وب سایت رسمی: WIPO
در سال 1873 نمایشگاهی تحت عنوان نمایشگاه بین‌المللی مبتکرین در وین برگزار شد.
اغلب مدعوین این نمایشگاه را به دلیل "سرقت افکار" و عدم احترام به اموال معنوی تحریم نمودند. در پی تلاش‌های صاحب‌نظران ده سال بعد کنوانسیون پاریس در سال 1883 برای حمایت از دارائی فکری برپا شد و کشورهای عضو برای انجام وظایف، اداره بین‌المللی ایجاد کردند.
در سال 1886 کنفرانس برن با هدف حمایت از آثار ادبی و هنری پا به عرصه ظهور گذاشت و اداره‌ای نیز برای انجام امور اداری آن ایجاد گردید. در سال 1967 کنوانسیونی به نام تأسیس سازمان جهانی دارائی فکری در استکهلم با هدف ایجاد هماهنگی بین این دو اداره و توسعه ابزار لازم برای انطباق و روزآمد نمودن آنها تشکیل گردید و در سال 1970 با نام WIPO آغاز بکار نمود. در سال 1974 این سازمان به عنوان یکی از شانزده آژانس وابسته به سازمان ملل معرفی گردید تا بتواند فعالیتهای دارائی فکری را ارتقاء بخشد و انتقال تکنولوژی را به کشورهای در حال پیشرفت تسهیل نماید و بدینوسیله توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را ایجاد نماید.
طبق ماده 27 منشور حقوق بشر سازمان ملل (حق دارائی فکری) افراد از حمایت منافع مادی و معنوی حاصل از تولیدات علمی، ادبی و هنری بهره‌مند می‌گردند. در دارائی فکری نیز مانند دیگر حقوق مالکیت، خالق یا مالک پروانه ثبت اختراع، نشان تجاری و حق چاپ و تکثیر از منافع اثر یا سرمایه خود بهره‌مند می‌گردد.
اهداف WIPO
اهداف سازمان WIPO براساس ماده 3 کنوانسیون استکهلم اهداف این سازمان عبارتند از:
1- ارتقاء حمایت از دارائی فکری در جهان از طریق همکاریهای متقابل دولتها و WIPO با سازمانهای مشابه بین‌المللی،
2- ایجاد هماهنگی و حصول اطمینان از همکاریهای اجرایی اتحادیه‌های پاریس و برن.
در مورد هدف اول:
کشورهای عضو را برای انعقاد معاهدات جدید بین‌المللی تشویق می‌نماید،
قوانین ملی مربوط به دارائی فکری را تصحیح می‌نماید،
به کشورهای در حال توسعه کمک‌های فنی می‌نماید،
اطلاعات مربوطه را جمع‌آوری و اشاعه می‌نماید،
خدماتی جهت تسهیل دریافت حمایت از اختراعات، نشان تجاری و طراحی‌های صنعتی برای کشورهای نیازمند ارائه می‌کند،
بین کشورهای عضو هماهنگی و همکاری ایجاد می‌نماید.
در مورد هدف دوم:
سازمان WIPO مرکزیت اجراء و هدایت اتحادیه‌های دارائی فکری را در دبیرخانه بین‌المللی خود در ژنو انجام می‌دهد و از طریق ارگان‌های مختلف بر این امر نظارت می‌نماید و نیز محوریت مسائل اقتصادی برای کشورهای عضو را نیز برعهده دارد.
وظایف سازمان WIPO
طبق ماده چهار کنوانسیون استکهلم وظایف این سازمان این گونه تعریف شده است:
طراحی و توسعه ابزاری لازم برای افزایش کارایی و اثربخشی فرآیند حمایت از دارائی فکری در دنیا و کمک به تصویب قوانین ملی در این زمینه، نظارت بر وظایف اجرایی اتحادیه‌های برن، پاریس و اتحادیه‌های وابسته، همکاری در ایجاد و تشویق و حمایت از اجرای توافق نامه‌های بین‌المللی در حمایت از دارائی فکری، مساعدتهای قانونی و فنی در مورد دارائی فکری به کشورهای عضو، ارائه خدمات و فعالیتهای مقتضی در جهت تسهیل حمایت از دارائی فکری و تدارک امکان ثبت بین‌المللی آنها.
ارکان و ساختار WIPO
سازمان WIPO دارای دو رکن اساسی است:
مالکیت صنعتی (اختراعات، نشان تجاری، طراحی صنعتی (حق تألیف در آثار ادبی، موسیقی، هنری، عکاسی و زمینه‌های صوتی ـ تصویری)
استراتژی و فعالیت های WIPO
WIPO یکی از آژانس های تخصصی سازمان ملل است. اعتقاد دست اندرکاران در این سازمان بر این است که سیستم مالکیت فکری بین المللی باعث ایجاد خلاقیت شده و نوآوری را ترغیب می نماید و باعث توسعه اقتصادی می شود. در حقیقت سیستم مالکیت فکری ابزاری مهم برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمام کشورهای دنیا می باشد.
