اولین فیلم سینمایی نمایش داده شده دراستونی مربوط به سال ۱۸۹۶ است. پس از آن در سال ۱۹۰۸ با تاسیس اولین سینما در شهر تالین پایتخت این کشور؛ فیلم‌هایی در این سینما به نمایش درآمدند. ۳ سال بعد از این؛ اولین حرکت‌ها برای ساخت و نمایش فیلم‌های مستند خبری در تالین آغاز شد. تا اینکه در پایان سال ۱۹۱۱ فیلم بازدید پادشاه سوئد از تالین عنوان اولین فیلم خبری ساخته شده در این کشور کوچک نام گرفت.
بین سالهای ۱۹۱۲ تا ۱۹۱۸یعنی تا قبل از شروع جنگ جهانی اول؛ سینمای مستند در این کشور پا گرفت. در سال ۱۹۱۲ اولین استودیوی مستند سازی با نام "موسسه فیلم تارتو" با فیلم شکار خرس رسما آغاز به کار کرد. و چندین فیلم مربوط به طبیعت استونی و همچنین آثار مستند اجتماعی بسیار کوناه ساخته‌شد. در این دوره "یوهانس پاسوک" اصلی ترین و مهمترین سینماگر استونیایی بود؛ به طوریکه در حال حاضر و به نوعی پدر فیلم استونی نیز شناخته می‌شود.
سینمای استونی پس از جنگ جهانی اول یعنی از ۱۹۱۸ تا ۵ سال پیش از شروع جنگ دوم جهانی در ۱۹۳۹ رشد قابل ملاحظه‌ای در حدو و اندازه خود داشت. به وجهی که در سال ۱۹۲۴ اولین فیلم سینمایی تاریخ استونی با نام " سایه ای از گذشته" به کارگردانی " کنستانتین مارسکا" تولید و اکران شد. استقابل از این فیلم باعث شد، مارسکا یک کمپانی فیلم مستقل تاسیس کند و از این منظر او نیز یکی از بنیانگذاران سینمای استونی شناخته می‌شود.
در همین سالها "تئودور لوتوس" نیز در سینمای متولد شده استونی ظهور پیدا کرد و در سال ۱۹۲۷ یکی از مهمترین فیلم‌های اولیه این کشور را ساخت. فیلم او با نام "نورد کوتکا" از سوی برخی مورخان سینما اولین فیلم سینمایی تاریخ استونی شناخته شده است.
از چهره های دیگری که نقش مهمی در سینمای این دوره استونی بازی کردند بدون شک نام "میلیسا کوروس" از دیگران درخشان‌تر است. او اگرچه عمدتا یک خوانند اپرا بود اما ابتدا در یکی دو فیلم محصول کمپانی لوتوس بازی کرد و سپس برای ادامه کار در دهه ۳۰ به هالیوود رفت و در چندین فیلم به ایفای نقش پرداخت.
جالب اینکه ملیسا کوروس در سال ۱۹۳۸ به دلیل نقش آفرینی در فیلم والتس بزرگ نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین هنرپیشه نقش دوم زن شد.
در دهه ۴۰ سینمای استونی به مانند اوضاع و احوال این کشور بعد از جنگ جهانی دوم عمدتا روبراه نبود. استونی جزو شوروی سابق بود و بودجه فرهنگی بویژه برای ساخت آثار سینمایی به دستور حزب کمونیست هر منطقه ای صادر می‌گردید. سینمای رو به رشد دهه ۳۰ تا اوایل دهه ۴۰ مرد و هر چه تا سالهای اواسط دهه ۵۰ ساخته می شد جز کارهای سفارشی نبود.
اما سینمای استونی بین اواسط دهه ۵۰ تا سال ۱۹۹۱ که این کشور به استقلال رسید، دوران خوبی را به لحاظ فراگیر شدن هر چه بهتر سینما سپری کرد.
پس از مرگ استالین در ۱۹۵۳، استونی اولین کشور در مجموعه اتحاد جماهیر شوروی بود که از آزادی های نسبی وحداقلی حزب حاک کمونیست نهایت استفاده را برد. در این دوران فیلم‌های کوتاه و فیلم‌های سینمایی محدودی ساخته شد که عمدتا بر اساس نوول‌های نویسنده‌های بزرگ روسی نوشته شده بودند. ضمن اینکه دانشگاه تالین نیز در این دوره مدرسه سینمایی خود را گسترش داد و همین امر سبب شد تا پس از استقلال استونی بدنه ی سینمایی این کشور خالی نباشد.
بین سالهای ۱۹۵۳ تا ۱۹۹۳ اگر چند فیلم از سینمای استونی در حد استانداردجهانی ساخته شده باشند آثار زیر هستند:
"بهار" ساخته‌ی آرو کروسمنت محصول ۱۹۶۹؛ "یادگار گذشته" ساخته‌ی گریگوری کرومانف محصول ۱۹۶۹، "هتل مرده کوهستان" ساخته ی گریگوری کرومانف محصول ۱۹۷۹و "جورجیکا" ساخته‌ی سلو کیدوس محصول ۱۹۹۸.
از کارگردان نسل اول سینمای استونی لوتوس و مارسکا نام برده شدند اما مهمترین کارگردان استونی بین سالهای ۶۰ تا ۸۰ و به نوعی کارگردان نسل مدرن سینمای این کشور بدون شک "گریگوری کرومانف" است که در سال ۱۹۸۴ در گذشت.
از سینماگران مطرح و حال حاضر افرادی مانند "ویکو اونوپو"؛ "المو نوگانن"، "ایمار راگ"، "رنه ویلبر" و "رنه رونوماکی" قابل اشاره‌اند.
از ۱۹۹۱ تاکنون سینمای استونی تعداد تولیدات سینمایی خود را از ۲ فیلم در سال به ۱۷ فیلم در سال افزایش داده و در زمینه آثار مستند نیز آمار این کشور تولید سالیانه ۱۱ اثر مستند می‌باشد. تعدا سالن‌های سینما در استونی ۷۴ سالن سینما و مجموع سینماروها در این کشور در سال ۲ میلیون نفر گزارش شده است.
شرح تصویر: نمایی از کمدی درام انقلاب خوکها از موفق ترین فیلم های سالهای اخیر استونی
