همشهری آنلاین: فهیمه سادات طباطبایی: بزرگراه صدر اولین بزرگراه طبقاتی در ایران است که عملیات ساخت آن در سال ۱۳۸۹ آغاز و در آذر ماه سال ۱۳۹۲ افتتاح شد. این بزرگراه نسبت به دیگر بزرگراه‌های ایران ویژگی‌ها و تفاوت‌هایی دارد که دو طبقه بودن تنها یکی از آنهاست.
طرح اولیه بزرگراه صدر مربوط به سال 1360 شمسی است که تا سال 1389 به دلایل متعددی این پروژه دنبال نشد. در اواخر سال 1389 کلنگ رسمی ساخت این بزرگراه توسط شهردار وقت یعنی محمد باقر قالیباف به زمین زده شد و در آذرماه 1392 پس از گذشت 26 ماه این پروژه به پایان رسید.
بزرگراه صدر به عنوان نخستین پل تک‌پایه طبقاتی کشور شامل یک پل اصلی به عرض 70/22 متر و طول تقریبی 6 کیلومتر است که این رقم با احتساب رمپ‌های دسترسی به 11 کیلومتر می‌رسد. بزرگراه طبقاتی صدر دو باند رفت و دو باند برگشت دارد و در هر مسیر یک‌لاین اضطراری برای عبور خودروهای ویژه طراحی شده است.
علت ساخت:
دلیل احداث این بزرگراه، توسعه جمعیتی در شرق و شمال شرق تهران اعلام شد. شرق پایتخت با توسعه محدوده محله‌هایی چون تهرانپارس، نارمک و همچنین تولد بافت‌های مسکونی خاک‌سفید، حکیمیه و شمیران‌نو روبه‌رو بود. این محله‌ها که همگی یک شبکه حمل‌ونقل محله‌ای داشتند تنها با دو محور شریانی به نام‌های 45متری رسالت در مرکز و خیابان تهران‌نو در جنوب به دیگر نقاط شهرمتصل می‌شدند.
این خطوط ترافیکی نیز به‌علت توسعه کاربری‌های نامناسب مجاور و تعدد تقاطع‌ها، فاقد کشش لازم در ساعات اوج رفت‌وآمد اهالی شرق تهران بودند، به‌صورتی که در ساعات اولیه روز حرکت شرق به غرب و در ساعات خاتمه فعالیت‌های روزانه حرکت غرب به شرق با تراکم فزاینده‌ای در معابر روبه‌رو بود. علاوه بر عبور و مرور ساکنین شرق، دسترسی سایر اهالی تهران به نواحی شمال‌شرقی تهران و همچنین تردد کامیون‌ها به بافت صنعتی واقع در این محدوده نقش دسترسی به جاده دماوند را حیاتی می‌ساخت و حتی در ایام تعطیل نیز به‌علت هجوم مردم به ییلاقات دماوند و آبعلی امیدی به کاهش بار ترافیکی در محدوده یادشده نمی‌رفت.
مختصات جغرافیایی:
پل طبقاتی صدر از سمت شرق در محدوده تقاطع بزرگراه صدر- بزرگراه امام علی (ع) آغاز می‌شود. با ساخت رمپ شرقی دسترسی با بزرگراه بابایی و لوپ شرق به شمال و رمپ‌های شرق به جنوب و جنوب به غرب دسترسی با بزرگراه امام علی (ع) تامین شده است.
این پل از روی میدان نوبنیاد و بزرگراه صیاد شیرازی عبور کرده در محل تقاطع با بلوار شهید کاوه و بلوار قیطریه رمپ و لوپ‌ها دسترسی‌های لازم را تأمین می‌کند. در ادامه پس از عبور از روی تقاطع صدر- شریعتی در محدوده بلوار مدرس وارد تونل نیایش می‌شوند.
بزرگراه طبقاتی صدر، ضمن تکمیل کارکردهای ترافیکی بزرگراه نیایش به تسهیل جریان ترافیک در 7 بزرگراه شهید مدرس ، شهید همت، حکیم، رسالت، شهید زین الدین، یادگار امام (ره) وشهید چمران کمک می‌کند.
مختصات فنی و مهندسی
یکی از عوامل مهم در انتخاب سیستم سازه پل طبقاتی صدر، باز نگه‌داشتن بزرگراه صدر برای عبور ترافیک معمول در حین ساخت پل بوده است. بر این اساس سیستم زیرسازه این پل به صورت تک‌پایه بتنی انتخاب شد تا با جانمایی پایه‌ها در رفیوژ میانی بزرگراه صدر از سطح سرویس‌دهی موجود آن کاسته نشود.
