جنگ‌های کثیف؛ روی دیگر قدرت‌طلبی یانکی‌ها

اگر در ژانرهای سینما ؛ جایگاه مستند روایی به دقت بررسی‌شود؛ در می‌یابیم این گونه سینمایی سهم زیادی برای اطلاع‌افزایی مخاطبان سینما دارد.

جنگ‌های کثیف(dirty wars) ساخته‌ی ریچارد رولی محصول 2013 یکی از همین ساخته‌های شاخص سینمای مستند در گونه‌ی روایی است. جرمی اسکاهیل روزنامه نگار 39 ساله آمریکایی که 11 سال سابقه خبرنگاری در مناطق جنگی را داشته براساس یادداشت‌ها و مقالاتش کتابی در سال 2012 نوشت که رولی آن را به فیلم برگرداند و روایتگری فیلم را نیز بر عهده خود اسکاهیل گذاشت.

جنگ‌های کثیف به حضور نظامی ارتش آمریکا نه تنهادر جنگ‌های رسمی و حضور های نظامی مشهور این دهه مانند عراقو افغانستان ؛ بلکه در جنگ‌ها و عملیات به‌کلی محرمانه در 4 گوشه جهان می‌پردازد و پرده از رازهای دلخراشی بر می‌دارد.

جایی که مشخض می‌شود که افراد بی گناه از زنان باردار تا کودکان بی‌گناه مورد حملات و کشتار ارتش آمریکا قرار گرفته‌اند و هیچ کس هم دم برنیاورده است.

البته جنگ‌های کثیف مطابق تمام آثار شاخص در مستند روایی؛ تابع قواعد ژانر بوده است. سکانس افتتاحیه فیلم که دست برقضا طولانی هم هست تکلیف تماشاگر را مشخص می‌کند: قرار نیست این فیلم یک مستند تشکیل شده از مصاحبه‌های خسته کننده و تکراری و همچنین جداول آمار و ارقامی ببینید که مفت هم نمی‌ارزند.این جا واقعیت حضور دارد.

سکانس افتتاحیه از خیابان‌های افغانستان شروع می‌شود و یکراست بیننده را به روستای "گردزی" می‌برد.

جائی که یک گروه خاص از ارتش آمریکا به نام " جی ساک" یک خانواده‌ی افغان شامل یک زن باردار و دو کودک به همراه چندین مرد را شبانه و بدون دلیل خاصی و البته برای زهر چشم گرفتن قصابی و سلاخی کرده است...

اسکاهیل در مقام راوی فیلم و واسطه‌ی بیننده؛ مدام در وسط ماجراها حضور فعال دارد و به شفافیت داستانک‌های غم انگیز را با مدرک و مستندات غیرقابل انکار واکاوی می‌نماید.و این نوع واکاوی روایت تا سکانس پایانی ادامه می‌یابد...

جنگ‌های کثیف احتمالا جزو غیرمتعارفترین مستند‌های روایی هم هست؛ اما به نظرم باید بپذیریم که این فیلم هرگز تولیدی درام‌گونه نیست. این فیلم  یک مستند شش دانگ و محض روایی است که تمام قواعد ژانر را بدقت و امانت پیگیری کرده و با طرح سئوال و رائه شواهد و مدارک به جواب می‌رسد.

در فیلم با ژنرال‌های ارتش آمریکا؛ سیاستمداران؛ اعضای کنگره و سنای آمریکا و همچنین مردم عادی و عمدتا مصیبت زده در افغانستان؛ عراق ؛ سومالی و ... روبرو می‌شویم.

اما اگر جغرافیا در سکانس‌های چندگانه در جنگ‌های کثیف متفاوت است ؛ تفرعن و پستی سیاستمداران آمریکایی در پاسخ به راوی این فیلم هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارد. تمام 21 سیاستمداری که در فیلم سخنی می‌گویند همگی کورکورانه و از موضع ارباب رعیتی بر طبل حقانیت آمریکا و ساسیت هایش می‌کوبند ؛ اگرچه شواهد و مدارک فیلم دست این افراد را رو می‌کند.

ریچارد رولی جنگ‌های کثیف را خوب ساخته یا بهتر یگویم خوب مدیریت کرده و دست آخر فیلمی ارائه داده  که اگرچه جایزه اسکار 2014 را علیرغم شایستگی در نامزدی بدست نیاورد اما مخاطب جهانی کسب نمود.

جرمی اسکاهیل خبرنگار مجله هفتگی ملت نیز با صداقت هم در کتابش مطلب نوشته و هم متن فیلم جنگ‌های کثیف را تهیه کرده است.