اگر المپیک ورزشی آوردگاه صاحبان بازوان ستبر و نیرومند است، المپیاد علمی نیز میدان سخت کارزار اندیشه‌هاست. نزدیک به نیم قرن پیش (1958 میلادی) استادانی از کشور رومانی، طرح برگزاری یک رشته مسابقات ریاضی را در سطح مدارس دوره متوسطه خودبنیاد نهادند و در سال بعد نخستین آزمون ریاضی کشوری را به اجرا درآوردند و بدین‌گونه اولین المپیاد ریاضی در جهان شکل گرفت.
از آن به بعد پس از معلوم شدن نتایج مثبت چنین ابتکاری، المپیادهای مهم دیگری در علوم پایه طراحی و به اجرا درآمدند و المپیاد شیمی با 39 سال سابقه، المپیاد فیزیک 38 سال، المپیاد انفورماتیک با 18 سال، المپیاد بیولوژی (زیست‌شناسی) (IBO) با 17 سال و المپیاد ستاره‌شناسی- نجوم(IAO) با 11 سال سابقه در صحنه مبارزات علمی جهان ظهور پیدا کردند که هر ساله بر تعداد شرکت کنندگان آن افزوده شده است.
این اقدام گرچه نخستین‌بار بین کشورهای بلوک شرق و شوروی سابق شکل گرفت، لیکن باید این مسابقات را از امور مثبت جهان امروز تلقی نمود که علی‌رغم کشمکش‌های گوناگون سیاسی و دسته‌بندی‌های موجود، صحنه‌هایی وجود دارد که فارغ از هرگونه تفاوت‌های اقتصادی، نژادی، قومی، سعی می‌شود جوانان مستعد از ملل گوناگون در یک مبارزه سالم علمی، امکان حضور پیدا کنند.
جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی با وجود همه مشکلات، برای نخستین‌بار در سال 1366 (1987 میلادی) پا به عرصه این مسابقات گذارد و در همان نخستین قدم، ناباورانه بسیاری از کشورها را در رشته ریاضی پشت سر گذاشت و راه را برای ظهور و بروز استعداد جوانان کشور در عرصه‌های بین‌المللی باز کرد.
پنج سال پس از انقلاب انجام مسابقات ریاضی دانش‌آموزی در سطح کشور مطرح شد و با پیگیری پیشگامانی همچون دکتر غلامعلی حدادعادل، دکتر محمد علی نجفی، مرحوم جلیل افسری و برخی اساتید ریاضی دانشگاه‌ها با همکاری گروه ریاضی دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتب درسی، در فروردین ماه 1353 در شهر شیراز آزمونی با شرکت 90 نفر از دانش‌آموزان ریاضی کشور برگزار گردید.
یک سال پس از شرکت کارشناسان گروه ریاضی در کنفرانس بین‌المللی آموزش ریاضی، مقدمات حضور تیم المپیاد ریاضی کشور برای این مسابقات فراهم شد. لذا در تابستان 1366 یک تیم 6 نفره از دانش‌آموزان برگزیده ایران برای نخستین‌بار در مسابقات جهانی ریاضی در کوبا شرکت نمود و ناباورانه با کسب یک مدال برنز بین 42 کشور جهان به مقام بیست و ششم دست یافت. گفتنی است ایران سال گذشته در چهل و هفتمین المپیاد جهانی ریاضی در اسلوونی شرکت نموده و مقام هشتم را با 3 مدال طلا و 3 نقره کسب نمود.
المپیاد جهانی فیزیک(IPHOJ) در سی وهشت سال قبل (1969 میلادی) برای نخستین‌بار مسابقات بین‌المللی المپیاد فیزیک با شرکت تعداد انگشت‌شماری از کشورهای بلوک شرق به ابتکار کشور لهستان، در ورشو پایتخت این کشور برگزار شد.
در سال 1367 (1988 میلادی) اتریش میزبان تیم‌های 30 کشور از سراسر جهان بود. در این دوره ناظرینی برای اولین بار از ایران و اسپانیا و دانمارک حضور یافته بودند تا راه را برای حضور تیم‌های خود در سال بعد باز نمایند.
از این رو در سال 1368 (1989 میلادی) برای نخستین‌بار تیم 5نفره منتخب ایران به کشور لهستان عزیمت نمود و در این مسابقات که جمعاً 31کشور شرکت کرده بودند ایران با کسب 2 مدال برنز و یک دیپلم افتخار به مقام بیستم دست یافت که رتبه بسیار جالب و چشمگیری بود که زمینه‌ساز حضور قوی‌تر ایران در دوره‌های بعد شد.
سال گذشته (1385) ایران با حضور در سی و هفتمین المپیاد بین‌المللی فیزیک در سنگاپور شرکت کرد و با کسب یک مدال طلا و 4 نقره به مقام هشتم جهانی دست یافت و بر اساس نظر کمیته بین‌المللی المپیاد فیزیک تابستان 2007 ، کشور ایران به عنوان میزبان سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک برگزیده شد.
موفقیت تیم ایران را در این مسابقات در خانه خود از خداوند آرزومندیم و امیدواریم با سعی و تلاش همه دست‌اندرکاران، جوانان نخبه جهان از نزدیک با شهر زیبای اصفهان و پیشرفت‌های کشور عزیزمان آشنا شده و با خاطرات به‌یادماندنی کشور ما را ترک نمایند.
