- مرحله اول: از زمان تاسیس تا زمان تبعید امام خمینی (ره) به ترکیه و عراق
جامعه مدرسین را جمعی از علماء و اساتید بزرگ حوزه علمیه قم، در سال ۱۳۴۰ و با اهداف زیر پایه گذاری کردند:
۱ - اصلاح و تکمیل برنامه‌های درسی حوزه‌های علوم اسلامی و پرورش طلاب.
۲ - تحقیق در علوم و معارف اسلامی.
۳ - تبلیغ و گسترش اسلام در داخل ایران و کشورهای خارج.
۴ - سعی در اجرای احکام و قوانین سیاسی، اجتماعی، قضائی، اقتصادی و فرهنگی اسلام.
۵ - دفاع از اسلام و قرآن.
۶ - مبارزه با طاغوت وستمگران و دفاع از حقوق محرومین و مستضعفین.
جامعه مدرسین از آغاز یک تشکیلات کاملاً مخفی بود و به صورت پنهانی کار می‌کرد. در سال ۱۳۴۲ که مبارزات اسلامی ملت مسلمان ایران، به رهبری قاطعانه امام خمینی(ره) و همکاری علماء و طلاب علوم دینیه و سایر اقشار مردم، آغاز شد جامعه مدرسین که یک تشکیلات روحانی بود دعوت امام خمینی را لبیک گفت و تمام توان خود را در تأیید و ادامه مبارزات به کار گرفت.
همگام با سایر مجاهدین، در چاپ و تکثیر و پخش اطلاعیه‌های امام خمینی و سایر علماء، در ارسال اطلاعیه‌ها به شهرستانها، در ارسال طلاب به مراکز مختلف برای سخنرانی در مجامع عمومی و به ویژه در صدور اعلامیه‌های زیاد مبنی بر تأیید امام خمینی، و به طور کلی در انجام هر کاری که به مبارزات کمک می‌کرد، فعالیت داشت.
در خرداد ماه سال ۱۳۴۲ که امام خمینی به وسیله رژیم پهلوی بازداشت و به تهران اعزام و در پادگان نظامی، زندانی شد و مردم قهرمان ایران به عنوان اعتراض قیام کردند، جامعه مدرسین در تشویق مردم به قیام نقش مهمی را بر عهده داشت. رژیم پهلوی تصمیم داشت امام خمینی را در دادگاه نظامی محاکمه و اعدام کند، برای جلوگیری از این کار علمای بزرگ اسلام از قم و دیگر شهرهای ایران به تهران آمدند و به فعالیت پرداختند، جامعه مدرسین در حرکت علماء و مراجع قم و دیگر شهرستانها سهم بزرگی را بر عهده داشت. تعدادی از اعضای جامعه نیز در جلسات علماء شرکت می‌نمودند و در هدایت و نتیجه بخش بودن جلسات نقش مهمی را ایفاء می‌کردند. در همین زمان و به کوشش برخی از اعضای جامعه، چند نفر از فقهاء و مراجع بزرگ طی اطلاعیه‌ای مرجعیت امام خمینی را تأیید نمودند. در اثر قیام همگانی مردم و تلاش علماء و مراجع تقلید بود که رژیم نتوانست امام خمینی را اعدام کند و در ۱۷ فروردین سال ۱۳۴۳، برخلاف میل، او را آزاد و به قم باز گردانید. امام بعد از آزادی و ورود به قم به رهبری مبارزات ادامه داد و جامعه مدرسین همگام با سایر مجاهدین بلکه پیشاپیش آنان، به فعالیتهای خویش ادامه می‌داد تا اینکه امام خمینی در چهارم آبانماه همان سال، طی نطق شدیدی قانون کاپیتولاسیون را مورد حمله قرار دادند و بعداً طی اعلامیه‌ای آن را محکوم نمود. و به همین جهت در تاریخ ۱۳ آبانماه ۱۳۴۳، دوباره امام بازداشت و به تهران منتقل شد و از آنجا به ترکیه و بعد از چندی به عراق تبعید گشت.
- مرحله دوم: از زمان تبعید تا زمان پیروزی انقلاب
امت قهرمان و مبارز ایران، بعد از تبعید امام خمینی، از رهبری‌های مستقیم آن جناب محروم شده و هدف رژیم پهلوی از تبعید امام نیز همین بود، او می‌خواست امام خمینی در نجف به فراموشی سپرده شود و مردم از مبارزات خسته و مأیوس گردند.
از این زمان وظیفه جامعه مدرسین سنگین‌تر و دشوارتر شد زیرا باید مردم را در صحنه مبارزه نگهدارند و از حادثه تبعید امام بهره بگیرند و بر علیه رژیم پهلوی افشاگری کنند. اعضای جامعه مدرسین همگام با سایر علماء و طلاب و دانشگاهیان و دیگر اقشار مبارز، در غیاب امام خمینی در دو بعد فعالیت داشتند: یکی ترویج و گسترش دائره مرجعیت امام خمینی و زنده نگهداشتن نام او، دیگری افشاگری بر علیه ستمگریها و مظالم رژیم و در انجام این مسؤولیت کاملاً فعال بودند و به وسیله نامه یا تلفن یا پیام با امام خمینی در تماس بودند و از رهنمودهای او استفاده می‌نمودند.
