از تاریخ کیش در زمان پیش از اسلام اطلاعات دقیقی در دست نیست. تنها منبع قابل اعتنا در این زمینه نوشته‌های نیارخوس دریاسالار یونانی است که در سال ۳۲۵ قبل از میلاد به فرمان اسکندر مامور شد سفری اکتشافی را در سواحل دریای عمان و خلیج فارس انجام دهد.
نوشته‌های نیارخوس دلالت برآن می‌کند که وی جزیره کیش یا اراراکتا را در قرن چهارم پیش ازمیلاد مورد بازدید قرار داده است.
مشخصاتی که وی ارایه می‌دهد با مشخصات جزیره کیش انطباق دارد. به طوریکه نیارخوس می‌نویسد در این جزیره بوستان‌ها و نخلستان‌های فراوانی وجود داشته است. در دوره هخامنشیان، کیش مرکز عمده صید مروارید بین‌النهرین و هندوستان بود و بازرگانان بزرگ دنیا به این جزیره رفت و آمد داشتند.
دوران عظمت و شکوفایی تاریخ کیش از قرن چهارم هجری، پس از وقوع زلزله در سیراف آغاز شد. پس از آن که بندر سیراف از رونق افتاد تورانشاه به کمک حکام محلی بنی‌قیصر در این جزیره بندرگاهی ایجاد کرد و به عمران و آبادانی آن همت گماشت و کیش را به مرکز عمده بازرگانی خلیج‌فارس تبدیل نمود.
در دوره اتابکان‌فارس اهمیت کیش به حدی بود که والی خلیج‌فارس در این جزیره سکونت داشت و برتمام جزایر خلیج‌فارس و دریای عمان حکومت می‌کرد. طبق نوشته های سیاحان و تاریخ نویسان، در این دوره درآمد کیش بابت عشریه کشتی‌های تجاری مبالغ بسیار قابل توجهی بوده است.
از شواهد و قراین چنین پیداست که در عصر غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان و مغول جزیره کیش در اوج شکوفایی و رونق و مرکز بازرگانی خلیج‌فارس بوده است. مورخینی نظیر قزوینی، فضل‌الله بن‌عبدالله شیرازی، ابن بطوطه و حمدالله مستوفی که در این دوره از کیش دیدن کرده‌اند همگی از عظمت، آبادانی و زیبایی کیش سخن گفته‌اند. بنابر نوشته‌های مورخین، نام کیش در دوره ایخانیان مغول پیوسته با اسامی ولایات معتبری چون بغداد، شیراز، بحرین و هندوستان آورده می‌شده و پیوسته پیشوند دولتخانه قبل از عنوان کیش ذکر می‌شده است. علاوه بر این، ویرانه‌های به جا مانده از شهر حریره در قسمت شمال جزیره نیز از عظمت جزیره کیش در آن دوران حکایت می‌کند.
اهمیت استراتژیک کشور ما به عنوان شاهراه ارتباطی شرق و غرب و نیز موقعیت ویژه کیش در خلیج‌فارس همواره مورد توجه کشورهای دیگر بوده است. تحولات اقتصادی اروپا در سده‌های پانزدهم و شانزدهم میلادی، اروپایی‌ها و از جمله پرتغالی‌ها را متوجه بازارهای مشرق زمین نمود. در اوایل قرن شانزدهم میلادی پرتغالی‌ها به منظور تسلط بر بازارهای تجاری هندوستان، عربستان و ایران و با هدف گسترش قلمرو مستعمراتی خویش کشتی‌های جنگی و بازرگانی خود را به اقیانوس هند گسیل داشتند.
در سال ۱۹۱۲ هجری برابر با ۱۵۰۶ میلادی آلفونس آلبوکرک دریاسالار مستعمره جوی پرتغالی با ناوگانی شامل ۱۴ ناو جنگی دریای عمان و خلیج‌فارس را درنوردید و پس از آن که مسقط و چند بندر دیگر را به آتش کشید در برابر شهر هرمزلنگه انداخت و از امیر هرمز و کیش خواست که خود را تسلیم و از شاه پرتغال اطاعت نماید. این درخواست پذیرفته نشد و پرتغالی‌ها هرمز و گمبرون را را تصرف کردند، سرنوشت کیش دگرگون شد و عصر انزوا و سکون آغاز گردید.
