براساس گزارش BBC، سیستم ایمنی بدن به شکلی طراحی شده که می‌تواند سلول‌های خودی را از ویروس‌های غریبه تشخیص داده و به این شکل می‌تواند مهاجمان بیگانه از جمله ویروس‌ها را از بدن دفع کند.
بدن این‌کار را با استفاده از ارتشی بزرگ از سلول‌های مهاجم که حاوی انواع مختلفی از گلبول‌های سفید خونی هستند انجام می‌دهد. بدن انسان روزانه میلیارد‌ها نوع از این سلول‌ها را درون مغز استخوان تولید می‌کند.
گلبول‌های سفید خون که ماکروفاژ نام دارند ویروس‌ها را به همان سرعتی که می‌یابند نابود می‌کنند. با این‌همه اگر عفونتی ویروسی بدن را فرا بگیرد، سیستم ایمنی بدن از قویترین نیروهایش که لنفوسیت‌های T و B نام دارند برای مبارزه استفاده خواهد کرد.
پادتن‌ها یا آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌های ویژه‌ای هستند که توسط سلول‌های B ساخته می‌شوند. این سلول‌ها به ویروس متصل شده و مانع از تقسیم آنها می‌شوند و در عین حال ویروس‌ها را نشانه‌گذاری می‌کنند تا دیگر سلول‌های خونی به راحتی آنها را شناسایی کرده و نابود کنند.
اما نقش سلول‌های T کاملا متفاوت است. برخی از این سلول‌ها مانند سگ‌های نگهبان که در زمان تشخیص ورود افراد ناشناس به خانه سر و صدا به راه می‌اندازند، دیگر سلول‌ها را از ورود بیگانه‌ها به بدن آگاه می‌کنند و دیگر سلول‌ها سلول‌های آلوده را مستقیما نابود کرده و یا به سلول‌های B در تولید پادتن کمک می‌کنند.
زمانی که ویروس‌ها از بدن زدوده شدند، تعداد کمی از سلول‌های متخصص B و T برسر پست‌های خود باقی مانده و حافظه‌ای دقیق را از ویروس‌های نابود شده نگه می‌دارند. این به آن معنی است که سیستم ایمنی بدن انسان می‌تواند بدون اینکه به سلول‌های خودی حمله کند، نسبت به ویروس‌ها آگاه مانده و مانع از آلوده شدن بدن به واسطه ویروسی مشابه شود. این پدیده به ایمنی اکتسابی مشهور است،برای مثال ابتلا به اوریون در زمان کودکی فرد را تا آخر عمر در برابر این بیماری ایمن می‌سازد.
دانشمندان با بهره‌برداری از این توانایی طبیعی برای تولید واکسن استفاده می‌کنند،که در واقع همان نسخه‌های مرده یا ضعیف شده ویروس‌ها هستند تا سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و بدون اینجاد عفونت حقیقی، ایمنی مادام‌العمری را در بدن نسبت به ویروس‌های خاص ایجاد کنند.
برنامه‌های ایمنی‌سازی دوران کودکی در برابر ویروس‌های قوی از قبیل سرخک، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند زیرا ابتلا به این ویروس‌ها می‌تواند مشکلات بسیار حاد و حتی مرگباری را به وجود بیاورد.
چرا ویروس‌ها بازمی‌گردند؟
دلیل اول این است که بسیاری از ویروس‌ها،مانند ویروس آنفولانزا از توانایی ویژه‌ای در جهش ژنتیکی در حین تقسیم سلولی برخوردارند و با هر تقسیم ویروسی جدید به وجود می‌آورند. این تغییرات توانایی تشخیص سیستم ایمنی بدن را مختل می‌سازد و سیستم ایمنی بدن برای شناسایی مهاجمان دچار مشکل شده ویروس‌ها آزادانه در بدن به فعالیت خواهند پرداخت.
