آنها معتقدند كه از بين رفتن محيط‌زيست نخستين آسيبي كه دارد براي خود انسان است؛ چون منابع محدود است و زندگي به خطر مي‌افتد. ازاين‌رو سعيد نوري‌نشاط، فعال محيط‌زيست بيش از 3سال است كه با يك تيم به توانمندسازي مردم محلي در روستاها كمك كند تا هم راهي براي حفظ محيط‌زيست توسط خود آنها پيدا كند و هم به معيشت آنها كمك كند. او اين شيوه را تسهيل‌گري مي‌نامد.
- انسان؛ حامي محيط‌زيست
تخريب روزافزون جنگل‌ها و مراتع، بهره‌برداري بي‌رويه از معادن و منابع طبيعي، خشكسالي و تغييرات اقليمي، زاييده سبك زندگي انسان امروزي است كه همه‌روزه كره مسكوني «زمين» را دچار فرسايش و تخريب مي‌كند. براي حفظ اين محيط‌زيست شايد راهكارهاي مختلفي باشد اما سعيد نوري نشاط فعال محيط‌زيست معتقد است كه توانمند كردن افراد به‌ويژه در روستاها بهترين راه‌حل براي در امان ماندن جنگل‌ها و منابع طبيعي از تخريب است.
او مي‌گويد: حوزه اول كاري من محيط‌زيست بود اما بعد از مدت‌ها كار متوجه شدم كه اگر مردم به محيط‌زيست آسيب مي‌زنند به‌خاطر فشار اقتصادي است يعني وقتي معيشت بهتري دارند يا از تنوعي از معيشت‌ها برخوردارند محيط‌زيست در امان است؛ به‌عبارتي ميان فقرزدايي و حفظ محيط‌زيست يك رابطه مستقيم وجود دارد. براي همين تلاش كرديم در مناطقي كه محيط‌زيست آسيب مي‌بيند روي توانمندي مردم آنجا كار كنيم و به مردم محلي كمك كنيم تا ريشه‌هاي خود را درك كنند، داشته‌هاي خود را به رسميت بشناسند و به هم كمك كنند تا از چرخه فقر بيرون بيايند. او تأكيد مي‌كند كه مهم‌‌ترين مسئله در اين راه، درگير كردن اجتماعات محلي و ترويج كارهاي گروهي در ميان روستائيان است كه هرچند بسيار سخت است و ظرافت‌هاي خاص خود را دارد، اما ظرفيت‌هايي در فرهنگ بومي ايران و فرهنگ اسلامي در روستاها براي اين كار وجود دارد. اين جلسات آموزشي گروهي معمولا در مسجد يا حسينيه روستا برگزار مي‌شود تا مردم نسبت به وضعيت اجتماع محلي خود حساس شده و براي اجراي يك مجموعه فعاليت در سطح منزل يا روستاي خود آماده شوند و مشاركت را تجربه كنند.
- تسهيل‌گري در روستاها
سعيد نوري نشاط يا آنطور كه روستائيان صدايش مي‌كنند، «عموسعيد»، در مورد نحوه كارآفريني خود مي‌گويد: براي روستائيان كسب‌وكارها بايد جنبه‌هاي مختلف زندگي‌شان را دربربگيرد؛ به‌عبارت‌ديگر، نمي‌توان در يك روستا فقط در زمينه اقتصادي فعاليت كرد و توقع داشت كه اين بهبود وضعيت به‌صورت پايدار باقي بماند بلكه بايد به مردم روستا در رفع ساير معضلات اجتماعي كه مسبب وضعيت نابسامان اقتصادي است، كمك كرد.
او ادامه مي‌دهد: مثلا ما بررسي كرديم كه يك روستا قبلا توليد فلفل خود را به دلال‌ها مي‌فروختند و برايشان درآمدزا نبود اما اكنون با كمك خود گروه‌هاي محلي، محصول فلفل، فرآوري شده و به فروشگاه‌ها فروخته مي‌شود تا درآمدشان هم بالا برود. آنان تاكنون 2جشنواره فلفل برگزار كرده‌اند. اكنون در 18روستا در 3 استان كرمانشاه، سمنان و گيلان به همت انجمن بوم‌پژوهان و با همكاري انجمن‌هاي محلي به روستائيان كمك شده تا با طرح‌هايي معيشت مردم بهبود پيدا كند. اين طرح‌ها با كمك انجمن طنين طبيعت تيرگان در شاهرود و در انزلي و رشت توسط انجمن حافظان طبيعت پايدار و در كرمانشاه توسط انجمن پراو انجام‌شده است.
نوري نشاط در مورد شيوه كارش مي‌گويد: ما سعي مي‌كنيم با ذهن خالي ميان مردم روستا برويم و با آنها صحبت كنيم تا از درون اين گفت‌وگوها به نفع خود مردم و معيشت آنها كاركنيم. يكي از دغدغه‌هاي اساسي اين تيم، حفظ همبستگي ميان اعضاي روستا براي پيشبرد اهداف تعيين‌شده توسط خود روستائيان است. از اين‌رو يكي از روش‌هاي پيشنهادي، تأسيس صندوق‌هاي اعتباري خرد يا صندوق‌هاي توسعه محلي در روستاهاست. حالا در بيشتر روستاها صندوقي وجود دارد كه با پول خود روستائيان مي‌گردد و به اقتصاد آنها كمك مي‌كند.
- تجربه‌هاي تسهيل‌گري
همكاران نوري نشاط درگروه بوم‌پژوهان در اين 3 سال تجربه‌هاي فراواني پيدا كرده‌اند كه حالا كار را براي آنها آسان كرده است. به‌طور نمونه نوري نشاط مي‌گويد: كار در جوامع روستايي كاري زمان‌بر است و نمي‌توان انتظار داشت كه به‌سرعت دستاوردهايي كه در طرح اوليه پيش‌بيني شده است، در همان زمان مورد نظر به دست آيد. از اين‌رو تجربه كار توانمندسازي در پروژه‌ها به ما نشان داد كه اين فعاليت بسيار آهسته پيش مي‌رود. بايد صبور بود و همراه مردم به‌تدريج گام‌هاي توان‌افزايي را پيمود. همچنين آنها متوجه شدند كه زنان تمايل بيشتري به مشاركت در فعاليت‌هاي اجتماعي دارند. اين امر شايد به‌خاطر اين باشد كه زنان اصولا وقت بيشتري دارند يا به مشاركت اهميت مي‌دهند و از فعاليت‌هاي گروهي لذت بيشتري مي‌برند. نوري نشاط مي‌گويد: در ابتداي پروژه تلاش شد كه گروه‌هايي با مشاركت مردان روستاها شكل بگيرد اما در عمل فقط در يك روستا گروهي از مردان شكل گرفت كه در انتهاي پروژه، فعاليت‌هاي همان گروه نيز به سمت توليد صنايع‌دستي به‌وسيله زنان روستا متمايل شد. در 2روستاي ديگر، اعضاي شركت تعاوني‌هاي ثبت‌شده، متشكل از زنان و دختران جوان روستا بود.
نظر شما