در همین رابطه بود که پس از رحلت حضرت آیت الله العظمی آقای حکیم(ره) اطلاعیه‌ای مبنی بر مرجعیت آقای خمینی، به امضای دوازده نفر از علماء و فقهاء، تهیه و تکثیر شد. اطلاعیه مذکور به کوشش جامعه مدرسین و امضای تعدادی از اعضای آن تهیه شده و رژیم پهلوی را کاملاً خشمناک ساخت.
در فروردین ماه ۱۳۴۲ جمعی از اعضای جامعه مدرسین به وسیله رژیم دستگیر و زندانی شدند. لیکن در زندان نیز همگام با سایر زندانیان به افشاگری و مبارزات خویش ادامه می‌دادند. سایر اعضای جامعه نیز همگام با سایر علماء و مردم مبارز، به فعالیتهای خویش ادامه دادند.
در تاریخ ۱۷ دیماه ۱۳۵۶ در اثر توهینی که در یکی از روزنامه‌های رسمی نسبت به امام خمینی انجام گرفت درس‌های حوزه علمیه قم تعطیل و تظاهرات وسیعی برپا شد که طی آن چند نفر شهید شدند و از همین زمان مبارزات اوج گرفت و به سایر شهرستانها کشیده شد، و شهادتها و تبعیدها و زندانهاو شکنجه‌ها نیز شدت و وسعت گرفت.
مهم‌ترین فعالیتهای جامعه مدرسین همگام با سایر علماء و عموم اقشار مردم مبارز ایران در این مدت عبارت بود از:
۱ - تماس با امام خمینی به هر طریق ممکن و اخذ رهنمود.
۲ - تماس با فقهاء ومراجع قم و علمای بلاد و تقاضای حمایت از مبارزات.
۳ - تهیه اعلامیه در فرصتهای مناسب و امضاء گرفتن از مدرسین و اساتید.
۴ - تکثیر و پخش اعلامیه‌ها در شهرستانها
۵ - ایراد سخنرانی در مواقع لازم
۶ - اعزام طلاب به شهرستانها برای سخنرانی
۷ - دعوت مردم به تعطیلی و شرکت در تظاهرات
۸ - پخش عکس و رساله امام خمینی و ترویج مرجعیت ایشان.
۹ - ارسال تلگراف به امام خمینی و تکثیر آن
۱۰ - رسیدگی به اعتصاب کنندگان و خانواده زندانیان و تبعید شدگان و شهداء
۱۱ - دیدن و احوال پرسی از تبعیدیان
۱۲ - دعوت به تعطیلی حوزه علمیه و دانشگاه
۱۳ - دعوت به تحصن
۱۴ - نامه سرگشاده به کمیسیون حقوق بشر
۱۵ - صدور اعلامیه مبنی بر خلع شاه از سلطنت و پیشنهاد تأسیس حکومت اسلامی در تاریخ ۱۳۵۷/۹/۲۱
- مرحله سوم: بعد از پیروزی مبارزات
در تاریخ دوازدهم بهمن ماه ۱۳۵۷، در زمان اوج مبارزات، امام خمینی به ایران بازگشت و در اثر رهبری‌های قاطعانه امام و مبارزات سرسختانه امت قهرمان و شهید پرور ایران، سرانجام در روز بیست و دوم همان ماه، رژیم شاهنشاهی متلاشی شد و انقلاب اسلامی پیروز گشت.
در این زمان مسئولیت جامعه مدرسین تغییر کرد و از صورت مبارزه با رژیم طاغوتی به صورت مشارکت در تأسیس و تثبیت حکومت اسلامی تبدیل شد. و در این مرحله وظیفه داشت در چند جهت به تثبیت نظام جمهوری اسلامی کمک کند:
۱ - پذیرفتن مسئولیتهای مربوط به نظام، در همین رابطه در نهادهای مختلف حضور فعال پیدا کرد. مانند شورای انقلاب، مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان قانون اساسی، مجلس خبرگان رهبری، دستگاه قضائی، شورای تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، تعدادی از اعضای جامعه مدرسین در این نهادها حضور فعال داشته و دارند.
۲ - تبیین و تحقیق در مسائل مورد نیاز نظام، مانند مسائل اقتصادی، قضائی و حقوقی، جزائی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی
۳ - اصلاح و برنامه ریزی برای حوزه‌های علوم دینی، به گونه‌ای که با نیاز نظام و جهان اسلامی هماهنگ باشد و به ویژه تشکیل شورای مدیریت در حوزه علمیه قم و اداره حوزه به صورت بهتر.
۴ - تدریس علوم و معارف اسلامی و تألیف کتب مورد نیاز
۵ - کمک به تأمین قضات مورد نیاز.
۶ - تبلیغ و گسترش اسلام در داخل جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورها.
۷ - پرورش استاد برای تدریس معارف اسلامی در دانشگاهها
۸ - تربیت مبلغ برای داخل و خارج ایران
۹ - تأیید نظام و مبارزه با توطئه دشمنان در فرصتهای مناسب
۱۰ - حضور فعال در سمینارها و مجامع علمی داخل و خارج کشور.
فعالیتهای جامعه مدرسین اکنون در چند معاونت خلاصه می‌شود:
۱ - دفتر جامعه مدرسین
۲ - معاونت جامعه و مردم
۳ - معاونت جامعه و نظام
۴ - معاونت جامعه و روحانیت
۵ - معاونت اداری و مالی
نهادهای وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عبارتند از:
۱ - دفتر انتشارات جامعه مدرسین
۲ - دانشگاه علوم تربیتی و قضایی
۳ - بخش گزینش قضات
۴ - مجله نور علم
۵ - شورای عالی حوزه علمیه قم
نظر شما