المپیاد جهانی شیمی
دومین المپیاد علمی که در جهان، پس از المپیاد جهانی ریاضی، از قدمت بیشتری برخوردار است، المپیاد شیمی است.
همان‌گونه که اشاره شد مبتکر المپیادهای علمی، کشورهای بلوک شرق بودند. 39 سال قبل (1968 میلادی) پراگ پایتخت کشور چکسلواکی میزبان نخستین مسابقه المپیاد شیمی در سطح منطقه بود و به سرعت کشورهای دیگر نیز بدان پیوستند.
تیم دانش‌آموزی ایران در سال 1371 (1993 میلادی) در اولین شرکت خود در بیست و پنجمین المپیاد بین‌المللی شیمی در ایتالیا موفق شد با کسب یک مدال نقره و 3 مدال برنز به رتبه 16 مسابقات دست یابد. البته این مقام و رتبه در نخستین حضور برای تیم ایران در فرهنگ مسابقات جهانی بسیار پرمعنی است.
در سال گذشته (1385) تیم ایرانی شرکت کننده در مسابقات جهانی المپیاد شیمی در کره جنوبی موفق شد با کسب 2 مدال نقره و 2 برنز به مقام دهم دست یابد. این مسابقات همچون رشته فیزیک در 2 بخش علمی و تئوری صورت می‌پذیرد. در سال جاری تیم المپیاد شیمی ایران به سی و نهمین دوره مسابقات المپیاد شیمی به مسکو اعزام خواهد شد.
المپیاد جهانی انفورماتیک
یکی از جوان‌ترین المپیادهای علمی جهانی، این مسابقات است که در سال 1989 میلادی یعنی حدود 18سال قبل نخستین المپیاد کامپیوتر به همت کشور بلغارستان برگزار گردید.
در سال 1991 ایران با این مسابقات آشنا شد و گروهی از کارشناسان و اساتید این رشته در مسابقات آتن پایتخت یونان شرکت کردند. در سال 1992میلادی کشور آلمان میزبان چهارمین دوره مسابقات المپیاد کامپیوتر بود که تیم 4 نفره ایران با حضور 46 کشور در آن شرکت نموده و موفق شد که بین 46 کشور شرکت کننده به مقام چهاردهم برسد و از مجموع 800 امتیاز، 608امتیاز کسب نماید.
سال گذشته تیم ایران به هیجدهمین دوره مسابقات المپیاد انفورماتیک به کشور مکزیک سفر کرد و با کسب یک مدال طلا، 2نقره و یک برنز به مقام هفتم این دور مسابقات دست یافت. در سال جاری تیم مذکور در حال آماده‌سازی خود است که به کشور کرواسی اعزام شود.
المپیاد بین‌المللی زیست‌شناسی(IBO)
نخستین بار کشور چکسلواکی در سال 1990 میزبان اولین المپیاد جهانی بیولوژی در کشور خود بود و کشور ایران از سال 1378 (1999میلادی) برای اول بار تیم 4 نفره اعزامی خود را جهت حضور در این مسابقات به کشور سوئد رهسپار نمود.
در این مسابقات موفقیت تیم ایران چشمگیر بود. ایران با کسب دو مدال نقره و یک مدال برنز و یک دیپلم افتخار به مقام دهم در بین 36 کشور جهان دست یافت.
ایران در سال گذشته با حضور در هفدهمین دوره مسابقات بیولوژی در کشور آرژانتین بین 47 کشور جهان به مقام هشتم دست یافت و 3 مدال نقره و یک مدال برنز را نیز به همراه آورد. در سال جاری تیم منتخب ایرانی به کشور کانادا عزیمت خواهد کرد.
المپیاد جهانی ستاره‌شناسی(IAO)
شهر مسکو میزبان نخستین دوره مسابقات المپیاد نجوم در سال 1996 بود. از آن سال تاکنون 12 سال می‌گذرد و ایران به‌طور رسمی از دو سال قبل وارد این مسابقات شد. در سال 1384 (2005میلادی) تیم ایران به کشور چین اعزام شد و سال گذشته با شرکت در یازدهمین دوره مسابقات در هند به مقام سوم جهانی دست یافت و تیم ایران موفق به کسب یک مدال طلا، 2 نقره و 2 برنز گردید. این المپیاد در ایران بسیار نوپاست.
المپیاد ادبیات فارسی
آخرین المپیاد علمی که به آن می‌پردازیم، المپیاد ادبی است که به اشارت دکتر حداد در داخل کشور برگزار می‌شود. این مسابقه بین دانش‌آموزان رشته علوم انسانی عمدتاً صورت می‌گیرد.سال 1385 نوزدهمین دوره مسابقات المپیاد ادبی در داخل کشور برگزار شد.
سعی می‌شود به عنوان جایزه منتخبین این رشته با کشورهای فارسی زبان و یا با سابقه تمدنی زیاد آشنا شوند. از این رو تاکنون این افراد به کشورهای چین و هند اعزام شده‌اند.
امروزه باشگاه دانش‌پژوهان جوان به عنوان مؤسسه آموزشی، پژوهشی و فرهنگی متولی امور برنامه‌ریزی، آزمون‌ها، آموزش، گزینش، اعزام تیم‌های منتخب المپیادهای 6 گانه در ایران است که قبلاً این مسئولیت با ابعاد کمتری برعهده گروه کارشناسی دفتر برنامه‌ریزی و تالیف وابسته به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در آموزش و پرورش بوده است. جوانان و دانش‌آموزان علاقه‌مند می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت www.ysc.ac.irمراجعه کنند.
