هسته اولیه دانشگاه مازندران را موسساتی نظیر موسسه آموزش عالی اقتصادی و اداری، مدرسه عالی علوم کشاورزی، موسسه آموزشی کشاورزی گرگان، مرکز تربیت دبیر فنی نوشیروانی بابل و مرکز تحصیلات تکمیلی بابلسر تشکیل داده‌اند. با ادغام این پنج مرکز در سال 1358 دانشگاه مازندران به صورت رسمی تاسیس شد. ادغام این مراکز با مصوبه شورای عالی انقلاب صورت گرفت.
همچنین در سال 1364 دانشکده پزشکی تحت پوشش دانشگاه مازندران ابتدا در بابل و سپس در سال 1367 در ساری تاسیس شده که در سال تحصیلی 67-1366 با قرارگرفتن دانشکده‌های پزشکی تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشکده پزشکی دانشگاه مازندران از دانشگاه مازندران جدا شد و به صورت مستقل از این دانشگاه و تحت عنوان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران به حیات خود ادامه داد.
دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز در سال 1368 از دانشگاه مازندران منتزع و به صورت دانشگاه مستقل درآمد.
در پی برنامه توسعه و گسترش آموزش عالی در استان مازندران و ایجاد دانشگاه‌های تخصصی در این استان، دو مجتمع فنی و مهندسی نوشیروانی بابل و علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بر اساس مصوبات سفر ریاست جمهوری از دانشگاه مازندران جدا شده و به صورت دانشگاه‌های مستقل درآمدند.
دانشگاه مازندران هم اکنون که نزدیک چهار دهه از بنیان‌گذاری‌اش می‌گذرد، دارای یازده دانشکده الهیات و معارف، تربیت بدنی و علوم ورزشی، حقوق و علوم سیاسی، دامپزشکی، شیمی، علوم اقتصادی و اداری، علوم انسانی و اجتماعی، علوم پایه، علوم ریاضی، فنی مهندسی و هنر و معماری است و حدود ده هزار دانشجو در 3 مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در 42 گروه آموزشی در دوره‌های روزانه و شبانه تحصیل می‌کنند.
اکنون 7/2 دهم درصد دانشجویان دانشگاه مازندان در مقطع کارشناسی ارشد و سه دهم درصد این دانشجویان نیز در مقطع دکترای تخصصی مشغول به تحصیل هستند که براساس طرح آمایش آموزش عالی باید این عدد در مقطع کارشناسی ارشد به 12 درصد و در مقطع دکتری به 3 درصد افزایش یابد.
پنج معاونت در ساختار تشکیلات مدیریتی دانشگاه مازندران ایفای نقش می‌کنند که شامل معاونت‌های توسعه و پشتیبانی، آموزشی، پژوهش و فناوری، دانشجویی و فرهنگی و اجتماعی هستند. همچنین مراکز کارآفرینی، رشد و ارتباط با صنعت، مرکز نانو و بیوتکنولوژی، مرکز ابرساختارهای جبری و کمیته تخصصی پژوهشی بنیاد شهید از مراکز پژوهشی دانشگاه مازندران هستند.
بر اساس سیاست‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با توجه به چشم انداز دانشگاه مازندران، کادر هیئت علمی دانشگاه مازندران از نظر کمی به سرعت در حال ترمیم است. نسبت استاد به دانشجو در حال حاضر در دانشگاه مازندران «یک به 38» است که با جذب اعضای هیئت علمی جدید، این نسبت به استاندارد نزدیک می‌شود و به «یک به 18» ارتقاء پیدا می‌کند.
از جمله افتخارات دانشگاه مازندران، بین‌المللی شدن دو عضو هیئت علمی این دانشگاه است چراکه این اعضای هیئت علمی در سال 2012 در لیست یک درصد اول دانشمندان بین‌المللی قرار گرفتند. بر اساس آخرین آمارهای موسسه ISI که اوائل مارچ 2012 اعلام شد، پروفسور جهانبخش رئوف و پروفسور رضا اوجانی در لیست دانشمندان بین‌المللی قرار گرفتند.
بر اساس رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در سال 90 که توسط مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری صورت گرفته حائز رتبه سیزدهم در بین دانشگاه‌های کشور شد و عنوان ششمین دانشگاه شهرستانی برتر را کسب کرد.
دانشگاه مازندران که نزدیک چهار دهه از بنیان‌گذاری آن می‌گذرد بر اساس رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در سال ۹۰ که توسط مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری صورت گرفته حائز رتبه سیزدهم در بین دانشگاه‌های کشور شد و عنوان ششمین دانشگاه شهرستانی برتر را کسب کرد.
