محله عودلاجان
الان در یکی از محلات قدیمی بازار تهران هستیم. محله عودلاجان. کوچه‌های تنگ و باریک و خانه‌های قدیمی که سردر برخی از آنها حدیث‌هایی نقش بسته است. حس غریبی از تهران اصیل را تداعی می‌کنند. هنوز بازارچه، مسجد و حمام در بافت قدیمی رونق دارد و ساکنان برای تأمین مایحتاج خود به دکان‌های قدیمی مراجعه می‌کنند.
همه‌چیز اینجا زنده و زیبا است. بادی که در اینجا شروع به وزیدن کرده است گویی قصد دارد تو را سریع‌تر به درون خاطره‌ها بکشاند. خاطره‌هایی که یادآوری آن، ذهن را نوازش و روح را التیام می‌بخشد.
محله عولاجان
خانه‌ای بزرگ و دارای بادگیر در تهران امروز
پنجره‌های قدیمی و زیبای این منطقه
گفته می‌شود، ساکنان این محله در قدیم بیشتر کلیمی بوده‌اند. زرتشتیان نیز در این محله سکونت داشتند. همچنین برخی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران مانند؛ خاندان قوام‌الوله، مستوفی، نصیرالدوله بدر تاجر ثروتمند و نخستین وزیر فرهنگ دوره پهلوی، سید حسن مدرس نماینده مجلس شورای ملی و سایر چهره‌های مشروطیت در عودلاجان ساکن بودند.
دکان لحاف دوزی که صاحب آن در حال استراحت است.
هنوز این خان مسکونی است و ساکنینی دارد از جنس گوشت و خون
خانه‌های پراتاق این محله در عرف عوام به خانه "قمر خانم" معروف بود.
عودلاجان از مناطق اعیان‌نشین تهران در دوره قاجار بود. محله‌ای با باغ‌ها و خانه‌های باشکوه بسیار زیبا چون؛ خانه مدرس، باغ ملک‌الشعرا، کاخ گلستان و بنای مسعودیه و... که در دل این محله جا خوش کرده است.
عودلاجان به معنی "جای تقسیم آب" است. از نظر "استاد حسین کریمان" به این دلیل که حرف "ع" در فارسی وجود ندارد، شاید بتوان گفت عودلاجان در اصل اولادجان یا اودراجان بوده است. البته " او" به زبان محلی به معنای آب و دراجان به معنای پخش آب نهر است. عده ای نیز معتقدند، عودلاجان ترکیب دو واژه "عود" و "لاجی" است که به دلیل قرار داشتن بازار عطّاران در این منطقه به این نام معروف شده است.
بقعه هفت دختران
کوچه پس کوچه‌های سرچشمه، محله یهودیان سابق، بقعه‌ای از دل تاریخ به جا مانده، حدود 1300 سال پیش! به آن کاشی‌های فیروزه‌ای که بالا و درست بر سر گنبد این بقعه چیده شده است، نگاه کنید! زیباست نه؟ گنبدی چند وجهی که معماری خاص همین مقبره است نه چیزی بیشتر...
گنبد چند ضلعی بقعه هفت خواهران
داخل که می‌شوید، بسیار آرام، امن و با صفا است. یک ضریح کوچک و دیوارهایی پر از آینه کاری دارد. پله‌‌ای مارپیچ فلزی کوچک که شما را به سمت سرداب و قبرها آن شیر دختران می‌کشاند.
در‌باره بقعه هفت دختران گفته می‌شود که در زمان جنگ هفت دختر از نسل امام موسی کاظم (ع) لباس مردانه به تن کرده و به جنگ با کفار می‌روند و تا زمانی که کشته می‌شوند، هیچ کس از هویت آنان با خبر نمی‌شود و بعد از مرگ آنان متوجه می‌شوند که این هفت تن همگی دختر بودند.
گذری از ایستگاه ماشین دودی تا حمام قیصر (1)
عمارت و سرای کاظمی
عمارت کاظمی در حال حاضر "خانه موزه تهران قدیم" نام دارد و در چاله میدان قدیم و همسایگی امام زاده یحیی قرار دارد .
عمارت یا سرای کاظمی، متعلق به سید کاظم وزیردواب است که از ماموران محمد شاه بود. این سرا همانند خانه‌های سنتی ایرانی شامل بیرونی، اندورنی، آب انبار، مطبخ و اصطبل است.
حیاط سرای کاظمی
نمای داخلی خانه کاظمی
نمای بیرونی با بادگیرهای خانه کاظمی
بادگیرها و تزیینات بیرونی و نمای زیبای آجری و پنجره‌های ارسی از ویژگی‌های منحصر به فرد معماری این ساختمان است.
قسمتی از طبقه اول این بنا به مرکز اسناد و کتابخانه اختصاص دارد که شامل کتاب‌های مجموعه تاریخ تهران، معماری هنر و همچنین تحقیقات میدانی میراث فرهنگی تهران است.
