توسعه روزافزون جامعه شهری، متأثر از رشد بیرویه جمعیت و مهاجرت، منجر به گسترش سریع، کنترل نشده و بیبرنامه شهرها شده است. بر اثر توسعه مداوم اما پراکنده و بیسازمان شهرها، الگوی سازمان فضایی شهرها دگرگون شده است. به دنبال این دگرگونی، بنیادهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز متحول و متنوع شده است.
بدون شک اقدامات شهرسازانه مؤثر و کارا میتواند در جلوگیری از افزایش نابسامانیها در شهر، ایجاد ساختاری واحد و یکپارچه در کلیت شهر و هدایت رشد آینده آن مؤثر واقع شود.
امروز شهرسازان، تصمیمگیرندگان و مدیران شهر برای تنظم و تهیه برنامهها و طرحهایشان که منجر به ساختن شهرها به عنوان محیطی مطمئن و جذاب برای زندگی ساکنان میشود، در پی کسب اطلاعات بهروزتر و مفیدتری هستند.
شهرسازی و تصمیمگیری نهتنها در مراحل اولیه، بلکه حتی در مرحله اجرای برنامهها، پیگیری و ارزیابی فعالیتهای عمرانی به شدت محتاج اطلاعات به روز است. در واقع در مراحل اولیه فرآیند شهرسازی، یعنی در زمانی که تهیه برنامه و طرح به عنوان اصل و هدف مطرح است، مقوله برنامهریزی با مقوله سازماندهی اطلاعات مترادف است، به ترتیبی که فرآیند مذکور بدون مدیریت اطلاعات امکانپذیر نیست.
بنابراین هر چه آمار و اطلاعات، دقیق، کامل، سریع و در حداقل زمان ممکن در دسترس شهرساز و متولیان امور شهری قرار گیرد، قطعاً برنامهای منسجم و خوب به دست خواهد آمد. کمبود آمار و اطلاعات، عدم انطباق بازدههای زمانی تولید آمار با نیازها، ارائه آمار مختلف و موازی توسط سازمانهای مختلف، پایین بودن سرعت انتشار آمار، فقدان نظام آماری غیردولتی، مشکل ذخیرهسازی اطلاعات پرحجم و پردازش اطلاعات گرافیکی و... از جمله مشکلات شهرسازان و محققان مرتبط با این رشته بوده است.
این در حالی است که استفاده از سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، یکپارچه کردن اطلاعات تهیه شده به وسیله افراد مختلف به منظور اهداف متفاوت را از نظر فنی امکانپذیر میسازد تا اطلاعات خودشان را از طرق تقریباً نامحدودی سازماندهی کنند. این امر راههای جدید تحلیل اطلاعات فضایی اکتشافی را که قبلاً امکانپذیر نبود، تسهیل میکند و نیز یکپارچهسازی اطلاعات جمعآوری شده به وسیله رسانههای مختلف را عملی میسازد.
در مورد مسائل شهری، سیستم اطلاعات جغرافیایی میتواند در زمینه نظارت بر رشد و تحولات محیط شهری، شناسایی روند و جهات رشد، امکانسنجی و مسیریابی شبکههای حمل و نقل، مکانیابی کاربریهای مختلف شهری، طراحی منطقهبندی و تهیه طرحهای جامع، تفصیلی و سیال کارکرد خوبی را ارائه دهد.
بدین ترتیب، نقش سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در مدیریت و تأمین نیازهای اطلاعاتی (تخصیص بهینه منابع، بهرهبرداری گسترده از دادهها، یافتن نقاط بحرانی و مسئلهدار، افزایش سرعت و دسترسی به حجم بالای اطلاعات، شناسایی تحولات زمانی، تنوع خروجیها، مدلسازی و...) میتواند درخور توجه باشد.
بدیهی است هر چه گزارشهای مطالعاتی و راهبردی، سیاستگذاری، اطلاعاتی و طرحهای تحت بررسی و اجرایی محکمتر ارائه شود، زیربنای تصمیمگیری، قویتر و با ثباتتر خواهد بود.