اهداف استراتژیک:
گسترش فرهنگ مالکیت فکری، وارد کردن مالکیت فکری در سیاست ها و برنامه های توسعه ملی، گترش قوانین و استانداردهای مالکیت فکری، ارائه خدمات کیفی در سیستم حمایت از مالکیت معنوی و بهبود کارایی مدیریت WIPO و حمایت از فرآیندها.
الزامات و امتیازات عضویت در WIPO
از عمده‌ترین شرایط و الزامات اعضاء ارائه شواهد و مدارک لازم و کافی مبنی بر تعهد کشور عضو به رعایت حقوق دارائی فکری می‌باشد. کلیه کشورهای عضو WIPO موظفند در چهارچوب مالکیت معنوی با اتباع سایر کشورهای عضو نیز مانند اتباع خود عمل نمایند و کلیه امتیازات قانونی و حقوقی اتباع خود در زمینه مالکیت صنعتی را به اتباع سایر کشورهای عضو اعطاء نمایند. اعضاء همچنین موظفند تا سازمانی تحت عنوان اداره مالکیت صنعتی ( یا نام مشابه) ایجاد نمایند و این اداره مؤظف است زمینه اجرای مفاد کنوانسیون‌های مرتبط اعم از پذیرش درخواست‌های بین‌المللی ثبت، بررسی صحت صدور گواهینامه و اوراق مربوطه، انتشار موضوع در نشریه رسمی و اداری، پیگیری و پاسخ‌دهی تقاضانامه‌های اتباع سایر کشورهای عضو و ایجاد بانک اطلاعاتی مربوط به مالکیت صنعتی را فراهم نماید. در زمینه امتیازات عضویت در WIPO می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
کاهش هزینه‌های پست، برخورداری از همکاری سازمانهای وابسته در کلیه کشورهای عضو به‌منظور اعلام اختراعات، نشان تجاری و کلیه دارائی‌های معنوی مخترعین، مبتکرین صاحبان فعالیتهای تجاری و نیز صاحبان آثار فکری کشور، دسترسی به بانکهای اطلاعاتی WIPO و بانکهای مشابه کشورهای عضو در زمینه دارائی فکر، برخورداری از خدمات مرکز داوری و حل اختلاف WIPO، استفاده از خدمات مراکز آکادمی جهانی WIPO، همکاری نظام قضائی کشورهای عضو در جلوگیری از سوءاستفاده از حقوق مالکیت معنوی، همکاری گمرک کشورهای عضو در جلوگیری از سوءاستفاده سایر کشورها از اختراعات، نشان تجاری و اسامی جغرافیایی، برخورداری از خدمات مشاوره‌ای و مطالعاتی در زمینه ساختار، تدوین مقررات و آئین‌نامه‌های اجرائی ادارات دارائی فکری کشور، برخورداری از خدمات و کمک‌های سازمان WIPO در زمینه تجهیز و مدرنیزه کردن ادارات ثبت کشورهای عضو.
در حال حاضر 184 کشور عضو این سازمان هستند. ایران نیز یکی از اعضای سازمان جهانی مالکیت فکری می باشد.
WIPO و اجلاس WSIS
سازمان مالکیـت فکری نظرات خود را برای اعمال در اعلامیه اصول اجلاس جهانی سران درباره جامعه‌اطلاعاتی (WSIS) مطرح کرده بود. در این راستا دستورکار دیجیتال WIPO، 10 هدف و خطط اصلی را در ارتباط با چالش‌های ناشی از تأثیر تجارت الکترونیک بر حقوق مالکیت فکری IPRs مطرح نمود. این دستورکار حاکی از تمایل این سازمان برای همکاری تمام کشورها در فرآیند تعیین سیاست مربوط به قانون مالکیت فکری برای عصر دیجیتال می باشد.
به طوریکه اولین مورد عبارتست از:
گسترش همکاری کشورهای در حال توسعه از طریق استفاده از WIPONET و سایر روش‌هایی چون: دسترسی به اطلاعات مالکیت فکری، همکاری در فرموله کردن سیاست جهانی و ایجاد فرصت هایی برای این کشورها برای استفاده از دارایی های مالکیت فکری خود در تجارت الکترونیکی است.
از اینرو تعامل هر چه بیشتر با سازمان مالکیت فکری به منظور تأثیرگذاری بر مسائل حقوقی و سیاست گذاری بسیار حائز اهمیت است.