کاروانسرای خانات
قدمت تاریخی این محله و بناهایی زیبایی که بافت تجاری بر آن غلبه دارد، هنوز صفا و صمیمیت محله‌های تهران قدیم را در ذهن شما تداعی می‌کند.
این منطقه با مساجد زیبا و مقبره امامزاده‌هایش شاخص است. در کنار آنها ؛ کلیسا‌ها، کنیسه‌ها و آتشکده‌های آن نیز علی رغم تاریخ کهن مکان عبادی و زیارتی اقلیت دینی کشور هستند.
در این میان کاروانسرای زیبای خانات نزدیک بقعه آقا، معروف به نگین گردشگری تهران، بسیار جالب و دیدنی است. این کاروانسرا به دلیل مجاورتش در مسیر جاده ابریشم در گذشته محل اطراق مسافران و بازرگانان با بارهایشان بود.
با احداث نخستین میدان تره‌بار "امین‌السلطان" این کاروانسرا مبدل به مرکز بزرگی شد. چرا که تاجران بار شترهای خود را که پر از میوه، تره‌بار، خشکبار و حبوبات از سراسر ایران بود را برای ارائه و فروش به این محل می‌اوردند و برای استراحت به خانات می‌رفتند.
سر در کاروانسرای خانات
این کاروانسرا با حجره‌ها و حیاط وسیع خود مناسب‌ترین محل برای استراحت مسافران، بازرگانان و شتربانان بود و به همین دلیل بازرگانان حجره‌ها را به صورت فصلی اجاره می‌کردند.
با ورود اتومبیل به تهران و از بین رفتن امین‌السلطان، کاروانسرا نیز از رونق افتاد و کم کم به صورت انبار کالا مورد استفاده قرار گرفت.
مرمت و بازسازی کاروانسرای خانات به عنوان بخشی از تاریخ پایتخت که یادآور دوران پرشکوه رونق بازرگانی بود به پیشنهاد خانواده اردهالی و با اعتبار شخصی و حمایت سازمان میراث فرهنگی در اواخر خرداد 1382 آغاز و در اسفند 1387 به انجام رسید.
کاروانسرای خانات
از دیرباز رفت و آمد میان اقوام پیش از تاریخ برقرار بوده و هست در اثر همین ارتباطات خصوصیاتی از یک تمدن به تمدن‌های دیگر راه یافته است.
گفته می‌شود؛ راه‌ها و کاروانسرا‌ها در دوره هخامنشیان گسترش بسیاری یافته است. در این دوره با احداث راه‌های تازه و ساختن بناهای عام المنفعه مانند؛ کاروان سرا، چاپارخانه‌ها، میل راهنما، آب انبارها و ... شبکه ارتباطی بیشتر از هر زمان گسترش یافت. طوری که در طول 500 کیلومتر ، بیست کاروان سرا در هر 5 فرسنگ وجود داشت. در این محل‌ها؛ پیک‌ها، چاپارها و یا مسافران اسبان خود را عوض می‌کردند تا با سرعت هرچه تمام‌تر بتوانند به مقصد خود برسند.
این روند گسترش شبکه ارتباطی همچنان ادامه داشت تا دوران صفویه که به اوج شکوفایی زمان خود رسید. نقل می‌کنند؛ شاه عباس فرمان داد تا 999 کاروان سرا بنا کنند. به همین دلیل، امروزه در گوشه و کنار کشور به کاروانسراهای بسیاری برمی‌خوریم که نام شاه عباسی بر روی آنها است.
حمام نواب یا قیصر
حمام نواب در محله عودلاجان یکی از حمام‌های تاریخی تهران است که به دلیل بهره‌برداری چند سکانس در یکی از فیلم‌های مشهور تاریخ سینمای ایران به نام "قیصر" در ذهن مردم باقی مانده است.
این حمام در دوره قاجاریه توسط زنانی به نام‌های سارا سلطان خاتون و سارا هاجر خاتون که دختران فردی به نام نواب بودند، ساخته شد.
از نظر معماری این حمام برای جلوگیری از اتلاف گرما و امکان استفاده از آب قنات و چشمه‌ها برای استحمام، پایین‌تر از سطح زمین ساخته شده است.
حمام بعد از بازسازی و مرمت به موزه و بعد از آن به مرکز آموزش و فروش صنایع دستی تبدیل شد.
حمام نواب دارای بخش‌هایی چون هشتی، سربینه، تنظیف گرمخانه، سرویس بهداشتی، خزینه، استخر و ستون است. چیزی که در معماری این بنا مشهود است، این است که کاربندی و وجود آهک روی سطح بنا بسیار محدود بوده و این حاکی از وجود تزئینات قابل توجه در آن است که نشان از ذوق و استعداد هنری معمار آن دارد.
پشت بام حمام نواب
این حمام دارای کتیبه کاشیکاری شده بوده و از آن برای صحنه‌هایی از فیلم قیصر استفاده شده است. حمام نواب در سال 1390 تغییر کاربری داد و به مرکز صنایع دستی شهر تهران تبدیل شده است.
