بیماری‌های زنان در برگیرنده اختلالاتی است که تمامی‌خانم‌ها در طول زندگی خود ممکن است با آن مواجه شوند، از این‌رو جمعیت درگیر، شمار زیادی از افراد را شامل می‌شود و آشنایی با شیوه‌های جدید درمانی در رابطه با این بیماری‌ها برای آنها ضروری به‌نظر می‌رسد.
با دکتر ابوالفضل مهدیزاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران و رئیس بخش زنان بیمارستان رسول اکرم، در باره شیوه‌های جدید جراحی زنان به گفت‌وگونشسته‌ایم. دکتر مهدیزاده، دبیر علمی‌هفتمین کنگره بین‌المللی بیماری‌های زنان و زایمان است که از 18تا 22 آبان ماه در سالن همایش‌های رازی برگزار می‌شود و مباحث مهمی‌نظیر نازایی، جراحی‌های آندوسکوپی، تنش‌های عاطفی زنان، نانوتکنولوژی، سلول‌های بنیادی، هورمون‌های زنانه، مامایی مدرن، سلامت مادران و سرطان‌های زنان در آن مطرح خواهد شد.
با این‌حال، تکیه اصلی دبیر علمی‌هفتمین کنگره بین‌المللی بیماری های زنان بر لاپاراسکوپی، به‌عنوان روشی نوین در جراحی‌های زنان است.
- آقای دکتر، آندوسکوپی با لاپاروسکوپی فرق دارد؟
چیزی به نام جراحی آندوسکوپی، رشته جوانی است و از سال 1972 در دنیا شروع شده است، در ابتدا شکل تشخیصی داشته ولی بعد ازمدتی، برای درمان هم ازآن استفاده کرده‌اند.
در زمینه فعالیت ما هم که زنان وزایمان است، شاخه‌ای از جراحی به نام آندوسکوپی وجود دارد، که شامل2قسمت، جراحی با لاپاراسکوپ و دیگری جراحی با هیستروسکوپ است. در لاپاراسکوپی، جراحی‌ها با عنوان جراحی شکم بسته نام می‌گیرند و روش قبلی یعنی باز کردن شکم، درکار نیست.
هیستروسکوپی هم به معنای جراحی داخل رحم است که عدم دسترسی مابه داخل رحم را برطرف کرده و ما می‌توانیم به کمک هیستروسکوپ، عمل‌هایی مثل چسبندگی رحم بعد از جراحی‌ها، وجود فیبروم و پلیپ را درمان کنیم.
- مزایای این روش‌ها نسبت به روش‌های قبلی چیست؟
در لاپاراسکوپی با استفاده از 3 سوراخ 10-5 میلی متری، جراحی انجام می‌شود و جالب است بدانید که تمام جراحی‌های زنان نظیر برداشتن رحم، کیست تخمدان و بستن لوله، از این طریق قابل انجام است.
فایده‌ای هم که دارد این است که بیماری که صبح جراحی شده تا عصر، مرخص می‌شود و چون شکمش در این جراحی باز نشده است، می‌تواند از فردای عمل، سر کار برود. علاوه براین موارد، میزان نیاز به داروی آنتی بیوتیک هم در این بیماران کمتر است و عوارض کمتری هم دارد. به خاطر همین مزایا هم امروزه در تمام دنیا از لاپاراسکوپی برای جراحی استفاده می‌شود.
- در رابطه با هیستروسکوپی چطور؟
هیستروسکوپی بدون بیهوش کردن بیمار و بدون بریدن جایی انجام می‌گیرد و به‌خصوص در مورد دختران باکره‌ای که فیبروم در رحمشان دارند، بدون دست خوردن به پرده بکارت، انجام می‌شود.