از این رو است که ابتلا به آنفولانزا هرگز متوقف نمی‌شود، زیرا همواره ویروس‌های جدید آنفولانزا درحال شکل‌گیری هستند و سیستم ایمنی بدن را در تشخیص ناتوان می‌سازند. این ویروس در عین حال از توانایی آلوده‌سازی میزبانان متنوعی را دارد،از انسان گرفته تا پرنده‌ها و خوک‌ها. ورود این ویروس‌ها به بدن میزبانان مختلف تغییراتی در ساختار آنها ایجاد کرده و در نهایت در شناسایی شدن توسط سیستم ایمنی بدن خلل ایجاد می‌شود و در برخی موارد زمانی که ویروس به شکلی از بدن حیوان وارد بدن انسان می‌شود، به سرعت گسترش آنها افزوده می‌شود.
عامل ابتلا به سرماخوردگی برخلاف آنفولانزا یک نوع خاص از ویروس نیست بلکه صدها ویروس برای ابتلا به سرماخوردگی وجود دارند. اما این ویروس‌ها مانند آنفولانزا دچار جهش ژنتیکی نمی‌شوند از این رو سیستم ایمنی می‌تواند در برابر آن مقاوم شود، اما دلیل اینکه مردم همیشه سرما می‌خورند این است که تنوع زیادی از این ویروس در جهان وجود دارد.
ویروس‌های دیگر از جمله ویروس آبله مرغان پیش از اینکه توسط سیستم ایمنی بدن نابود شوند،غیر فعال می‌شوند اما می‌توانند برای مدتی طولانی در بدن خاموش باقی بمانند و سال‌ها بعد به واسطه استرس‌های فیزیکی و احساسی فعال شده و فرد را به زونا مبتلا کنند.از هر 10 نفری که در کودکی به آبله مرغان مبتلا شده است،در بزرگسالی به زونا مبتلا می‌شود.
تکنیک دیگر ویروس‌ها که منجر به بروز تبخال و تاول‌های تبخالی می‌شود،پنهان شدن از برابر چشمان سیستم ایمنی بدن درون سلول‌های عصبی در نورون‌ها است. زمانی که ویروس درون نورون‌ها به واسطه هورمون‌ها یا استرس فعال می‌شود، نورون‌های میزبان را سالم باقی می‌گذارد اما از مسیر نورون‌ها خود را به پوست می‌رساند و با تخریب سلول‌های پوستی تبخال را به وجود می‌آورد. دانشمندان معتقدند این شیوه تاکتیک‌های بقای تکاملی برای ویروس‌ها هستند. ویروس‌ها تغییرات تهدید‌کننده درون بدن را ردیابی می‌کنند و به سرعت خود را به سطح پوست می‌رسانند تا از طریق زخمی چرکین، آزاد شده و میزبانی جدید و سالم برای خود بیابند.
درمان جدیدی برای سرماخوردگی وجود دارد؟
محققان در تلاشند تا داروهای ضدویروسی تولید کنند که می‌توانند در آن واحد چند ویروس را از بین ببرند،به همان شکلی که آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند انواع مختلفی از باکتری‌ها را به وجود آورند. درحال حاضر مهم‌ترین این مطالعات به ویروس‌هایی مانند ویروس هپاتیت و HIV اختصاص یافته است اما تیمی از محققان دانشگاه MIT موفق به تولید دارویی شده‌اند که می‌تواند 15 ویروس مختلف را از بین ببرد. این ویروس تاکنون در آزمایشگاه با موفقیت برروی بدن موش‌ها و بافت‌های انسانی مورد آزمایش قرار گرفته‌است.
این دارو به واسطه وصل کردن پروتئین‌های طبیعی به یکدیگر ابداع شده‌است،یکی از این پروتئین‌ها عملیات تجسسی برای یافتن ویروس را به عهده گرفته و دیگری مانند بمب‌گذاری انتحاری سلول آلوده و خود را با هم از بین می‌برد. این دارو هنوز در دست بررسی و آزمایش قرار دارد و باید مرحله تست بالینی را پشت سر بگذارد.
