش زیر آب برود روزه‏اش باطل می‌شود.

اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد یا دیگرى به زور سر او را در آب فرو برد، چنانچه در زیر آب یادش بیاید که روزه است یا آن کس دست خود را بردارد، باید فورا سر را بیرون آورد و چنانچه بیرون نیاورد، روزه‏اش باطل می‌شود.

اگر فراموش کند که روزه است و به نیت غسل سر را در آب فرو برد، روزه و غسل او صحیح است.

اگر بداند که روزه است و عمدا براى غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه او روزه واجبى باشد مثل روزه کفاره که وقت معینى ندارد، غسل صحیح و روزه باطل می‌باشد ولى اگر مثل روزه‌ی نذری در روز معین واجب در زمان معین باشد، اگر با فرو بردن سر در آب قصد غسل کند روزه او باطل است و بنابر احتیاط واجب غسل او هم باطل است، مگر آن که در زیر آب یا در حال خارج شدن از آب نیت غسل کند که در این صورت غسل او صحیح است و اما اگر روزه ماه رمضان باشد، هم غسل و هم روزه باطل است مگر آن که در همان زیر آب توبه نماید و در حال خارج شدن از آب نیت غسل کند که در این صورت غسل او صحیح است.

اگر براى آنکه کسى را از غرق شدن نجات دهد، سر را در آب فرو برد، اگرچه نجات دادن او واجب باشد، روزه‏اش باطل است.

باقى ماندن بر جنابت و حیض تا اذان صبح:

اگر جنب عمداً، تا اذان صبح غسل نکند یا اگر وظیفه او تیمم است عمدا تیمم ننماید، روزه‏اش باطل است.

اگر کسى در غیر از روزه‌های ماه رمضان و قضاى آن (از اقسام روزه هاى واجب و مستحب) عمداً تا اذان صبح غسل نکند و تیمّم هم ننماید، روزه اش صحیح است.

کسى که جنب است و می‌خواهد روزه واجبى بگیرد که مثل روزه‌ی رمضان وقت آن معین است، چنانچه عمدا غسل نکند تا وقت تنگ شود، می‌تواند با تیمم روزه بگیرد و صحیح است.

اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از یک روز یادش بیاید، باید روزه آن روز را قضا نماید و اگر بعد از چند روز یادش بیاید، باید روزه هر چند روزى را که یقین دارد جنب بوده قضا نماید. مثلا اگر نمی‌داند سه روز جنب بوده یا چهار روز، باید روزه سه روز را قضا کند.

کسى که در شب ماه رمضان جنب است و می‌داند که اگر بخوابد تا صبح بیدار نمی‌شود، نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود روزه‏اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب می‌شود.

هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بیدار شود، اگر احتمال بدهد که اگر دوباره بخوابد براى غسل بیدار می‌شود، می‌تواند بخوابد.

کسى که در شب ماه رمضان جنب است و می‌داند یا احتمال می‌دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‌شود، چنانچه تصمیم داشته باشد که بعد از بیدار شدن غسل کند و با این تصمیم بخوابد و تا اذان خواب بماند، روزه‏اش صحیح است.

کسى که در شب ماه رمضان جنب است و می‌داند یا احتمال می‌دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‌شود، چنانچه غفلت داشته باشد که بعد از بیدار شدن باید غسل کند، در صورتى که بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند، روزه‏اش صحیح است.

کسى که در شب ماه رمضان جنب است و می‌داند یا احتمال می‌دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‌شود، چنانچه نخواهد بعد از بیدار شدن غسل کند، یا تردید داشته باشد که غسل کند یا نه، در صورتى که بخوابد و بیدار نشود، روزه‏اش باطل است.

اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بیدار شود و بداند یا احتمال دهد که اگر دوباره بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‌شود و تصمیم هم داشته باشد که بعد از بیدار شدن غسل کند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود باید روزه‌ی آن روز را قضا کند و همچنین است اگر از خواب دوم بیدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد، کفاره بر او واجب نمی‌شود.

خوابى را که در آن محتلم شده نباید خواب اول حساب کرد، بلکه اگراز آن خواب بیدار شود و دوباره بخوابد، خواب اول حساب می‌شود.

اگر روزه‏‌دار در روز محتلم شود، واجب نیست فورا غسل کند.

هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده، اگرچه بداند پیش از اذان محتلم شده، روزه او صحیح است.

کسى که می‌خواهد قضاى روزه رمضان را بگیرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند، اگر چه از روى عمد نباشد، روزه او باطل است.

