مقام‌هاي منطقه كردستان عراق با وجود همه مخالفت‌ها و هشدارهاي كشورهاي منطقه ازجمله ايران و تركيه و همچنين شوراي امنيت و جامعه جهاني از ساعت ۸ صبح روز گذشته درهاي حوزه‌هاي رأي‌گيري را باز كردند تا فرايند رأي‌گيري تا ساعت 7 بعدازظهر (با يك ساعت تمديد) ادامه داشته باشد. مقام‌هاي كردستان عراق ميزان مشاركت در اين همه‌پرسي را 76درصد اعلام كرده‌اند.
خبرنگاران حاضر در اربيل مي‌گويند كه فضا بسيار پرتنش است و كردها هم خوشحالند و هم نگران؛ خوشحال از برگزاري همه‌پرسي و نگران از آينده.
علاوه بر مناطق كردستان عراق شامل استان‌هاي دهوك، اربيل و سليمانيه مقام‌هاي اين منطقه حوزه‌هاي رأي‌گيري را در مناطق مورد مناقشه با دولت عراق ازجمله كركوك در نظر گرفته بودند. در استان نفت‌خيز كركوك كه مي‌تواند روزهاي ناآرامي را در پيش داشته باشد ۴۸۶۹ مركز اخذ رأي در نظر گرفته شده بود.
رفتاركردن با مناطق مورد مناقشه مانند بخشي از منطقه كردستان، باعث خشم بيشتر مقام‌هاي دولت مركزي عراق شده و روز گذشته پارلمان عراق به‌صورت رسمي خواستار اعزام نيروهاي ارتش به اين مناطق شد. مقام‌هاي كرد هم نيروهاي پيشمرگه را با تسليحات سبك و سنگين به كركوك اعزام كردند و اين منطقه نفت‌خيز از صبح روز پس از همه‌پرسي مي‌تواند هر لحظه شاهد درگيري‌هاي خونين باشد. روز گذشته پس از پايان همه‌پرسي، نيروهاي امنيتي عراق در كركوك مستقر شده و مقررات منع آمدوشد را اعلام كردند. گفته مي‌شود روز گذشته همچنين بخشي از نيروهاي بسيج مردمي عراق، (حشد شعبي) براي پشتيباني از نيروهاي ارتش درصورت هر نوع درگيري راهي شمال شرق صلاح‌الدين شده‌اند.
- مشكلات براي رأي نمادين
منطقه كردستان عراق از امروز مشكلات و بحران‌ها را لمس خواهد كرد. براساس گزارش‌هاي منتشرشده عراق، ايران و تركيه براساس توافقي تمامي مرزهاي خود را به روي اين منطقه خواهند بست. ايران از ۲۴ ساعت قبل مرزهاي هوايي خود را روي منطقه كردستان عراق بسته اما گزارش مسافران حاضر در تركيه نشان مي‌دهد كه هواپيماهاي خطوط هوايي تركيه روز گذشته هم مشغول فعاليت به مقصد اربيل بوده‌اند. دولت تركيه درنظر دارد تدابيري را در چارچوب يك نقشه‌راه 3مرحله‌اي در واكنش به همه‌پرسي اقليم كردستان اعمال كند.
نخستين مرحله در حوزه اقتصادي و همچنين افزايش فشارهاي ديپلماتيك عليه دولت مسعود بارزاني خواهد بود كه صبح روز گذشته در ساعات ابتدايي رأي خود را به صندوق انداخت. همچنين گزارش‌ها نشان مي‌دهد كه در مرحله بعد دولت تركيه گذرگاه خابور را مي‌بندد و جلوي صادرات نفت و گاز اين اقليم را خواهد گرفت.
- روز واقعيت
براساس نظرسنجي‌هاي صورت گرفته به‌احتمال بسيار با احساسات برانگيخته شده ميان كردهاي عراق اكثريت آرا در اين همه‌پرسي به نفع جدايي خواهد بود؛ هر چند كه جدايي مخالفان بسياري دارد. در سليمانيه به‌عنوان دومين شهر منطقه كردستان اين مخالفت بيشتر در روز همه‌پرسي و پاي صندوق‌هاي رأي مشخص بود. الجزيره گزارش داده مخالفان جدايي را مناسب براي آينده اين منطقه نمي‌بينند و عقيده دارند با تحريم پارلمان از سوي احزابي مثل گوران روند برگزاري همه‌پرسي با اصول دمكراسي منطبق نبوده است.
تنها ۶۰ نفر از نمايندگان پارلمان در نخستين جلسه اين مجلس طي ۲ سال اخير برگزاري همه‌پرسي را تصويب كردند. اين گروه در شبكه‌هاي اجتماعي با شعار «نه براي اكنون» خواستار تعويق همه‌پرسي شده بودند. قرار است امروز به‌صورت رسمي نتيجه اين همه‌پرسي اعلام شود. مشكل بزرگ زماني شروع مي‌شود كه تركيه خط لوله انتقال نفت خود را كه نفت كردها را پمپاژ مي‌كند و منبع درآمد اصلي‌شان است، ببندد.
