علی اکبر علیخانی دانشیار دانشگاه تهران، مؤسس و مدیر گروه‌های آموزشی مطالعات مصر و عراق در دانشکده مطالعات جهان است و به مدت ۶ سال مدیریت گروه مطالعات غرب آسیا را به عهده داشته است.
وی مدرک کارشناسی ارشد خود را در سال ۱۳۷۴ در رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی و دکترای خود را درسال ۱۳۸۲ در رشته فلسفه سیاسی غرب دریافت کرد و از سال۱۳۸۵ در دانشگاه تهران به تدریس اشتغال دارد. علیخانی فعالیت‌های پژوهشی خود را از سال ۱۳۷۴ آغاز کرد و از آن زمان تا کنون بیش از ۶۰ مقاله در مجلات علمی داخلی و بین المللی، بیش از ۷۰ مقاله یا فصلی از کتاب، در کتاب‌های مجموعه مقالات و بیش از ۱۵ عنوان کتاب نوشته یا سرویراستارآن بوده است.
موضوع این آثار عمدتا مطالعات سیاسی در اسلام (قرآن، سنت پیامبرص و سیره امام علی ع) با رویکرد امروزی، و اندیشه ها و دیدگاه‌های سیاسی متفکران جهان اسلام از گذشته تا کنون می باشد. آخرین کتاب های ایشان «اندیشه های سیاسی اجتماعی در مصر در دوران جدید(جلد اول)» و «خرد خفته؛ فلسفه و حکمت سیاسی اسلامی و گذار به سیاست عملی»، منتشر شده در سال های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰ توسط انتشارات دانشگاه تهران است. علیخانی بیش از پنج پروژه تحقیقاتی کلان و ملی را مدیریت و با همکاری استادان برجسته کشور اجرا کرده است که نتایج یکی از آنها در قالب یک مجموعه ۱۹ جلدی با عنوان« اندیشه سیاسی متفکران مسلمان » در سال ۱۳۹۰ توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، و نتایج پروژه دیگر با عنوان«حکمت سیاسی اسلامی؛ مفاهیم بنیادین» در ۸ جلد طی سالهای ۹۴ تا ۹۶ توسط موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر شده است.
او همچنین در بیش از ۲۰ همایش داخلی و ۱۵ همایش بین المللی سخنرانی کرده است. دکتر علیخانی در سال تحصیلی ۹۵-۱۳۹۴ به مدت حدودا یک سال فرصت مطالعاتی خود را در دانشگاه هاروارد در امریکا گذراند و در ۷ اردیبهشت ۱۳۹۵، ۲۶ آوریل ۲۰۱۶ در این دانشگاه با موضوع «اندیشه های سیاسی در جهان اسلام؛ دوره ها، روندها، و دسته بندی ها» سخنرانی کرد.
یکی دیگر از حوزه های فعالیت دکتر علیخانی «صلح، حل منازعه و نفی خشونت» است. علاوه بر انتشارات مقالات علمیِ متعدد در این موضوع، کتاب وی با عنوان «اسلام و همزیستی مسالمت آمیز؛ چالش جهان مدرن برای زندگی» در سال ۱۳۹۰ منتشر شد. ایشان همچنین در سال ۱۳۹۷ دبیرخانه دائمی همایش بین المللی «صلح و حل منازعه» را در دانشگاه تهران تأسیس کرد و موفق شد نخستین همایش بین المللی صلح و حل منازعه را در تاریخ ۹ و ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۸، دومین همایش را ۳ و ۴ آذر ۱۳۹۹، و سومین همایش را ۲۶ تا ۲۸ مهر ۱۴۰۰ برگزار کند. این همایش ها با استقبال و مشارکت پژوهشگران و صاحبنظران داخلی و خارجی برگزار شد. از دیگر اقدامات وی در این خصوص، پیگیری چند سالۀ تأسیس رشته مطالعات صلح و حل منازعه در مقطع فوق لیسانس در دانشگاه تهران است که در حال طی مراحل اداری است.
علیخانی ازسال ۱۳۸۵ تا۱۳۹۰ ریاست پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را به عهده داشت، در این دوره وی توانست برای اولین بار ادبیات مطالعات میان رشته ای به طور گسترده و آکادمیک وارد جامعه علمی ایران کند، یک فصلنامه علمی پژوهشی در همین موضوع بنیان نهد، و طراحی و تدوین ۲۴۰ برنامه درسی میان رشته ای را در مقاطع فوق لیسانس و دکترا مدیریت کند.
