ترور انسانیت

دوازدهم تیرماه 1367، هواپیمای ایرانی ایرباس با 27دقیقه تأخیر از فرودگاه بندرعباس بلند ‌شد. 24دقیقه پس از ساعت10هواپیما سطح پروازی خود را 12هزار پا گزارش داد. دقیقا در همین لحظه و در دقیقه هشتم پرواز، هواپیما مورد اصابت 2فروند موشک زمین به هوای ناو وینسنس آمریکا قرار گرفت و در نزدیکی هرمز بین شارجه و بندرعباس منفجر شد. هیچ کدام از 290مسافر و خدمه این هواپیما زنده نماندند. 66کودک زیر12سال، 52زن و 36تبعه غیرایرانی در این هواپیما بودند.

شلیکی که اشتباه نبود

تحرکات نظامی ناو وینسنس در خلیج‌فارس در کنار ناو مونتگومری، نشان از آن دارد که روز حادثه ویلیام راجرز، فرمانده وینسنس، قصد و غرضی در گشودن آتش به سوی اهداف ایرانی داشته است.

راجرز در ساعت 7:42 در واکنش به گزارش خلبان هلی‌کوپتر این ناو، مبنی بر اینکه قایق‌های ایرانی به دور یک کشتی بازرگانی آلمانی گردش می‌کنند به مرکز جنگی ناو می‌رود و با اعلام وضعیت فوق‌العاده به سرعت به سوی محل شناور آلمانی رهسپار می‌شود. این در حالی است که بنابر گزارش‌های رسمی، هیچ کشتی بازرگانی‌ای در محل مورد بحث درخواست کمک نکرده بود.

با وجود گزارش گارد ساحلی عمان مبنی بر اینکه نشانی از قایق‌های ایرانی در آب‌های عمان وجود ندارد، ناو وینسنس به سوی شمال تنگه هرمز حرکت می‌کند. چند دقیقه بعد کاپیتان مک کنیا، فرمانده مرکز عملیات نیروی دریایی آمریکا، از اینکه وینسنس 64کیلومتر بالاتر از محلی قرار دارد که باید در آن مستقر باشد تعجب کرده و از فرماندهان ناوهای وینسنس و مونتگومری می‌خواهد که به سوی جنوب خلیج‌فارس بازگردند.

ساعت 9:10 خلبان هلی‌کوپتر، بار دیگر به راجرز گزارش می‌دهد که قایق‌های ایرانی به سوی او تیراندازی کرده‌ا‌ند. ویلیام راجرز در واکنش به این گزارش از دستور فرمانده مرکز عملیات، سر باز می‌زند و مجددا راهی شمال تنگه هرمز می‌شود.

روزنامه شیکاگو تریبیون در این‌باره نوشت که این هلی‌کوپتر آمریکایی بود که با کم‌کردن فاصله‌اش با قایق‌های ایرانی، قوانین درگیری را نقض کرده و دست به اقدامی خصمانه نسبت به واحدهای سطحی ایران زده بود. در واقع هلی‌کوپتر وینسنس مورد اصابت هیچ گلوله‌ای هم قرار نگرفته بود و ضرورتی نداشت ویلیام راجرز به سرعت مسیر خود را به سمت قایق‌های ایرانی طی کند. راجرز آماده استقبال از یک فاجعه بزرگ بود.

9:37راجرز از فرمانده مک‌کنیا اجازه آتش به سوی قایق‌های ایرانی می‌خواهد. وی با ارائه گزارشی مبنی بر اینکه قایق‌ها به او نزدیک شده‌اند و آرایش تهاجمی گرفته‌اند مرکز عملیات را قانع می‌کند تا اجازه شلیک به سوی واحدهای ایرانی را به او بدهند. در حقیقت تحرکات ناو وینسنس به فرماندهی ویلیام راجرز، پوششی بود برای گرفتن اجازه حمله به این قایق‌ها و ساعت 9:42 توپ‌های ناو وینسنس قایق‌های ایرانی را غرق می کنند.

9:47 رادارهای ناو وینسنس هواپیمای130- C را که از فرودگاه بندرعبارس بلند می‌شد، نشان می‌دهند. چند دقیقه بعد خدمه راداری وینسنس گزارش نزدیک‌شدن یک اف- 14را می‌دهد، این در حالی است که اسناد نشان می‌دهد ایرباس ایرانی علایمی را که مبنی برغیرنظامی بودن خود بوده می‌فرستاده و با سرعتی کم در حال اوج گرفتن بوده است.

فرمانده وینسنس با غرق‌کردن دو قایق ایرانی، توهم تهاجم از سوی مقابل را در سر داشته است. راجرز از مرکز عملیات در بحرین برای شلیک به هدفی که به‌عنوان یک اف- 14در فاصله 32کیلومتری شناخته است، اجازه آتش می‌خواهد.

لحظاتی بعد به راجرز اطلاع می‌دهند که جت اف- 14در حال نزدیک شدن است و چند ثانیه بعدتر، افسر تسلیحاتی وینسنس از روی عصبانیتی که حتی قادر به فشار دادن کلید موشک نبود، وظیفه شلیک به ایرباس ایرانی را به افسر دیگری محول می‌کند و 2فروند موشک، به سوی پرواز شماره 655 ایران ایر پرتاب می‌شود تا 290مسافر این هواپیما هیچگاه به مقصد نرسند. ویلیام راجرز به‌خاطر این اقدام مدال شجاعت گرفت.

ادعای مضحک

خدمه ناو وینسنس بعدها در پاسخ به این اقدام، ادعا کردند که علائم ایرباس ایرانی را با علائم راداری یک اف- 14 که در حال فرود آمدن روی ناو هواپیمابر فورستال که حدود 160کیلومتر دورتر از وینسنس بود اشتباه گرفته‌اند.این ادعا زمانی مضحک به‌نظر می‌رسد که بدانیم، وینسنس مجهز به سیستم راداری «ایجیز» (Agies) بوده که یکی از معروف‌ترین و پیشرفته‌ترین سیستم‌های راداری در تمام جهان محسوب می‌شود، به‌نحوی که برخی کارشناسان نظامی آن را متعلق به جنگ جهانی سوم می‌دانند.

این سیستم در واقع، سیستم تشخیص دشمن از دوست است تا درصورت انتشار امواج غیرقابل‌قبول از سوی مهاجم احتمالی، سیستم دفاع موشکی وارد عمل شود. ادعای فرمانده ناو وینسنس در اشتباه پنداشتن ایرباس از اف- 14به این معنی است که مدرن‌ترین سیستم جهان قادر به تشخیص یک هواپیمای مسافربری از هواپیمای جنگی نیست؛ درحالی‌که گفته می‌شود قدرت سیستم راداری ایجیز به حدی است که همزمان چند هدف را کشف کرده و مورد رهگیری قرار می‌دهد. اظهارات ضد‌و نقیض مقامات آمریکایی درباره فاجعه ایرباس زمانی رنگ باخت که 4سال بعد از این حادثه روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی نوشت که ناو وینسنس در آب‌های فلات قاره ایران بوده است نه در آب‌های بین‌المللی! بعدها، ویلیام کراو، رئیس وقت ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا هم در گفت‌وگویی با بی‌بی‌سی تأکید کرد که ناو وینسنس بدون هیچ دلیل روشنی با وجود برخورداری از توپ‌ها و موشک‌های دوربرد به کرانه آب‌های ایران رفته بود.