کسى که مى خواهد قضاى روزه رمضان را بگیرد اگر بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده و بداند پیش از اذان محتلم شده است، چنانچه وقت قضاى روزه تنگ است ـ مثلا پنج روز روزه قضاى رمضان دارد و پنج روز هم به رمضان مانده است ـ باید بنا بر احتیاط واجب، هم آن روز را روزه بگیرد و هم بعد از رمضان آن را قضا کند و اگر وقت قضاى روزه تنگ نیست، باید روز دیگر روزه بگیرد و روزه آن روز صحیح نیست.

اگر در روزه واجبى غیر روزه رمضان و قضاى آن، تا اذان صبح جنب بماند، روزه‌اش صحیح است، چه وقت آن معین باشد و چه نباشد.

اگر زن پیش از اذان صبح از حیض پاک شود و عمدا غسل نکند یا اگر وظیفه او تیمم است تیمم نکند، روزه اش باطل است.

اگر زن پیش از اذان صبح از حیض پاک شود و براى غسل وقت نداشته باشد، چنانچه بخواهد روزه ماه رمضان یا قضاى آن را بگیرد، باید تیمم نماید و روزه‏اش صحیح است، و اگر بخواهد روزه مستحب یا روزه واجب مثل روزه کفاره و روزه نذرى بگیرد، اگرچه بدون تیمم هم روزه‏اش صحیح است، ولى احتیاط مستحب آن است که تیمم کند.

اگر زن نزدیک اذان صبح از حیض پاک شود و براى هیچ کدام از غسل و تیمم وقت نداشته باشد، یا بعد از اذان بفهمد که پیش از اذان پاک شده، روزه او صحیح است.

اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض پاک شود یا در بین روز خون حیض ببیند، اگر چه نزدیک مغرب باشد، روزه او باطل است.

اگر زن غسل حیض را فراموش کند و بعد از یک روز یا چند روز یادش بیاید، روزه‏هایى که گرفته صحیح است.

اگر زن پیش از اذان صبح در ماه رمضان از حیض پاک شود ودر غسل کردن کوتاهى کند و تا اذان غسل نکند و در تنگى وقت تیمم هم نکند، روزه‏اش باطل است. ولى چنانچه کوتاهى نکند، مثلا منتظر باشد که حمام زنانه شود، اگرچه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند، در صورتى که تیمم کند روزه او صحیح است.

اگر زنى که در حال استحاضه است، غسلهاى خود را به تفصیلى که در احکام استحاضه گفته شده به جا آورد، روزه او صحیح است.

کسى که مس میت کرده، یعنى جایى از بدن خود را به بدن میت رسانده می‌تواند بدون غسل مس میت روزه بگیرد و اگر در حال روزه هم میت را مس نماید، روزه او باطل نمی‌شود.

اماله کردن:

اماله کردن با چیز روان اگرچه از روى ناچارى و براى معالجه باشد، روزه را باطل می‌کند، ولى استعمال شیافهایى که براى معالجه است اشکال ندارد و احتیاط واجب آن است که از استعمال شیافهایى که براى کیف کردن است، مثل شیاف مورد استفاده برای تغذیه، خوددارى نمایند.

قی کردن:

هرگاه روزه‏دار عمدا قى کند - اگر چه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد - روزه‏اش باطل می‌شود، ولى اگر سهوا یا بی‌اختیار قى کند، اشکال ندارد.

اگر در شب چیزى بخورد که می‌داند به واسطه خوردن آن در روز بی‌اختیار قى می‌کند، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را قضا نماید.

اگر روزه‏دار بتواند از قى کردن خوددارى کند، چنانچه براى او ضرر و مشقت نداشته باشد، باید خوددارى نماید.

اگر سهوا چیزى را فرو ببرد و پیش از رسیدن به شکم یادش بیاید که روزه است، چنانچه به قدرى پایین رفته باشد که اگر آن را داخل شکم کند خوردن نمی‌گویند، لازم نیست آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است.

اگر یقین داشته باشد که به واسطه آروغ زدن چیزى از گلو بیرون می‌آید، نباید عمدا آروغ بزند، ولى اگر یقین نداشته باشد اشکال ندارد.

اگر آروغ بزند و بدون اختیار چیزى در گلو یا دهانش بیاید، باید آن را بیرون بریزد و اگر بى‌اختیار فرو رود، روزه‏اش صحیح است.

منبع مورد استفاده برای این مدخل