علت این امر این بود که اهمیت استراتژیک جزیره هرمز به واسطه قرار داشتن بر دهانه خلیج‌فارس از نظر پرتغالی‌ها به مراتب بیشتر از جزایر داخل خلیج‌فارس و از جمله جزیره کیش بود و هرمز می‌توانست وظیفه دفاع در مقابل یورش و مهاجمین دیگر را به شایستگی انجام دهد.
پرتغالی‌ها تا دوره صفویه در کیش حضور داشتند و متاسفانه جز غارت و ویرانی اثر دیگری از خود بر جای نگذاشتند، تا این که بالاخره شاه عباس صفوی پس از فارغ شدن از جنگ عثمانی‌ها به آزاد ساختن بحرین، هرمز و کیش از تسلط بیگانگان همت گماشت.
با این همه هنگامی که در دهه سوم قرن هفدهم میلادی جزیره هرمز و دیگر جزایر و بنادر ایرانی خلیج فارس، به ایران بازگشت، نه تنها از اهمیت کیش بلکه حتی از اهمیت جزیره هرمز نیز کاسته شد و جای آن را موقعیت جغرافیایی واقتصادی قابل توجه بندر جدید التاسیس عباس گرفت. در این دوران کیش جزیره‌ای نیمه متروک و منزوی بود و حتی در دوره‌هایی به جایگاه دزدان دریایی خلیج‌فارس بدل شد.
کیش در دوران ناصرالدین شاه به عنوان تیول به قوام الملک شیرازی – یکی از ایل سالاران متنفذ فارس واگذار شد و او نیز آن را با مبلغ ۲۵۰۰۰ تومان به محمدرضا خان سطوت الممالک بستکی حاکم لنگه فروخت. جزیره کیش تا دوره پهلوی چندین بار خرید و فروش شد تا این که در سال ۱۳۴۰ خورشیدی دکتر منوچهر اقبال، این جزیره را به مبلغ ۹ میلیون ریال از ورثه محمدرضاخان سطوت الممالک بستکی خریداری کرد.
در سال ۱۳۴۹ جزیره کیش مورد بازدید هیات‌های کارشناسی ایران و آمریکا قرار گرفت و با توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی مناسب، به عنوان یک مرکز بین المللی توریستی - تجاری مورد توجه قرار گرفت. به منظور جلب جهانگردان به این جزیره و تامین آسایش و رفاه آنان، در مهر ۱۳۵۱ سازمان عمران کیش به ثبت رسید. سازمان عمران کیش طرح منطقه توریستی جزیره کیش را با الگو قراردادن جزایر هاوایی و کرانه‌های جنوبی دریای مدینترانه، با هزینه زیادی آغاز کرد و تا پیش از انقلاب فاز اول آن را به همراه بخشی از فاز دوم به اجرا درآورد. با پیروزی انقلاب اسلامی روند فعالیت‌های سازمان عمران متوقف شد.
در اسفند ماه ۱۳۵۸ شورای انقلاب از حقوق و عوارض گمرگی در جزیره کیش عملا سرفصل جدیدی را در جهت شروع فعالیت‌های تجاری و رونق منطقه محروم جنوب کشور گشود. اما مشکلات سال‌های پس از انقلاب موجب شد که این لایحه قانونی تا سال‌ها به اجرا در نیاید. تا این که در تیر ۱۳۶۸ هیات وزیران در خصوص ورود و خروج کالا و نیز صادرات مجدد و تولید برای صادرات، جزیره کیش را به عنوان منطقه کاملا آزاد تجاری – صنعتی ثبت و اعلام کرد و از این تاریخ به بعد فعالیت‌های اقتصادی مجددا در جزیره کیش شروع شد.
بالاخره در سال ۱۳۷۱ با تاسیس سازمان منطقه آزاد کیش این جزیره جانی تازه گرفت و دوران توسعه سریع کیش آغاز شد.
برای آنانی که در جست وجوی بقایایی از تاریخ کهنسال کشور ما هستند، برای دوستداران دریا، خشکی، طلوع و غروب، کیش حرفی برای گفتن دارد.
کیش در قرن‌های پنجم تا هفتم هجری در اوج آبادانی و رونق بوده است. علاوه بر شهادت مورخین و سیاحان ایرانی و عرب، وجود بقایای شهر تاریخی حریره گواه بر این است که کیش در دوره‌های ایلخانیان، تیموریان و اتابکان پارس، جزیره‌ای آباد، شهری زیبا و یکی از مراکز عمده تجاری منطقه بوده است.