علاوه براین حسن‌ها، در هر 2 روش به‌دلیل دیجیتالی بودن جراحی و سرو کار داشتن با مونیتور و تصویر، جراح می‌تواند حین عمل از جایی با جای دیگر ارتباط برقرار کند و تصویر را برای مشورت از طریق اینترنت حتی برای دیگر جراحان با هر مسافتی بفرستد. یا حتی بعد از انجام جراحی، از تصاویر موجود برای آموزش استفاده کند و آنها را سرکلاس ببرد.
- آیا این جراحی‌ها در ایران هم متداول شده است؟
این نوع از جراحی در ایران از سال 1990 به شکل کامل انجام می‌شود و روزبه روزهم به تعداد مراکزی که این کار را می‌کنند اضافه می‌شود.
- و پذیرش بیماران در رابطه با این نوع جراحی‌ها در ایران، چگونه است؟
ببینید! مثل سفر با هواپیما یا اتوبوس می‌ماند. این مسئله از نظرزیبایی در خانم‌ها بسیار اهمیت دارد چون شکم باز نشده وتنها 3 تا سوراخ در سطح بدن به وجود می‌آید که معمولا یکی از آنها هم ناف است و بنابراین بیمار خیلی راحت‌تر است. خونریزی، عفونت و استفاده از آنتی بیوتیک‌ها هم در این روش به مراتب کمتر است.
- چه جراحی‌هایی با این شیوه انجام می‌شود؟
تقریبا هر نوع عملی که با جراحی باز می‌شد انجام داد را می‌توان با لاپاراسکوپی انجام داد. مثلا جراحی‌هایی مثل کیست تخمدان یا برداشتن رحم بسیارروتین و متداول انجام می‌شود و جراحی‌های جدیدتری مثل سرطان‌های گردن رحم، تخمدان‌و... هم می‌رود که جای خودش را دراعمال جراحی به روش لاپاراسکوپی باز کند.
لاپاراسکوپی در درمان نازایی هم بسیار کارآمد است و مواردی نظیر انسداد وچسبندگی دیواره رحم، IVF یا کاشت تخمک بارور شده از طریق لاپاراسکوپی انجام می‌شود و در واقع نوعی جراحی مینیاتوری برای هر نوع بیماری است که نیاز به عمل دارد.
- درمورد روش جراحی بیشتر توضیح می‌دهید؟
در این نوع جراحی، دستگاهی به نام آندوسکوپ وجود دارد که نوکش دوربین بسیار حساسی است و آن را درون شکم می‌فرستند. پس از آن، گاز CO2 را وارد شکم بیمار می‌کنند تا باز شود و از 2 سوراخ دیگر، ابزارهای جراحی وارد می‌شود. مثلا اگر قرارباشد رحم خارج شود، برای خارج کردنش از دستگاه دیگری که مثل چرخ گوشت عمل می‌کند استفاده کرده یا از طریق واژن اگر بیمار دخترنباشد، رحم خارج می‌شود.
- از لیزر هم استفاده می‌شود؟
چرا که نه! در واقع لیزر هم یکی از همان ابزارجراحی است و شبیه به یک چاقو عمل می‌کند و در برخی از بیماری‌ها مثل آندومتریوز اگر بنا باشد تا برشی انجام شود، از لیزر استفاده می‌شود که این برش را کم عمق‌تر و با عارضه کمتر ایجاد می‌کند.
- از جدیدترین اتفاقات در دنیای لاپاراسکوپی که در کنگره مطرح می‌شود هم می‌گویید؟
جدیدترین اقدامی‌که در حال حاضرروی آن کار می‌کنند، این است که همین 3تا سوراخ را هم ایجاد نکنند و از سوراخ‌های طبیعی موجود، نظیر سوراخ دهان، بینی، مقعد، واژن وناف استفاده کنند.
البته ما این شیوه را در ایران، تنها روی حیوان انجام داده‌ایم و هنوز برای انسان‌ها از آن استفاده نکرده‌ایم، اما امیدواریم تا در آینده‌ای نزدیک با استفاده از این روش، همین برش‌های کوچک هم در بدن بیمار ایجاد نشود.