كشورهاي اروپايي نيز بارزاني را كه با پيشنهادهايشان مخالفت كرد به توقف كمك‌هايشان به اين اقليم تهديد كرده‌اند. اين رأي اما به‌معناي جدايي سريع كردستان از عراق نيست و شريان‌هاي حياتي اين منطقه همچنان به دولت عراق وابسته خواهد بود. مسعود بارزاني، رئيس منطقه خودمختار كردستان عراق اعلام كرده كه با استفاده از نتيجه اين همه‌پرسي و به‌عنوان پشتوانه‌اي قصد دارد تا مذاكرات جديدي را شروع كند تا شايد تا ۲ سال پس از همه‌پرسي جدايي اين منطقه از عراق ميسر شود.
مقام‌هاي دولت عراق و آمريكا اما اعلام كرده‌اند كه بعيد است پس از برگزاري همه‌پرسي بتوان دور جديدي از مذاكرات را شروع كرد و اوضاع بسيار پيچيده خواهد شد. با عبور از روز همه‌پرسي اكنون براي منطقه كردستان عراق زمان روبه‌رو شدن با واقعيتي رسيده كه شايد براي كردها و منطقه بسيار تلخ باشد.
- بي‌تفاوتي بازار نفت
در ميان جنجال‌هاي همه‌پرسي عراق اما بازار نفت در اين رابطه تقريبا بي‌تفاوت بوده است. دليل اول اين مسئله را كارشناسان بازار نمادين شمردن اين همه‌پرسي مي‌دانند. به عقيده آنها پس از همه‌پرسي سال‌ها طول مي‌كشد تا مذاكره با دولت عراق و همچنين جامعه‌جهاني براي جدايي و استقلال احتمالي منطقه كردستان صورت بگيرد. علاوه بر اين تحليلگران به‌وجود آمدن جنگي تمام‌عيار ميان ارتش و كردهاي عراق را فعلا به‌خاطر مسئله داعش محتمل نمي‌دانند.
اين عقيده در بازار وجود دارد كه روسيه در خفا موافق همه‌پرسي بوده و قصد دارد جاي تركيه را در منطقه كردستان پر كند. شركت بزرگ روس‌نفت در تلاش است براي خودش در بخش انرژي اقليم كردستان پايگاه ويژه‌اي داشته باشد. منطقه كردستان عراق ظرفيت صادرات روزانه ۶۰۰ هزار بشكه نفت را از طريق جذب سرمايه‌گذاران بين‌المللي ايجاد كرده و نفت خود را تاكنون با استفاده از خط لوله عراق-تركيه به سكوهاي بارگيري در سواحل مديترانه مي‌رساند.
- مواضع در روز همه‌پرسي
رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه با تأكيد بر غيرقانوني بودن اين همه‌پرسي، تهديد كرد كه كشورش اجازه انتقال نفت كردستان عراق از خاك تركيه را نمي‌دهد. او همچنين با اعلام تشديد تحريم‌ها عليه اقليم كردستان در آينده اعلام كرد كه كشورش مرزهاي خود را با اين منطقه به‌طور كامل مي‌بندد.اردوغان گفت: بعد از اين (همه‌پرسي) ببينيم كه آنها (كردها) به كي نفت مي‌فروشند. شير لوله‌هاي (نفت) دست ماست.
بنعلي ييلدريم، نخست‌وزير تركيه گفت: اين همه‌پرسي براساس يك لجبازي است. ما نتايج اين همه‌پرسي را به رسميت نمي‌شناسيم؛ زيرا چنين اتفاقي هيچ‌گونه فايده‌اي براي صلح و ثبات نخواهد داشت.
حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق به نيروهاي امنيتي اين كشور دستور داد كه از شهروندان در اقليم كردستان حفاظت كنند. پيش از اين نخست‌وزير عراق اعلام كرده بود ارتش اين كشور براي مداخله نظامي آماده است.
نيچروان بارزاني، نخست‌وزير اقليم كردستان عراق با بيان اينكه تهديدهاي حيدر العبادي يادآور اقدامات صدام عليه كردهاست، گفت: هدف ما از رفراندوم دست يافتن به استقلال از راه مسالمت‌آميز و دمكراتيك آن است.
نوري المالكي، معاون رئيس‌جمهور عراق همه‌پرسي كردستان را اعلام جنگ عليه اتحاد ملت عراق خواند و از دولت بغداد خواست نسبت به تحريم كامل كساني كه وي آنها را «داعيان همه‌پرسي» ناميد، اقدام كند.
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي گفته كه كردها در منطقه ميان عراق و تركيه، سوريه و ايران قرار دارند و استقلال كردهاي عراق ذخيره‌اي استراتژيك براي اسرائيل به‌حساب مي‌آيد.
بوريس جانسون، وزير امور خارجه انگليس خواستار خونسردي مقام‌هاي عراق و اقليم كردستان و پيگيري راهكار مذاكره شد. او گفت: من از همه طرف‌ها مي‌خواهم كه خونسرد باشند و با هم براي شكست داعش همكاري كنند. آينده عراق وابسته به مذاكره است وانگليس آماده كمك در اين رابطه خواهد بود.
ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه خواستار ادامه مذاكرات براي حل مشكلات شده است. روسيه يكي از كشورهايي است كه به صورت صريح مخالفت خود را با همه‌پرسي اعلام نكرده است.
نظر شما