از اين سال به بعد، سياست خارجي اين كشور هميشه در تلاطم بوده و انسجام مشخصي نداشته است. اين عدم‌انسجام از طرفي ناشي از تحولات منطقه‌اي و از طرف ديگر به‌دليل تغييرات داخلي اين كشور بوده است. در سايه بيماري و ناتواني ملك عبدالله براي اداره امور كشور، جناح بندي‌هايي در حاكميت عربستان شكل گرفت كه مواضع مختلفي را در سياست خارجي دنبال مي‌كردند.
در نهايت، گروهي در اين كشور به قدرت رسيد كه معتقد بود آمريكا ديگر آن پشتيباني لازم از عربستان را ندارد و عربستان خود بايد منافع و امنيت ملي‌اش را تأمين كند. نگراني سعودي‌ها از اين موضوع، پس از سقوط مبارك در مصر و نزديكي آمريكا به اخوان المسلمين آغاز شد. سياست خارجي اوباما طي سال‌هاي اخير 2ضلع جديد داشته است: يكي توجه به منطقه آسياي شرقي كه به آن Asia Pivot گفته مي‌شود و ديگر رهبري از پشت صحنه يا Leading from behind. ضلع دوم سياست خارجي آمريكا عربستان را بسيار نگران كرد، چرا كه براساس آن آمريكايي‌ها ديگر تصميم نداشتند به‌صورت مستقيم در رخدادهاي خاورميانه وارد شوند و اين به معني عدم‌ورود آنها به بحران‌هاي احتمالي آينده در منطقه به نفع عربستان بود.
شرايط زماني براي سعودي‌ها نگران كننده‌تر شد كه ضلع سومي به سياست خارجي اوباما اضافه شد و آن مذاكره با ايران بود. چنين وضعيتي با بي‌تجربگي حاكمان جديد عربستان گره خورد كه قصد داشتند خود منافع‌شان را در منطقه دنبال كنند؛ مسئله‌اي كه در نهايت به يك سياست خارجي تهاجمي منجر شد.
در پي اتفاقات روزهاي اخير، كشورهاي سودان، بحرين و امارات با عربستان همراه شده‌اند و روابط خود با ايران را يا قطع كرده يا كاهش داده‌اند. هركدام از اين كشورها، ديناميك خاص خود را دارند. سودان كشوري فقير و منزوي است و رئيس‌جمهور آن تحت تعقيب دادگاه‌هاي بين‌المللي است. اين كشور نيازمند يافتن دوستان بين‌المللي است و زماني كه عربستان با ثروتي كه دارد سعي مي‌كند اين كشور را به سمت خود بكشاند موفق مي‌شود.
بحرين كه خود در سال‌هاي اخير درگير قيام‌هاي ملي بوده، در تلاش براي توجيه مشروعيتش تلاش كرده شرايط را به سمت شكاف‌هاي فرقه‌اي سوق داده و بحران را متوجه ايران كند؛ بنابراين، اين كشور هم در كنار سعودي‌ها قرار مي‌گيرد. امارات هم به‌رغم اختلافات عميقي كه با عربستان دارد، سياست خارجي خود را به‌دليل تنش با ايران برسر جزاير ايراني خليج‌فارس، با عربستان هماهنگ كرده است. ديگر كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس احتمالا در قبال اتفاقات اخير و در برابر ايران موضع مستقلي را دنبال خواهند كرد.
- استاد علوم سياسي دانشگاه جورج‌تاون
نظر شما