چگونه رانت به جان پتروشیمی افتاد؟

به‌گزارش همشهري، بازتاب سخنان محمدرضا نعمت‌زاده وزير صنعت، معدن و تجارت كه گفته بود پتروشيمي بايد از بورس‌كالا خارج شود هنوز تمام نشده است. اين موضوع منجر به يك جنگ تمام‌عيار ميان دولت و فعالان صنعت پتروشيمي شد. از يك سو در نخستين واكنش؛ اتحاديه سراسري صنايع پايين‌دستي پتروشيمي با نوشتن نامه به حسن روحاني، قاطعانه مخالفت خود را با صحبت‌ها وزيرصنعت اعلام كرد و از سوي ديگر مديرعامل اتحاديه سراسري صنايع پلاستيك كشور صراحتا گفت كه با صحبت‌هاي وزير صنعت مخالف است.

اين اتفاق‌ها در حالي رخ مي‌دهد كه وزير صنعت كه خود از فعالان قديمي صنعت پتروشيمي است چندي پيش با فروش محصولات پتروشيمي با ارز آزاد 3300توماني در بورس كالا موافقت كرده بود اما اكنون خبر مي‌رسد كه برخي واردكننده‌هايي كه خارج از بورس كالا فعاليت مي‌كنند از امتياز خاصي برخوردار شده‌اند و در يك‌ماه گذشته با دريافت ارز مبادله‌اي 2850توماني در شرايطي كه انبار توليدكننده‌هاي پتروشيمي پر از محصول است از كشور‌هاي ديگر محصولات پتروشيمي وارد مي‌كنند. از ديد اقتصاددانان اين اتفاق صراحتا به‌معناي توزيع گسترده رانت است. اين رويداد‌ها باعث شده 2 اتحاديه مهم فعال در صنعت پتروشيمي لب به اعتراض بگشايند.

انجمن صنايع پايين‌دستي پتروشيمي در نامه‌اي كه به رئيس‌جمهور نوشت، ارزش كل رانتي كه در قالب سيستم حواله‌اي در صنعت پتروشيمي در گذشته توزيع مي‌شده است را 700ميليارد تومان برآورد كرد و اعلام كرد درصورت خروج محصولات پتروشيمي از بورس كالا توزيع اين رانت بيشتر و عميق‌تر خواهد شد اين انجمن خروج مبادلات پتروشيمي از بورس كالا را خطرناك توصيف كرده است.

اتحاديه صنايع پايين دستي صنايع پتروشيمي در اين نامه كه رونوشت آن به كميته اصل44 دفتر مقام معظم رهبري، مجمع تشخيص مصلحت نظام؛مجلس شوراي اسلامي و كارگروه تنظيم بازار هم رفته است از رئيس‌جمهور خواسته است نسبت به عدم تشويش‌آفريني در بازار صنايع پتروشيمي به همكاران خود تذكر دهد. اشاره اين انجمن به سخنان اخير محمدرضا نعمت‌زاده است.

• ماجرا از چه قرار است؟

رمزگشايي از سناريوي كساني كه خواستار خروج محصولات پتروشيمي از بورس كالا هستند حاوي نكات جالبي است. نكته اصلي اينجاست كه محصولات پتروشيمي كه در بورس كالا به مصرف‌كننده‌هاي داخلي فروخته مي‌شود با محاسبه نرخ ارز 3300تومان (ديروز 3317تومان) محاسبه مي‌شود ولي واردكننده‌هايي كه خارج از بورس كالا هستند مي‌توانند با دريافت ارزمبادله‌اي (2850تومان) محصولات پتروشيمي را وارد و در بازار‌هاي داخلي عرضه كنند اين كار موجب مي‌شود كه واردكننده‌هايي كه محصولات خارجي ارزان‌تري به وسيله امتياز‌هاي دولتي به‌دست آورد‌ه‌اند سود سرشاري نصيب‌شان شود.

اين مقدار سود تفاوت نرخ ارز مبادله‌اي با نرخ ارز آزاد يعني 450تومان است.از آنجا كه محصولات پتروشيمي در حجم بسيار بالا مورد مبادله قرار مي‌گيرد ارقام مربوط به تفاوت ارز مبادله‌اي و ارز آزاد در هر مبادله بيش از ده‌ها ميليارد تومان است كه سالانه رقم‌هاي بسيار سنگيني را شامل مي‌شود.

به اين ترتيب كساني كه از سخنان وزير صنعت درباره ماجراي خروج محصولات پتروشيمي از بورس كالا حمايت مي‌كنند كساني هستند كه از مبادله محصولات پتروشيمي خارج از بورس كالا سود مي‌كنند و به غيراز تفاوت نرخ ارز مبادله‌اي با ارز آزاد پورسانت‌هاي كلاني را نيز به جيب خواهند زد.چندي پيش محمدرضا پورابراهيمي عضو ناظر مجلس شوراي اسلامي در شوراي بورس صراحتا از نقش برخي در داخل وزارت صنعت كه خواستار خروج محصولات پتروشيمي از بورس كالا هستند پرده برداشته بود و در اين زمينه هشدار داد.
اكنون پرسش اين است كه توزيع رانت در حوزه صنعت پتروشيمي تا چه زماني ادامه خواهد داشت.

• پتروشيمي‌ها چندين هزار تن مواداوليه دپو شده دارند

مديرعامل اتحاديه سراسري صنايع پلاستيك كشور گفت: برخي شركت‌هاي پتروشيمي هم‌اكنون چندين هزار تن مواداوليه دپو شده دارند كه هيچ مشتري هم ندارد. مسعود ميرزايي به ايلنا گفت: بازار خروجي ندارد و كشش لازم براي فروش نيست و از يك‌ماه پيش هم برخي از مواد پترشيمي‌ها مانند X3 هيچ تفاوت قيمتي نداشته است. وي افزود: در حال حاضر كليه صنايع پايين‌دستي و بالادستي با مشكل مواجهند و از سوي ديگر واردات از كشورهاي كره‌جنوبي و چين باعث شده تا زيان اين بخش بيشتر از پيش شود.

ميرزايي تأكيدكرد: برخي شركت‌هاي پتروشيمي هم‌اكنون چندين هزار تن مواداوليه دپو شده دارند كه هيچ مشتري هم ندارد. وي با بيان اينكه وزير صنعت باعرضه محصولات پتروشيمي در بورس كالا مخالف است، گفت: شايد يكي از دلايل ايشان فروش محصولات پتروشيمي بدون حضور دلالان باشد اما اين موضوع مشكلات خود را نيز به همراه داشته است.

ميرزايي تصريح كرد: بنده مخالف نظر وزير صنعت هستم زيرا مكانيسم ديگري براي قيمت‌گذاري مواد پتروشيمي به جز بورس كالا وجود ندارد. وي گفت: با ارائه ارز مبادله‌اي به تجار طي يك‌ماه گذشته برخي از محصولات پتروشيمي از كره‌جنوبي وارد كشور شده و دلال بازي در اين بخش هم رونق گرفته است و اين موضوع هم به‌دليل عدم‌كارشناسي دقيق در اين حوزه بوده است.