پل طبقاتی صدر دارای 234 پایه است که استفاده از تک‌پایه در تمامی طول پل ممکن نبوده و بعضی از آنها به صورت پایه تیر دروازه‌های طراحی و اجرا شده‌اند. پایه‌های تیر دروازهای با انتقال مقادیر بار سرستون به دو پایه کناری خود به لحاظ جانمایی محل پایه امکان بیشتری را در اختیار طراح هندسی قرار می‌دهد. این امکان بخصوص در محل رمپ‌های اتصالی پل با تونل‌ها اهمیت بیشتری یافته است. تا پیش از این تنها پل سید خندان تک پایه بوده است.
روش اجرای عرشه این پل نیز بدین شکل است که پس از نصب قطعه صفر بر روی پایه، قطعات بعدی عرشه در دو سمت قطعه صفر به صورت متعادل نصب و از طریق کابل‌های تنیدگی طراحی شده برای مرحله اجرای عرشه محکم شده‌اند. قطعات عرشه به همین ترتیب از دو سمت پایه به سمت میانه دهانه جلو می‌آیند تا در نهایت با اجرای قطعه کلید به صورت در جاریز عرشه یکپارچه می‌شود. در نهایت کابل‌های اصلی اجرا شده و عملیات تکمیلی پیگیری می‌شود.
تولید قطعات بتنی پیش‌ساخته در پروژه بزرگراه طبقاتی صدر از ابتدای آذرماه سال 1391 آغاز شد. کل قطعات مورد نیاز برای احداث پل اصلی، عرشه پل‌های رمپی و سرستون های این پروژه در مجموع شامل 5770 قطعه بتنی است که با فعالیت شبانه روزی 1300 نفر در دو شیفت کاری در کمتر 7 ماه تولید شد تا روند عملیات نصب قطعات بدون هیچ معطلی پیش برود.
حجم میلگردهایی که در بزرگراه طبقاتی صدر استفاده شده است رقمی معادل 60هزار تن، یعنی تقریبا یک‌سوم وزن برج میلاد است. برای ساخت بزرگراه طبقاتی صدر از سه‌هزار و 400 سگمنت (قطعه پیش‌ساخته) سه‌متری در پل اصلی و برای رمپ‌ها و لوپ‌ها نیز از سه‌هزار و 300 سگمنت دومتری استفاده شده است. عرض سگمنت‌ها نیز 22متر و 70 سانت است و دارای دو باند در هر بخش و یک باند عبور اضطراری است.
چرا بزرگراه طبقاتی است
دو طبقه شدن بزرگراه شهید صدر که از تقاطع این بزرگراه با بزرگراه شهید مدرس آغاز و در انتها با تقاطع بزرگراه شهید صیادشیرازی هماهنگ می شود، از اوایل سال 90 آغاز شد.
هدف از طرح طبقاتی افزایش ظرفیت ترافیکی بزرگراه صدر از طریق انتقال بخشی از ترافیک آن به طبقه فوقانی است. دسترسی‌های پیش بینی شده فقط در ابتدا یعنی بزرگراه مدرس و در ادامه قیطریه و کامرانیه در انتها نوبنیاد پیش بینی شده است که بعد از این تقاطع با صیاد شیرازی هماهنگ می‌شود.
دیوار صوتی
بزرگراه صدر به یک دیوار جاذب صوتی مجهز است. این دیوار جاذب صوتی که با ارتفاع مناسب و باتوجه به فاصله و ارتفاع ساختمان‌ها از لبه بزرگراه نصب شده، سروصدای ناشی‌از تردد خودروها روی پل‌طبقاتی صدر را جذب و از دید مستقیم به فضاهای مسکونی مشرف ممانعت می‌کند.
حجم ترافیکی
طبق پیش بینی مسئولان عمرانی پروژه، از بزرگراه شهید صدر 10 هزار خودرو در ساعت عبور می‌کند که با احداث پل 4 هزار خودرو به روی پل منتقل می‌شود. با این حساب 40 درصد از ترافیک بزرگراه کاهش می‌یابد.
خط سامانه اتوبوس‌های تندرو
در تراز صفر بزرگراه شهیدصدر راه اندازی خطوط BRT پیش بینی شده که قرار است پس از افتتاح پروژه راه اندازی شود.