وی همچنین جشنواره بین المللی فارابی (ویژه تحقیقات علوم انسانی و اجتماعی ) را بنیانگذاری کرد که توانست پژوهشگران برجسته ایرانی و خارجی را مورد تقدیر وجوایز این جشنواره را به آنها اختصاص دهد. در دوره ریاست ایشان بر پژوهشکده و جشنواره بین المللی فارابی، شخصیت های علمی و پژوهشگران برجسته داخلی از جمله آیت الله حسن زاده آملی، دکتر رضا داوری، دکترسید جعفر شهیدی، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، آیت الله جوادی آملی، آیت الله عمیدزنجانی، آیت الله دکتر محقق داماد، دکتر فرامرز رفیع پور، دکتر فتح الله مجتبایی، دکتر مهدی محقق، احمد سمیعی گیلانی، دکتر سید جعفرسجادی، دکتر محسن جهانگیری، دکتراسماعیل سعادت، دکتر عبدالمحمد آیتی، سید عبدالله انوار، دکتر بهاالدین خرمشاهی، دکتر کاظم معتمدنژاد، دکتر کریم مجتهدی، دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر فضل الله رضا، دکتر حسن حبیبی، دکتر عباس علیزاده، دکتر پیروز مجتهدزاده، و... مورد تقدیر قرار گرفتند. همچنین استادان برجسته بین‌المللی مثل شارل هانری دوفوشه کور ،مایکل کوک، محمد لگنهاوزن، پیتر ایوری، حامد الگار، باقر شریف القرشی، عبدالهادی فضلی، ریچارد فرای، ویلیام چیتیک، کارل ارنست، ای ایچی ایموتو، جان وودز، رشید حافظویچ، جعفرمرتضی عاملی، جیوانی درمه، ویلفرد مادلونگ، برت فراگنر، ژان جوزف فرانسوا پرو، و بسیاری دیگر برگزیده و به ایران دعوت شدند و جوایز جشنواره بین المللی فارابی را دریافت کردند.
علیخانی همچنین مؤسس چند فصلنامه علمی پژوهشی، و عضو هیأت تحریریه بیش از ده فصلنامه عملی پژوهشی بوده است. وی تا کنون چهار بار به عنوان پژوهشگر برتر، یک بار به عنوان مدیر پژوهشی برجسته، و یک بار به عنوان مدیر برگزیده حوزه برنامه ریزی درسی انتخاب شده است. همچنین کتاب «اسلام و همزیستی مسالمت آمیز» ایشان به عنوان اثر برگزیده هفتمین جشنواره دوسالانه کتاب دین( دی ماه ۱۳۹۵)، و طرح پژوهشی کاربردی ایشان با عنوان «دانشنامه مفهومی فلسفه سیاسی اسلامی»(حکمت سیاسی اسلامی) به عنوان «طرح پژوهشی کاربردی نمونه» در بیست و ششمین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران در آذر ماه ۹۶ معرفی شد. وی همچنین به عنوان« عضو هیأت علمی برگزیده آموزشی» دانشگاه تهران، در پنجمین جشنواره آموزش دانشگاه تهران در اردیبهشت ماه ۹۷ مورد تقدیر قرار گرفت.
از دیگر سوابق علمی-اجرایی علیخانی می توان به عضویت هیأت علمی و معاونت پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، معاونت پژوهشی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، عضویت وابسته مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، دبیری همایش های ملی و بین المللی، و عضویت در دهها شورای علمی، پژوهشی، انتشاراتی، دانشگاهی، و هیأت امناء اشاره کرد.
برخی کتاب های مستقل یا مشارکتی که ایشان مدیریت علمی آن را به عهده داشته اند عبارتند از:
- اندیشه های سیاسی اجتماعی در مصر در دوران جدید، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۴۰۰.
- خرد خفته؛ فلسفه و حکمت سیاسی اسلامی و گذار به سیاست عملی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۷.
- حکمت سیاسی اسلامی؛ مفاهیم بنیادین(۸جلد)، تهران: انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶.
- اسلام و همزیستی مسالمت آمیز، تهران: نشر به آفرین، ۱۳۹۲.
- اندیشه سیاسی متفکران مسلمان(۱۹ جلد)، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ۱۳۹۰.
- روش شناسی در مطالعات سیاسی اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق ع، زمستان ۱۳۸۸.
- درآمدی بر نظریه سیاسی عدالت در اسلام، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پاییز ۱۳۸۸.
- درآمدی بر نظام سیاسی عدالت در اسلام، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پاییز ۱۳۸۸.
- سیاست نبوی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پاییز ۱۳۸۶.
- اندیشه سیاسی در جهان اسلام از فروپاشی خلافت عثمانی(دو جلد)، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، پاییز ۱۳۸۴.
- هویت در ایران، تهران: انتشارات پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی، پاییز ۱۳۸۳.
- مبانی نظری هویت و بحران هویت، تهران: انتشارات پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی، پاییز ۱۳۸۳.
- گسست نسلها، تهران: انتشارات پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی، پاییز ۱۳۸۲.
- توسعه سیاسی از دیدگاه امام علی ع، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، چاپ اول ۱۳۷۷.
- مشارکت سیاسی، تهران: نشر سفیر، ۱۳۷۶.
